ئـه‌مڕۆ لــه‌ مـێژوو

ئـه‌مڕۆ لــه‌ مـێژوو

هەموو رۆژێک لە ماڵپەرى مێژووى کورد هەموو شتێک بزانە کەوا لەم رۆژە روویداوە لە سالانى رابردوو بە درێژایی مێژوو.

رووداوه‌كان:
1402: سوپای ته‌یموری له‌نگی مه‌غۆلی سه‌ركه‌وت به‌سه‌ر سوپای بایه‌زیدی یه‌كه‌م له‌ (جبق ئاباد)، شه‌ڕه‌كه‌ كۆتایی هات به‌ شكستی عوسمانیه‌كان و ده‌ستگیركردنی سوڵتان بایه‌زیدی یه‌كه‌م.
1481: ئیڤانی سێهه‌م سه‌ركرده‌ی ئیماره‌تی مۆسكۆی روسیای قه‌یسه‌ری، توانی ئیماره‌ته‌كه‌ی له‌ ژێر ده‌سه‌ڵاتی عوسمانی رزگاربكات.
1810: سه‌ربه‌خۆیی كۆڵۆمبیا له‌ ئیسپانیا.
1944: رزگاربوونی سه‌ركرده‌ی نازی (ئه‌دۆلف هێتله‌ر) له‌ هه‌وڵێكی تیرۆركردن له‌ لایه‌ن ئه‌فسه‌رێك له‌ سوپای كلاوس شتاوفنبرگ.
1949: مۆركردنی رێكه‌وتننامه‌ی هودنه‌ی نێوان ئیسرائیل و سوریا.
1951: تیرۆركردنی مه‌لیكی ئه‌رده‌ن (عه‌بدوڵای یه‌كه‌م) له‌ كاتی رۆشتنی بۆ نوێژی جومعه‌ له‌ مزگه‌وتی ئه‌قسا له‌ قودس.
1953: به‌ستنی یه‌كه‌م كۆنگره‌ی وه‌زیره‌كانی دارایی و ئابووری عه‌ره‌ب له‌ شاری (شتورا)ی لوبنانی، و به‌رده‌وام بوو تا 10 ئۆگه‌ست.
1957: بڵاوكردنه‌وه‌ی یه‌كه‌م ژماره‌ی گۆڤاری (هیوا) له‌ شاری به‌غداد.
1961: رژێمی سوریا ده‌ستیكرد به‌ ره‌شبگیری كورد له‌ رۆژئاوای كوردستان.
1961: كوێت چووه‌ ناو كۆمكاری وڵاتانی عه‌ره‌بی.
1969: نیل ئارمسترۆنگ به‌ كه‌شتی ئاسمانی (ئه‌پۆلۆ 11) چووه‌ سه‌ر رووی مانگ، كه‌ یه‌كه‌مین ئاده‌میزاد بوو پێ بنێته‌ سه‌ر رووی مانگ.
1974: سوپای توركی به‌شی باكوری دوورگه‌ی قوبرسی داگیركرد دوای نۆ رۆژ له‌ كۆده‌تای سه‌ربازی سه‌ر به‌ یۆنان.
1991: كۆمه‌ڵه‌ی هاوكاری بڵاوكراوه‌یه‌كی له‌سه‌ر هێرشی تورك بۆ سه‌ر باكوری كوردستان بڵاوكرده‌وه‌.
1994: وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی ئیسرائیل (شه‌معۆن پێرێز) هه‌ڵده‌ستێت به‌ سه‌ردانی ئه‌رده‌ن، كه‌ باڵاترین سه‌ردان بوو به‌رپرسێكی ئیسرائیل پێی هه‌ستێت بۆ ئه‌رده‌ن.
1995: دامه‌زراندی لیژنه‌ی ئۆڵۆمپی كوردستان.
1995: نزیكه‌ی 80 كورد له‌ شاری (لاهای) پایته‌ختی هۆڵه‌نده‌ تا دوو هه‌فته‌ مانیان له‌ خواردن گرت، دژی توركیا كه‌ هه‌زاران كوردی زیندانی كرد و ئازاری ده‌دان.
2002: حكومه‌تی سودانی و بزووتنه‌وه‌ی میللی رزگاركردنی سودان له‌ كینیا رایانگه‌یاند كه‌ گشتوونه‌ته‌ دانوستانی ئاشتیانه‌ و كۆتایی هاتن به‌ جه‌نگی باشووری سودان كه‌ له‌ ساڵی 1982ز وه‌ به‌رده‌وام بوو.
2003: جێگری وه‌زیری به‌رگری ئه‌مریكا سه‌ردانی هه‌رێمی كوردستانی عێراقی كرد و له‌ هاوینه‌هه‌واری سه‌لاحه‌دین له‌ لایه‌ن یه‌كیه‌تی و پارتیه‌وه‌ پێشوازی لێكرا.
2004: حازم تۆفیق پارێزگاری به‌سره‌ تیرۆركرا.
2014: زیاتر له‌ 70 كوژراو له‌ قه‌سابخانه‌ی (الشجاعیه‌) كه‌ ئیسرائیل ئه‌نجامیدا له‌ جه‌نگ بۆ سه‌ر غه‌ززه‌.

