شارستانیه‌ت

ئیبن خەلەکان.. لە ڕوانگەی شاکارە بەناوبانگەکەیەوە “وفیات الأعیان” یاسین تەها کەس نییە بەدوای زانیاری مێژوییدا بگەڕێت لە سەدە ناوەنجییەکانی ئیسلام و ناچار نەبێت بگەڕێتەوە بۆ ئیبن خەلەکانی ئەربیلی (1282ز مردووە)، چونکە کۆدەنگی هەیە لەسەر ئەوەی ناوبراو خاوەن باشترین و بەپێزترین بیبلۆگرافیای ناسینی کەسایەتییەکان و ژیاننامەی ناوداران و مێژووی گشتییە لە …

  هيمداد تةها چه‌مكي ڕۆژهه‌ڵاتناسي, يه‌كێكه له‌و بابه‌ته‌ هه‌ستيارانه‌ى زۆرترين لێكۆڵينه‌وه‌ و قسه ‌و باسي له‌باره‌وه‌ كراوه‌. ئێمه‌ش له‌م لێكۆڵينه‌وه‌‌ كورته‌دا سه‌رنج ده‌خه‌ينه‌ سه‌ر واتاى ئه‌م زاراوه‌يه ‌و مه‌به‌ست و ماناكه‌ى و هه‌مو ئه‌وقسه‌و باسانه‌ى كه‌له‌خۆي ده‌گرێت. بيرمه‌ندان كۆك نين له‌ سه‌ر پێناسه‌يه‌كى دياريكراو بۆ زاراوه‌ى رۆژهه‌ڵاتناسي, هه‌ر بيرمه‌نده‌ به‌ …

دادوەرە شەهیدەكە؛ ئیبنوگەچی دەینەوەری یاسین تەها* یاقوتی حەمەوی كە لە سەدەی حەوتەمی كۆچیدا ژیاوە، لە ئینسكلۆپیدیا بەناوبانگەكەی خۆیدا (معجم البلدان) ئاماژە بەوە دەكات لەناو گەلانی ئیسلامیدا، رۆڵەكانی هیچ نەتەوەیەك هێندەی كوردەكانی شارەزوور (هەولێر تا هەمەدان) پۆستی قەزاییان وەرنەگرتووە و لە سلكی دادوەریدا كاریان نەكردوە( )، بەڵام زۆر كەم لەم كۆمەڵە …

مێژووی ئیسلامی پیرۆز نیه‌ د. موحسين عه‌بدولحه‌مید و.ڕێدار ئه‌حمه‌د مێژووی هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ک به‌رهه‌می ئه‌و مرۆڤانه‌یه‌ که ‌تێیدا ژیاون و ڕووداوه‌کانیان دروستکردووه‌ و، به‌خه‌سڵه‌ته‌ تاکی و کۆمه‌ڵییه‌ ئه‌رێنی و نه‌رێنیيه‌کانی خۆیان ڕه‌نگیان کردووه‌، ئه‌گه‌ر ئه‌م مێژووه‌ درێژه‌ی کێشابێت له‌گه‌ڵ ئه‌و مرۆڤانه‌ی له‌ سایه‌یدا ژیاون ئه‌وا به ‌تێپه‌ڕبوونی کات لۆژیکێکی ناوخۆیی دروستکردووه‌ …

چاوخشاندنێ‌ بە سەردەمەكانی مێژووی ئیسلامیدا ئێمە ناتوانین لێرەدا وردەكاری سەردەمەكانی مێژووی ئیسلامی باس بكەین، بەڵام بە كورتی دیمەنی گشتی قۆناغەكانی مێژووی ئیسلامی دەخەینەروو تا ببێتە زانیاریەكی گشتی بۆ خوێنەری ئازیز‌و بەرچاوروونیەك بۆ خوێندنەوە سەبارەت بە قۆناغەكانی مێژووی ئیسلامی. سەردەمی پێغەمبەر(صلى الله عليه وسلم): ئەم سەردەمەش دابەش دەكرێت بەسەر چەند قۆناغێكدا: …

كەمینەكان لە هزری ئیسلامیدا د.ئاوات محمد پێش وەخت گرنگە وشە پێكهێنەرەكانی ئەم ناونیشانە ناساندنێكی بۆبكەین ئەویش لە پێناو بەئاگا بوونمان لە داڕشتنی بابەتەكەمان ودورنەكەوتنەوە لەجەوهەری باسەكە كە ئەوانیش (ماف، كەمینە، هزری ئیسلامی). ماف: وشەیەكە پێچەوانەكەی بەتاڵە یاخوود نەبوونی مافە، ولەچەند ڕەهەندێكەوە پێناسەی بۆ كراوە، (ڕەهەندی شتێكی جێگرە، ڕەهەندی ئیختساس وتایبەتمەندی، …

د.كه‌ريم ئه‌حمه‌د پێشه‌كی: ماوه‌یه‌كه‌ له‌ ئه‌نجامی خوێندنه‌وه‌ی ڕاو بۆچوونی جیا جیا و هه‌ندێك جار پێچه‌وانه‌ و دژ به‌یه‌ك ده‌رباره‌ی مێژووی ئیسلام بیرۆكه‌یه‌ك، یا باشتر بڵێم میتۆدێكم لا گه‌ڵاڵه‌ بووه‌  بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌و مێژووه ‌و لێكدانه‌وه‌ی ڕووداوه‌كانی حه‌زم كردووه‌ بیخه‌مه‌ به‌رده‌ست خوێنه‌ران. یه‌كێك له‌و بوارانه‌ی ئیسلام كه‌ ده‌ستی شێواندنی پێگه‌یشتووه‌ مێژووه‌كه‌یه‌تی، …

وەك چۆن ميژووی هەموو نەتەوەیەك یان مصژوی هەر شارستانيتیەك دەكرصت بە چەند قۆناغيكەوە، ميژوی ئیسلامیش وایە، ئەویش دەكريت بە چەند قۆناغيكی زەمەنییەوە، وەكو: ـ زەمانی پيغەمبەر صلی الله علیه وسلم و خەلیفەكانی.(.. ـ41 ك /619ـ661 ز). ـ قۆناغی سەردەمی ئەمەویەكان. (41ـ132ك/661ـ749 ز). ـ قۆناغی سەردەمی عەبباسیەكان. (133ـ642ك/750ـ1258 ز). ـ قۆناغی …

پێشەنگە موسڵمانەكان لە زانستە ئەزموونییەكاندان: د.أحــمـد هـجـوان و. :عەلی شـێخ وەهاب گومانی تێدا نییە كە ئیسلام یەكەمە لە بانگهەڵدان بۆ گەڕان بە دوای زانستدا و, هاندان لەسەر لێكۆڵینەوە و داهێنان و دۆزینەوە له ئاسمانەكان و زەویدا, بەسە بۆ ئەمە كە یەكەم ئایەتێك هاتۆتە خوارەوە دەفەرموێت: [إقرأ باسم ربك الذی خلق] …

مێژووی (شورتە _پۆلیس) لە ئیسلامدا نوسینی:نەوزاد عەلی وەزیفەی شورتە وەزیفەیەكی گرنگە بۆ رێكخستنی  كاروباری دەولەت و كۆمەلگا و زامن كردن و پابەند بوون بەیاساكان و فەرمانەكان  و بریارەكانی دەسەڵاتی بریاردەر جا لە كۆندا دەسەڵاتی بریاردەر بریتیی بوون لە (دەسەڵاتی خەلیفە و وەزیری دەسەڵاتدار و والی و قازی قوزات و قازی… …