مێژووی نوێ و هاوچه‌رخی كورد

به‌ بۆنه‌ی تێپه‌ڕبوونی سه‌د ساڵ به‌ سه‌ر دامه‌زراندنی یه‌كه‌م حوكمداری شێخ مه‌حمود 1918_2018 جیوگرافیای قه‌ڵه‌مڕه‌ویه سیاسیه‌‌كه‌ی شێخ مه‌حموود سه‌لام ناوخۆش ده‌روازه‌ له‌وانه‌یه‌ شۆرشه‌كانی شێخ مه‌حموود له‌ زۆربه‌ی شۆرشه‌كانی تر وتار و كتێبی له‌ سه‌ر نووسرا بێت‌ ، به‌ڵام هیچ وتار و كتێبێكم نه‌دۆزیه‌وه‌ تایبه‌ت بێ به‌ جیوگرافیای قه‌ڵه‌مڕه‌وی ڕه‌سمی شێخ مه‌حموود …

ئه‌مریكا له‌ نێوان (ته‌وقات)ی([1]) عوسمانی و توركیای نوێدا (فاخر عالی خان ئاوده‌لی) قوتابی دكتۆرا له‌ مێژووی نوێی ده‌وڵةتی عوسمانی. ده‌وڵه‌تی عوسمانی و ئه‌مریكا،وه‌ك دوو وڵاتی سه‌ربه‌خۆ له‌ ڕووی مێژووییه‌وه‌ زۆر له‌ یه‌كدی‌ جیاوازن، یه‌كه‌میان له‌سه‌ر پاشماوه‌ی مێژوویی ده‌سه‌ڵاتی سیاسیسه‌لجوقییه‌كان له‌ ساڵی (1299) دامه‌زراوه‌، دووه‌میشیان كه‌ ئه‌مریكایه‌ له‌سه‌ر فكر و كۆچكردنی …

   ئوسامە حەسیب خەلیل خەیاڵی قوتابییەکی پەروەردەبووی مامۆستا سەعیدی نورسییە، لە ساڵی ١٨٧٦ لە گوندی (مۆتکی) سەر بە پارێزگای بەتلیس لە دایک دەبێت، لە هۆزی مۆدانە، تەمەنی لاوێتی و خوێندنی لە شاری ئەستەمبۆڵ بەسەر بردووە. زمانەکانی فارسی و عەرەبی و فەرەنسی زانیوە. ئەندامی کاراو چالاکی (کۆمەڵەی کوردی بۆ بڵاوکردەنەوەی زانیاری)، …

چیرۆكه‌ شاراوه‌كه‌ی‌ پشت بێخمه‌ ئه‌و به‌نداوه‌ی‌ نه‌یتوانی‌ تینوێتیی‌ عێراق‌ و كوردستان بشكێنێت خەڵک- زیاتر له‌شه‌ست ساڵه‌ پرۆژه‌ی‌ به‌نداوی‌ بێخمه‌ (٦٠ كیلۆمه‌تری ‌باكوری‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ هه‌ولێر) چاوه‌ڕێی‌ ئه‌وه‌یه‌ خۆر ببینێت، عێراق له‌و ماوه‌یه‌دا سیستمی‌ پادشایی‌و ده‌سه‌ڵاتی‌ حزبی به‌عس‌و قۆناغی‌ دوای‌ روخانی‌ ئه‌و رژێمه‌شی تێپه‌راند به‌بێ ئه‌وه‌ی‌ بتوانێت ئه‌و رێگاچاره‌یه‌ بۆ گلدانه‌وه‌ی‌ ئاو …

   پ.د.زاهیر لەتیف كەریم زمانی شیعر بەهێماو ئایكۆن ونیشانە وكۆدەكانییەوە،لەبنەڕەتدا بریتین لەكۆمەڵێك دیمەن ووێنە وسۆز وئەندێشە كەهەندێكیان لەواقیعدا بوونیان هەیە وهەندێكی تریشیان لەدەستكردی خەیاڵە.هەموو ئەم وێنە ودیمەنانە دەرئەنجامی ململانێی هێزی ناوەوە ودەرەوەی خاوەن دەقە كەبەپێی گریمانەكان ڕەنگە بەدرێژایی زەمەن لەگەڵیدا بێت.گەر بڕوانینە دەقەكەی دیلان(شێخ مەحمودی زیندوو)،كەبەبۆنەی كۆچی شێخەوە لەساڵی 1956 …