له‌دایكبوون:
356 پ.ز: ئه‌سكه‌نده‌ری گه‌وره‌، حاكمی ئیمبراتۆریه‌تی مه‌قه‌دۆنی.
810: محه‌مه‌دی كوڕی ئیسماعیلی بوخاری، به‌ناوبانگرترینی زانای بواری فه‌رمووده‌ و خاوه‌نی كتێبی به‌ناوبانگی (سه‌حیحی بوخاری).
1785: سوڵتان مه‌حمودی دووه‌م، سوڵتانی عوسمانی و كوڕی سوڵتان عه‌بدولحه‌میدی یه‌كه‌م، له‌ شاری ئه‌سته‌نبوڵ.
1822: گریگۆرو یوهان مه‌ندل، قه‌شه‌ و زانای نه‌مساوی كه‌ ناسراوه‌ به‌ دامه‌زرێنه‌ری زانستی بۆماوه‌.
1864: ئیریك ئه‌كسل كارلفلت، شاعیری سویدی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1950ز.
1899: ئه‌حمه‌د علام، ئه‌كته‌ری میسری.
1911: سهیر القلماوی، ژنه‌ ئه‌دیبی میسری.
1919: ئیدموند هیلاری، دۆزه‌ره‌وه‌ی نیوزیله‌ندی و یه‌كه‌مین كه‌س كه‌ گه‌شته‌ سه‌ر لوتكه‌ی چیای ئه‌ڤه‌رێست.
1924: ئیلیاس سه‌ركیس، سه‌رۆكی كۆماری لوبنانی.
1928: محه‌مه‌د روشدی، گۆرانیبێژی میسری.
1931: إبراهیم العرابی، سه‌رۆكی ئه‌ركانی هێزه‌ چه‌كداره‌كانی میسری.
1935: جف شیل، زانای به‌لجیكی له‌ زینده‌وه‌رزانی ورد.
1935: شارل رزق، ئابوریناس و سیاسه‌تمه‌داری لوبنانی.
1938: رۆجه‌ر هنت، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.
1938: دنیز بایكال، سایسه‌تمه‌داری توركی.
1947: جیرد بینیج، زانای فیزیای ئه‌ڵمانی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1986ز.
1953: لادیسلاڤ یوركمیك، یاریزان و راهێنه‌ری تۆپی پێی سلۆفاكی.
1953: تۆماس فریدمان، رۆژنامه‌نوس و نوسه‌ری ئه‌مریكی.
1963: می شدیاق، ژنه‌ په‌خشكار و رۆژنامه‌نوسی لوبنانی.
1969: جوش هولوای، ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.
1971: ساندرا ئه‌وه‌، ژنه‌ ئه‌كته‌ری كه‌نه‌دی.
1975: رای ئه‌لین، یاریزانی تۆپی باسكه‌ی ئه‌مریكی.
1977: كیكی موسامبا، یاریزانی تۆپی پێی هۆڵه‌ندی.
1979: میكلوش فیهیر، یاریزانی تۆپی پێی هه‌نگاری.

وه‌فات:
1454: خوانی دووه‌م، مه‌لیكی شانشینی قشتاله‌.
1727: ئیسحاق نیوتن، زانا و داهێنه‌ری بیركاری.
1866: برنارد ریمان، زانای بیركاری ئه‌ڵمانی.
1880: ڤۆڵت، داهێنه‌ری هێزی كاره‌با
1903: پاپا لیونی سیانزه‌هه‌م، پاپای كه‌نیسه‌ی رۆمانی كاسۆلیكی.
1927: مه‌لیك فردیناندی یه‌كه‌م، مه‌لیكی رۆمانیا.
1936: خوسی سانخورخو، عه‌سكه‌رتاری ئیسپانی.
1937: گولییلمو ماركۆنی، زانای فیزیای ئیتالی و داهێنه‌ری رادیۆ و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1909ز.
1951: مه‌لیك عه‌بدوڵای یه‌كه‌م، دامه‌زرێنه‌ر و مه‌لیكی شانشینی ئه‌رده‌نی هاشمی.
1973: بروس لی، یاریزان و ئه‌كته‌ری كاراتی ئه‌مریكی به‌ نه‌ژاد چینی.
1992: عه‌ونی (عوسمان حه‌بیب) شاعیری كورد، له‌ ته‌مه‌نی 78 ساڵیدا، ساڵی 1914ز له‌دایكبووه‌.
2004: حازم تۆفیق، پارێزگاری به‌سره‌.
2012: هشام الإختیار، سیاسه‌تمه‌داری سوری.
2013: هیلین تۆماس، ژنه‌ راگه‌یاندكاری ئه‌مریكی و به‌ نه‌ژاد لوبنانی، و گه‌وره‌ په‌یامنێری كۆشكی سپی.

جه‌ژن و بۆنه‌كان:
رۆژی سه‌ربه‌خۆیی له‌ كۆڵۆمبیا.