History Of Kurdistan مالپه‌رێكی تایبه‌ته به مێژووی كورد و جیهان
نووسین:-مەزن ڕێبوار هۆگر
بەشی #یەکەم دیاکۆ ٧٠٠پ.ز-٦٥٥پ.ز دیاکۆ دامەزرێنەری دەوڵەتی ماد (میدیا)ی کوردی کوڕی خشترتیە فرائورت لە هۆزی موغەکان لەدایک بووە.بە پاشایەکی خۆشەویست و بلیمەت ناسێنراوە.دیاکۆ گشت تیرە و هۆز و پێكهاتەکانی نێو نەتەوەی میدیا کۆکردوونەتەوە و ڕاوێژی پێکردوون بۆ ئەوەی فەرمانڕەوایەک هەڵبژێرن لە ترسی هێرش و پەلامار ی ئاشووریەکان. دیاکۆ لە جەنگی ئاشوور و ئیلامیەکان بۆ سەرخاکی میدیا فەرمانڕەوایەتی تیرە و هۆزەکانی میدیا وەردەگرێت و ئاینی فەرمی ئەم دەوڵەتە ئاینی مەزدایی یا مەترایی (زەردەشتی)بووە….. دیاکۆ ٥٣ حوکمی دەوڵەتی میدیای کردووە لەم ماوەیەدا دەولەتەکەی پاراستووە لە هێرشی سەنحارب پاشای ئاشووری.و سوپایەکی بەهێزی بنیات ناوە و پایتەختەکەی بەشوورایەک دەورە دابوو کە تونیویەتی ئاشتی و سەقامگیری بەرپابکات.لە ماوەی حوکمەکەیدا بە پێی دەقە هەلکلراوەکانی سەر چیاکان دزی و کوشتن و تاوان لەسەردەمی ئەمدا ئێجگار کەمی کردووە….دیاکۆ لەساڵی ٧٠٠ پ.ز دەبێتە فەرمانڕەوا و لەساڵی ٦٥٥ پ.ز کۆچی دوایی کردووە.جێگەی باسە تا ئەمڕۆ گۆرەکەی نەدۆزراوەتەوە
بەشی #دووەم
خشرشا ٦٥٥پ.- ٦٣٣پ.ز ناوی فرائورتورس کوڕی دیاکۆی دامەزرێنەری دەوڵەتی میدیایە.ئەمیش وەک باوکی لەدایکبوونی ئاشکرا نییە.لەتەمەنی لاوێتیدا دیلی ئاشووریەکان بووە.بەڵام پاش هەڵاتن دەگەڕێتەوە سەر زەمینی ماد و دەبێتە فەرمانڕەوای دووەمی دەوڵەت ،خشرشا کەسێكی بەهێز و چاونەترس بووە هەرگیز گوێی بەئاشووریەکان نەداوە و هێرشی کردۆتە سەر قەڵا و منارەکانیان …. ئاشووریەکان لەسەردەمی دیاکۆدا سێ یەکی خاکی میدیایان لەدەستدابوو بەڵام لەسەردەمی خشرشادا سێ یەکی خاکی ئاشوور لەدەست میدیا دا بوو.و شاری نەینەوا (موصل ی کۆن)کەوتە دەست ماد. سوپای میدیا لەوپەڕی بەهێزیدا بووە لەسەردەمی خشرشادا،گالیسکەی جەنگی ئێجگار بەهێز دروستکراون .و ڕم و تۆپ هاوێژ ی بەهێز هاتوونەتە دروستکردن ئاشووریەکان بەسەرکردایەتی (ئاشوور بانیبال ی کوری ئەسحەردۆن)هێرشیان کردۆتە سەر لەماوەی دە بۆ بیست ساڵی جەنگ و کوشتار تەنها شاری سەقز لەدەست ماد هێنرایەدەرەوە .بەڵام دواتر سکتیەکان پەیدابوون کەتوانیان بەڕێككەوتن لەگەڵ ئاشور پانیبال لەجەنگێكی سەختدا خشرشا دەستگیربکەن و دواتر لەساڵی ٦٣٣ پ.ز کوژراوە و لە مەهاباد نێژراوە .
