Home / مێژووى جیهان / نهێنیەکانى مێژوو

نهێنیەکانى مێژوو

جینۆسایدی ئەمریکی بۆ “هیندییە سوورەکان”،  ڕاستییە مێژووییەکان‌و بەڵگە سەلمێنراوەکان

ڕاگەیاندنی وەزارەتی دەرەوەی چین، ساڵی٢٠٢٢ لە ئینگلیزییەوە: محەمەد حەمەساڵح تۆفیق زاراوەی “جینۆساید”، کە لە وشەی یۆنانیی کۆن genos (ڕەگەز، نەتەوە یان خێڵ) و لاتینی caedere (“کوشتن، لەناوچوون”) دروستکراوە، بۆ یەکەمجار لەلایەن ڕافایل لێمکین، زانای یاسایی پۆڵەندی –  جوولەکە، لە کتێبەکەیدا لە ساڵی ١٩٤٤یدا “حوکمڕانیی میحوەر لە ئەوروپای داگیرکراودا  Axis Rule …

Read More »

کودەتای بەکر سدقی

١٩٣٦‎سونگول محسن‎ قوتابی قوناغی چوار-زانکۆی سۆران-بەشی مێژوو ‎کودەتای بەکر سدقی بە یەکەمین کودەتا دادەنرێت لە عێراق و لەسەر ئاستی ڕوژهەڵاتی ناوەراست،بەکر سدقیی لەلایەکەوە لە ڕێگەی حیکمەت سلێمان و گروپی( ئەهالی)هاندەدرا بەشداری لەو کودەتایە بکات لایەکی تریش تەماحی بەکر سدقی کە هەوڵی نوێکردنەوە فراوانکردنی سوپای عێراقی دەدا بەڵام وەزارەتی یاسین هاشمی) …

Read More »

ناونیشان: ڕێککەوتنی بەغدای ساڵی ١٩٥٥: شیکارییەک بۆ هاوپەیمانییە هەرێمییەکان و داینامیکی دەسەڵات لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست

‎ ‎سالار حەكیم عبدالباقی‎قۆناغی چوار-بەشی مێژوو‎زانكۆی سۆران ‎پێشەکی‎ڕێککەوتنی بەغدا لە ساڵی 1955 کە بە پەیمانی بەغدا یان ڕێکخراوی پەیمانی ناوەندی (CENTO) ناسراوە، لە سەردەمی جەنگی سارددا ساتێکی گرنگ بوو لە جیۆپۆلەتیکی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا. ئەم پەیماننامەیە کە ئامانجی دامەزراندنی هاوپەیمانییەکی بەرگری ناوچەیی بوو، چەندین زلهێزی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ڕۆژئاوای کۆکردەوە لە …

Read More »

فەلسەفەی شۆڕشی ١٤ـی تەممووز

نووسینی چـــرا ئەو بەرەبەیانەی بنەماڵەی شا بە دەنگی تۆپ و فڕۆکە لەخەو ڕابوون ئایا ١٤ـی تەممووز شۆڕش بوو یان کودەتا؟ کارەکتەرە سەرەکیەکانی شۆڕشەکە: ھۆکاری شۆڕشەکە میکانیزمی شۆڕشەکە ئەنجامی شۆڕشەکە شۆڕش و پەیوەندی بە گەلی کورد چواردەی تەممووزی لە شیعرێکی شێخ نووری شێخ ساڵدا سەرچاوەکان فەلسەفەی شۆڕشی ١٤ـی تەممووز ١٤ـی تەمووز، …

Read More »

لە سیڤەرەوە بۆ لۆزان، بەدرۆخستنەوەی چەواشەکاریەکان ؟

موسته‌فا باهر لە٢٤ تەمموزی ئەمساڵدا، ٩٩ ساڵ تێپەری بەسەر پەیماننامەی لۆزاندا. بەو بۆنەیەوە کۆمەڵێ پارتی سیاسی ، ڕۆشنبیر، سیاسەتمەدار، هونەرمەند، ئەکادیمی لە لۆزان، لەو هۆڵەی کە پەیماننامەکەی تیا واژۆ کرابوو، کۆنفرانسێکیان ئەنجام دا. بەڵام ئەوەی جێگای سەرنجە ئەوەیە کە کەسانێك خۆیان بە چەپ دەزانن، بەڵام دژی لینین و شۆڕشی ئۆکتۆبەرن، …

