History Of Kurdistan مالپه‌رێكی تایبه‌ته به مێژووی كورد و جیهان
دلۆڤان هالۆ / زاخۆ
كورتیەك ل دوور عەشیرەتا (بارزانیان) و گوندێ (بارزان)
(بارزان) ناڤێ گوندەكێ یە ل بنێ چیایێ (شیرن) ژبەر ڕۆلێ شێخێن بارزان و تەریقەتا وان، هەمی گوند و ناڤچەیێن (مێرگەسۆر و مزووری باڵا و زێبار و شێروانی و مزووری و دولەمەری و نزاری و هەركی و بەڕۆژی) ڕێكا تەریقەتا وان گرتن و بوونە مرید و توبەدارێن وان.
ئێدی ناڤێ گوندێ (بارزان) بۆ پێناسا عەشیرەتەكێ، نوكە بارزانی پارتەكا نەتەوەیی یا باشوورێ كوردستانێ یە، عەشیرەتەكا مەزنن (د بنەڕەت دا خۆ ب نەڤیێ شێخ تاجەددینێ نەخشەبەندێ خالدی دزانن) كو ل ناڤچا بادینان و زێباریان بناڤ و دەنگ ترن.
ل گوڕەیی سەرژمێریا شۆڕەشا ئەیلولێ كو ل دوماهیا ساڵا (1960)ێ هاتیە كرن، هژمارا گوندێن عەشیرەتا بارزان (400) گوندن و ئاكنجی یێن وان گوندان دبنە (400) هزار كەس.
ڤەگوهاستنا (بارزانیان) و ژ ناڤبرنا جه و وارێن وان
ل ساڵا (1975)ێ و پێدا ب دەهان هزار كوردێن بارزانی ئاوارەیی وەڵاتێن توركیا و ئیرانێ بوون، ب دەهان هزارێن دی ژی د پێكولەكا جینۆسایدا بەڕنامە بۆ داڕشتی و ب زۆری ل پایزا ساڵا (1975)ێ، هاتنە ڤەگوهاستن بۆ بیابانێن باشوورێ عێراقێ و ل چەندین ئوردیگایێن تایبەت ب (بارزانیان) ڤە ئاكنجی كرن.
پشتی (5) ساڵان و ل ساڵا (1980)ێ، دووبارە هاتنە ڤەگوهاستن بۆ ئوردیگایێن ب زۆری یێن (قوشتەپە) ل ئوردیگایێن (قودس) و (قادسیە) ئاكنجی كرن، ئەو بارزانی یێن كو ل گوندان دژیان ل ساڵا (1978)ێ، هاتنە ڤەگوهاستن بۆ ئوردیگایێن ب زۆری یێن (دیانا، حەریر، بەحركە، گۆرەتوو، عەسریە…).
بێ هیچ بیانوویەك گوندێن وان وێران كرن و دار و زەڤی یێن تێر بەرهەم و چاندنا وان ژ ناڤبرن و سۆتن، ڤەگوهاستنا وان گوندان نە وەكو یێن تەوەرێن ستراتیژی و نێزیكی چالێن نەفتێ بوون، پشتی ڤەگوهاستنا خەلكێ، گوندێن وان ب شۆفەل و (TNT) یان پەقاندن، بیر و كانی و ژێدەرێن ئاڤێ ژ ناڤ دبرن و تژی دكرن، هەتا كو دار و بار و زەڤی و باخچەیێن وان د سۆتن.
هەتا كو ل هندەك جهان ماددێن نەفتێ دكرنە دبن ڕهێن دارێن مەزن ڤە داكو ب ئێكجاری هشك ببن، ب ڤێ چەندێ حكومەتا عێراقێ دڤیا شینوارێن ژیانێ ل وان گوندان نەهێلیت و كارەكێ وەسا بكەت كو وان حەزا ڤەگەڕاندنێ بۆ گوندێن خۆ نە بیت،
گەلەك ژ وان گوندیان ل باشوورێ عێراقێ ل ناڤچەیەكا بیابانا هشك و بێ مفا كو جهێ ژیان و كاری لێ نە بوو، ئاكنجی كرن.
جینۆسایدكرنا (بارزانیان) ل ساڵا (1983)ێ
ل (30/7/1983)ێ، هژمارەك ژ شێخێن بارزان كو كەسێن نێزیك یێن سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ (مەسعود بارزانی) بوون، هاتنە دەستەسەركرن و ڕۆژا پاش تر ئانكو (31/7/1983)ێ، ئەڤسەرێن گاردا كۆماری و ئاسایش و سەربازێن حكومەتا عێراقێ و پۆلیسێن جینۆسایدا عێراقێ، هەر دوو ئوردیگایێن ب زۆری یێن بارزانیان (قودس و قادسیە) ل (قوشتەپە) دوورپێچ كرن.