ئوسامە حەسیب بەهۆی بارودۆخی نالەباری کۆماری میللی کوردستان و ئەو ململانێ نێودەوڵەتیەی کە لەو سەردەمەدا هەبوو بەتایبەتی لە کاتی جەنگدا مەسەلەی سیخوڕ مەسەلەیەکی گرنگی ناوچەکە بوو بۆ بەدەست هێنانی مەسەلە سیاسیەکان، هەریەک لە ئینگلیز، ئێران، رووسیا، ئەمریکا و عێراق هەواڵگرو سیخوڕی خۆیان خستبووە ناوچەکەوە و ئەوانەش بە راپۆڕتی تایبەت بە …

د ئاراس محه‌مه‌د سالح شێخ مارفی‌ نۆدێی‌ (1753- 1836ز) وەک شێخێکی‌ تەریقەت و وەک کەسایەتیەکی‌ ساداتی‌ بەرزنجەو مامۆستایەکی‌ ئاینی‌ ناسراوی‌ میرایەتی‌ بابان لە ڕۆژگاری‌ خۆیدا نامەی‌ بۆ کەسایەتی‌ و کاربەدەستان نووسیوەو هەندێ لەو نامانە هەتا ئێستا پارێزراون، بێگومان ئەو نامانە زۆر لایەنی‌ گرنگی‌ مێژووی‌ ئەو سەردەمەی‌ کوردستان و ناوچەکە ڕووندەکەنەوە، …

دڵشاد مه‌حموود عه‌بدوڕه‌حمان له‌گه‌ڵ‌ به‌ ده‌ستخستنی‌ “سه‌ربه‌خۆیی‌ سیاسی‌” (3ی‌ ته‌شرینی‌ یه‌كه‌می‌ 1932)‌ و كۆچی‌ دوایی‌ “شا فه‌یسه‌لی‌ یه‌كه‌م.(1) له‌ (8ی‌ ئه‌یلولی‌ ساڵی‌ 1933)دا، ململانێ‌ له‌ پێناو ده‌سه‌ڵات گرتنه‌ ده‌ست، بووه‌ گه‌وره‌ترین ‌و به‌رچاوترین ڕووماكانی‌ مێژووی‌ سیاسیی‌ هاوچه‌رخی‌ عیراق. ئه‌و دیارده‌ ترسناك‌ و كاریگه‌ره‌ی‌ تراژیدیای‌ كه‌م وێنه‌ی‌ لێكه‌وته‌وه‌، سه‌ره‌تا كوشتوبڕی‌ ئاشوورییه‌كان …

تاڵەبانی، بەھۆی چاوداگردنییەوە لەکیژێکی ڕووسی کۆنگرەی لاوان فەرامۆش دەکات جەلال تاڵەبانی سکرتێری گشتی یەکێتی نیشتمانی کوردستان، لەسەردەمی لاوێتیدا حەز لەکیژێکی رووسی دەکات و بەو ھۆیەشەوە کۆنگرەی لاوان فەرامۆش دەکات، کە ووتارو سەرۆکی کۆنگرەکەی پێسپێردرابوو. تاڵەبانی وەکو سروشتی گەنجی و لەسەردەمی موراھیقیدا بەدەر نەبووە لەداوی ئەوینداری، لەو پێناوەیشدا قوربانی بۆ داوەو …

لانک لە فۆلکلۆر و هۆنراوەی کوردی دا…. ڕەزا شوان (لانک) و (بێشکە) دوو ناوی هاومانان، مەبەستێک دەگەیەنن، لۆرک و جۆلانیش دوو ناوی ترن، هەموویان شوێنی نووستن و ژیـرکردنەوە و ئـارام بەخشینن بە منـداڵی کۆرپە، تەنها جۆلانێ نەبێت کە بۆ هەموو قۆناغەکانی منداڵی بەکاردەهێنرێت.. هەندێ جاریش بەپێی کات و شوێن و …