Read More »

جینۆسایدی ئەرمەن‌و رۆڵی كورد تێیدا

محەمەد حەمەساڵح تۆفیق باس و لێکۆڵینەوە پێشەكی كورتە باسێكی مێژوویی هۆكارە سەرەكییەكانی جینۆسایدی ئەرمەن لە دەوڵەتی عوسمانیدا ١ –  حکومەتـی عوسمانی و جەنگەكانی و پێكهاتەی دەوڵەت ٢ –  رۆڵی حیزب و رێكخراوەكانی بزووتنەوەی رزگاریخوازی ئەرمەن ٣ –  رۆڵی دەوڵەتە گەورەكان و نێردە مسیۆنێرەكان رۆڵی كورد لە جینۆسایدی ئەرمەندا .. وەك …

Read More »

رۆڵی بازرگانە مسوڵمانەکان لە بازرگانیکردن بە کۆیلەوە

نووسینی : مارکۆ مارتین لە ئەڵمانییەوە: ئەردەڵان عەبدوڵڵا بازرگانە عەرەبەکان، پاشا عوسمانییەکان، کۆمپانیا پورتوگالیی و ئینگلیزەکان، بە بازرگانیکردنی کۆیلە بۆ زەریای هیندی، خەڵکانێکی زۆریان بۆ ئەم مەبەستە بەکاردەهێنا. ئەمەش مێژوونووس «Michael Mann میشائیل مان»   لە کتێبێکدا ئەم راستیانە دەردەخات. لە بارەی قۆناغی «کۆیلەداری»ەوە، ئێمە تەنها کۆمەڵێک وێنەمان لەبەرچاوە، کە زیاتر …

Read More »

چۆنیەتی شێوازی کوشتنەکەی فیرعەون ئاشکرادەبێت

خەندان- جۆراوجۆر لە توێژینەوەیەکی چڕوپر و پر ماندوبوندا، کچە توێژەرێکی میسری شێوازی کوشتنەکەی (سقنن ڕەع تاعا)ی دوەم کە یەکێک بووە لە فیرعەونەکان، ئاشکرادەکات و دوای چەندین لێکۆڵینەوە لەڕێگای ئامێری تیشکییەوە (CT Scan) دەگاتە دەرئەنجامێکی گەورە.   دکتۆر سەحەر لەڕێگەی تیشکی تەنورییەوە (CT Scan) پشکنین و بەدواداچونی بۆ جەستەی مۆمیاکراوی سقننی دوەم …

Read More »

لەناو تاڵەکانی قژی شاژنێکی فیرعەونەکاندا مادەیەکی نامۆ دەدۆزرێتەوە

لەناو تاڵەکانی قژی شاژنێکی فیرعەونەکاندا جۆرە مادەیەکی نامۆ دەدۆزرێتەوە کە ئەوکات بۆ جوانکردن و ڕازاندنەوەی قژی ئەو شاژنانە بەکارهێندراوە، هەربۆیە لەئێستادا شیکردنەوە و پشکنینی زانستی جیاوازی بۆ ئەنجام دەدرێت. بەگوێرەی هەواڵێکی ماڵپەری ڕوسیا تودەی کە لە زاری مستەفا ئیسماعیلی بەڕێوەبەری کۆگای مۆمیاواتەکانی مۆزەخانەی نیشتمانی شارستانیی میسرییەوە بڵاویکردوەتەوە، لەناو تاڵەکانی قژی …

Read More »

مێژووی سەرهەلدانی مورتەزەقە ( بەکرێ گیراو )

سەرەتا مورتەزەقە بە هەموو ئەو کەسانە دەگوتریت کە لەلایەن دەسەڵاتیك بەکرێ دەگیرێن بە پێدانی برێک پارە ، کە ئەو کەسانە هیچ پەیوەندیەکی خاک یان نیشتیمان یان زمان یان نەتەوە بەیەکەوەیان گرێ نادات جگە لە پارە ئەمانە گرێبەستێکی کاتی لەنێوانیان داهەیە تا تەواو بونی کارەکەیان و دواتر دەگەرێنەوە ئەو شوێنەی کە …

Read More »