ل سپێدەهیەكا زووی، هەر كەسەكێ ژ (7) سالیێ و پێدا ژ ڕەگەزێ نێر، ئەگەر یێ شێت و كێم عەقل و كێم ئەندام و نەخۆش و پەككەڤتی ژی با، هەمی ژ مالێ ڕەڤاندن و دەستەسەركرن و ب زۆری دكرنە د تڕۆمبێلێن تایبەت دا و بەرەڤ جهێن نە دیار دبرن.
ل (10/8/1983)ێ، زەلامێن بارزانیان یێن ئوردیگایێن (حەریر، بەحركە، دیانا، گۆرەتوو…) ب هەمان شێوە دەستەسەركرن، ئەڤ پڕۆسە بەردەوام بوو، جارەكا دی ل (1/10/1983)ێ، ئەڤ جارە ژ جارێن دی توند تر بوو، چونكی نە ب تڕۆمبێلێن سەربازی بەلكو ب تڕۆمبێلێن ئاسایی و تەكسیان كەڤتنە ناڤ ئوردیگایان و مال ب مال گەڕیان.
هەر كەسەكێ ژ ڕەگەزێ نێر ما بان كو زۆربەیا وان زاڕۆك بوون هاتنە دەستەسەركرن كو هژمارا وان گەهشتە (8) هزار بارزانیان، پاشان ل بیابانێن باشوورێ عێراقێ ب ساخی بن ئاخ كرن، و زاڕۆك و ئافرەت ژی ل ئوردیگایێن ب زۆری ل ژێر كونتڕۆلا توند یا سەربازی دا بوون، ئاڤ و كارەب و دەرگەهێن قوتابخانە و نەخۆشخانان ل سەر ئافرەت و زاڕۆكێن بێ سەمیان هاتنە گرتن.
ئەو زەڵامێن بارزانیان كو ل ساڵا (1983)ێ، هاتینە دەستەسەركرن و كۆم كوژی ب سەرێ وان ئیناین، هەڤوەلاتی یێن سڤیل و كرێكار بوون و ژ ناڤ مال و زاڕۆكێن وان دڕەڤاندن، ب سادەترین ڕامان ئەڤ بارزانیە ئەو زەڵامە بوون كو شەڤ و ڕۆژان كار دكرن بۆ پێكئینانا خێزانەكا بەختەوەر، ڤان زەڵامان هیچ تشتەك ژ دەولەتێ نە دڤیان و ل دەڤ وان نە ئاریشە بوو كو ئاڤ و كارەب بگەهیتە گوند و ئوردیگایێن وان، هەمی ژیێ خۆ بۆ بەختەوەریا زاڕۆكێن خۆ تەرخان كربوون.
هەر زووی (سەددام حسێن)ێ دكتاتور د گوتارەكێ دا ل (12)ی ئەیلولا ساڵا (1983)ێ، هیچ گۆمانەك نەهێلا كو ئەڤ تاوانێن دڕندانە ب سەرێ بارزانیان ئیناینە، د پارچە ڤیدیۆیەكێ دا ل كەنالێ فەرمی یێ حكومەتا عێراقێ یا وی دەمی، هاتە پەخش كرن و گوت: “وان خیانەت ل وەڵاتی و خیانەت ل پەیمانێ كر، ژ بەر وێ چەندێ مە تۆشی سزایەكا توند كرن و بۆ دوزەخێ هنارتن…”.
جینۆساید كرنا (8) هزار بارزانیان ژ ڕەگەزێ نێر و بن ئاخ كرنا وان ل بیابانێن باشوورێ عێراقێ، و هێلانا ئافرەت و زاڕۆكان ل ئوردیگایێن ب زۆری بیێ هیچ خزمەتگوزاریەك، ئەڤە ڕاستەوخۆ دووبارە بوونەكا بەرفرەه تر و ژ ڤێ مەزن تر بوو، دەستپێكا وێ تەكنیكێ بوو كو پاشان ل ساڵا (1987)ێ و ساڵا (1988)ێ، ب ئەندازەیەكا ئێكجار بەرفرەه تر دژی مللەتێ كورد و كوردستانێ هاتە بكار ئینان و ب ئاشكرایی ژ لایێ ڕژێما بەعسا ژ ناڤ چوویی یا عێراقێ ڤە، ناڤێ (ئەنفال)ێ، بۆ هاتە دانان.
ژێدەر:-
1- ڕێبوار ڕەمەزان بارزانی، جینۆسایدی باوكان، چاپا ئێكێ، چاپخانا دارا، 2016. لاپەڕێن (24، 25، 26).
2- عومەر محەمەد، كۆمەڵكوژی بارزانیەكان- قوناغێك بەر لە ئەنفال، چاپا ئێكێ، چاپخانا كەمال، ژ وەشانێن دەزگەهێ ڕەوشەنبیری (جەمال عیرفان) 2015. لاپەڕێن (28، 29، 30).