بۆنەی نەورۆز سەرشۆڕی کوردان
ساڵانە لەنێو گەلێ نەتەوەدا لە ٢١-٣ بۆنەیەک ساز ئەکرێ بەنێوی نەورۆز(ڕۆژی نوێ)کە دەسپێكی یەکەم ڕۆژی بەهار و کۆتایی وەرزی سەرماو سۆڵەیە.ئەم بۆنەیە هی گەلانی (ئاری)یە کە بەشی زۆری ڕۆژهەلاتی ئاسیا پێك دێنن و ئاریەکان ئەم نەتەوانەی خوارەوەن ئاری لە بنەڕەتدا واتای ڕەسەن یان خانەدان یان دۆست یان ئازیز دەگێنن.لە وەچەی یافت کوڕی پەیامبەر نوح ن (د.خ)و ئەم نەتەوانە دەگرێتەوە (هندی،سانسکرتی،کورد،فارس،پشتۆنی،پەنجابی،ماراتی،گوجاراتی،بەهارایی،راجستایی،سەنهالی،ڕۆمانی،سامی،کشمیری،نیپاڵی،ئوری،مۆلدۆڤی،قەرەچی،ئەلمانی،لیلتی،گۆدیلی،بریوتنی..هتد) بەشێكی ئەم نەتەوانە لەناوچوون. نەورۆز لە نێو نەتەوەکانی ئاریدا بە داستانێك یان ئەفسانەیەک تا ئەمڕۆ بەزیندوویی ماوەتەوە.هەر نەتەوەیەک و بەجۆرێك دەیگێڕێتەوە.لەنێو کورد دا بەم جۆرە دەگێڕدرێتەوە. (ئاسنگەرێك ی کورد بەنێوی کاوە،پاشایەکی ستەمکار و دڕندە دەکوژێت بەنێوی زوحاک،لەسەر چیایەک ئاگری سەرکەوتن دەکاتەوە.ئەمە دەسپێكی بەهار بوو و ئەم ڕووداوە بەسەری ساڵی کوردی ناسێنرا) دڕندەیی زوحاک بەوە باسکراوە کە تینووی خوێنی کوردان بووە توشی نەخۆشیەک دەبێت و دوو مار لەسەر شانەکانی دەرئەچن و کە ڕۆژانە مێشکی لاوی کورد خواردنیان بووە….زوحاک پاشایەکی فارس بووە. بەڵام دەسپێكی ڕۆژی نوێ لەدەستدانی پاشایەکی دلسۆز بۆ گەل و لەدەستدانی چاکسازیەکانی پاشایەکی کوردە بە نێوی ئاژدیهاک (زوحاک) زوحاک پاشایەکی دادگەر و کۆتا فەرمانڕەوای دەوڵەتی میدیا بووە،دوای ئەو هەتاوی خۆشی و شادی و جۆش و خرۆش و سەربەخۆیی کوردان لەدامێنی چیاکاندا ئاوا بوو. زوحاک ناوی ئیختۆویگۆ ی کوڕی هوخشترە یە و دوای مردنی باوکی دەسەلاتی دەوڵەتی میدیای وەرگرتوە لەتەمەنی ١٠ ساڵیدا.لەسەرەتادا ژمارەیەک کەسی گەندەڵ لە دەوری کۆبوونەوە بەڵام زوحاک هەموویانی لەناوبرد و بەتەنها حوکمی زەمینی میدیای ئەکرد.فەرماندەی باڵای دەوڵەتی میدیا (هارپاک)خیانەتی لێدەکات و دەیکوژێت تا خۆی ببێتە فەرمانڕەوا لەساڵی ٥٥٠ پ.ز و ماوەی حوکمی زوحاک ٣٠ ساڵ بووە….. بەڵام دوای کوشتنی فارسەکان بەسەرکردایەتی کەیخوسرەو دەولەتی میدیا داگیردەکەن و کۆتایی بە حوکمی کوردان دەهێنن کە زەمینەیەکی فراوانی لە ژێر دەست بوو .بە لەناوبردنی میدیا ئاگر لەچیاکان کرایەوە بەبۆنەی سەرکەوتن بەسەر کوردان و پاشا دادگەر و بەهێزەکەدا….. دەگونجێت هەر نەتەوەیەک بەجۆرێك ئەم چیرۆکەی داڕشتبێ و ئێمەش لەباوک و باپیرانمانەوە ڕاستیەک مان لێ حەشاردرابێ و زۆر هەوڵ درابێ بۆ لەناوبردنی ڕاستیەکان.باجی ئەم هەڵانەمان هەزاران ساڵ کوردی کردۆتە ژێردەست و لەنێو خۆیدا پارچەپارچە کرابێت.درەنگ یان زوو دەبێت کۆت و بەندی ژێردەستیی بشكێنین و دووبارە ڕێگە بۆ هەلاتنی هەتاو دەستبەر کەین تا ژیانێكی ئارام و پڕ لەخۆشبەختی بۆ نەوەی دواڕۆژ دەستەبەرکەین.
سەرچاوە
(دیاکۆ) سەرەتای دەوڵەتی میدیا ل(69)ئەردەشیر خودادان
خشرشا ئاریەکان و میدیا ل 144 و علی بابە نووری
بابەتی سێیەم نووسراوی خۆمە بەشێكی لە کتێبی دەوڵەتی میدیا ل 96 و عمر ئیسماعیل مارف چاپی دووەم 2014 وەرگیراوە
