ئینجیلەكانی تر لە كوێن‌و چیان تێدایە؟

هەموو ئەو كەسانەی كە قسەو چیرۆكی مەسیحیان نووسیوەتەوە (سەلامی خوای لێ بێ) ناویان ناوە (ئینیجل) واتە مژدەكانی حەزرەتی مەسیح، یەكێكیش لەوانە كە مژدەكانی حەزرەتی مەسیحی نوسیوەتەوە كەسێكە بە ناوی (برنابا)، “بەڕنابا” یەكێكە لە گەورە حەوارییەكان‌و بەڵكو وەك لە ئینجیلی (لوقا)دا هاتووە ئەم “برنابا”یە:

ـ پیاوێكی زۆر بەخشندەو ماڵبدە بووە بە پێغەمبەران لە پێناوی سەرخستنی دیندا.

ـ پیاوێكی پاك‌و بێ غەل‌و غەش بووە و پڕ بووە لە نوری پیرۆزو خاوەن رێزو گەورەیی بووە.

ـ پیاوێكی ئیشكەر بووەو “روحی قودس” لەگەڵ “بولس”دا هەڵیبژاردوون تا برۆن دین بڵاوبكەنەوە.

ـ خاڵۆی (مرقس) بووەو كە خاوەنی ئینجیلی تایبەتی خۆیەتی كە سەرچاوەی دووەمە لای مەسحییەكان. (1) ئەم ئینجیلی برنابایە یەكێكە لەو ئینجیلانەی كە كڵیسا یاساغای كردوون ‌و لەسەدەی پێنجەمی زاینیەوە ‌و دروست لەسەر دەستی پاپا (گلاسیوس)ی یەكەمەوە خوێندنەوەی ئەم ئینجیلە حەرام كراوە!!

ئەم ئینجیلە چی تێدایە كە دژ بە ئینجیلەكانی تر بێت؟

ئەم ئینجیلە وەك شێخ محمد رشید رضا‌ء(2) (رحمە الله)ی هیندی (3) ‌و پاش ئەوانیش یەكێكی وەكو (محمد علی قطب) لێكۆڵینەوەی لەسەر كردووە چەند خاڵێكی تێدایە كە كڵێساو قەشەو پاپاكان لێی بێزارن‌و نایانەوێ‌ دانی پێدا بنێن لەوانە:

1ـ ئەوە رەت ئەكاتەوە كە حەزرەتی عیسا كوڕی خوا بێت ـ سبحانه وتعالی ـ . ئەوەتا بە دەق هاتووە “أيها الأعزاء…. ان الله العظيم العجيب قد افتقدنا في هذه الأيام بنبيّه “يسوع المسيح” برحمة عظيمة للتعليم والآيات التي اتخذها الشيطان ذريعة لتضليل كثيرين بدعوى التقوى مبشرين بتعليم شديد الكفر، داعين المسيح ابن الله”.

2ـ رەتكردنەوەی بیروباوەڕی سێگانەیی (التثلیث)…. بەدەق هاتووە لە ئینجیلی برنابادا كە ئەڵێ‌: “… “… فنرجوك من كل قلبنا ان ترضي بازالة الفتنة التي ثارت بسببك، لان فريقا يقول: انك الله، وآخر يقول: انك ابن الله، ويقول فريق انك نبي… فأجاب يسوع: .. إني أشهد أمام السماء واشهد كل ساكن على الارض اني بريء من كل ماقال الناس عني من اني أعظم من البشر .. لأني بشر مولود من امرأة، عرضة لحكم الله، اعيش كسائر البشر عرضة للشقاء العام”.

3ـ لە خاچدانی ـ حەزرەتی مەسیح ـ رەتئەكاتەوە، ئەوەتا بەدەق هاتووە “الحق أقول ان صوت يهوذا وشخصه بلغت من الشبه بـ”يسوع” ان اعتقد تلاميذه والمؤمنون به كافة انه “يسوع” كذلك خرج بعضهم من تعاليم “يسوع” معتقدين ان يسوع كان نبيا كاذبا”.

4ـ ئینجیلی برنایا بەدەق‌و بەسێ شێوە مژدەی هاتنی حەزرەتی موحەممەد (صلی الله علیه وێ‌له وسلم) ئەدات بە خەڵكی: جارێك بە ناوی بێ پێچوپەنای خۆی (محمد)‌و دووجار بەرەمزو لە رێگەی صیفەتەكانییەوە، ئەوەتا ئەڵێ‌: : “.. ولكن سيأتى بعدي “مسيا” المرسل من الله لكل العالم..” لة شويَنيَكى تردا ئةلَآ: “.. لكن رسول الله متى جاء يعطيه الله ما هو بمثابة خاتم يده فيحمل خلاصا ورحمة لامم الارض الذين يقبلون تعليمه.. وسيأتي بقوة على الظالمين ويبيد عبادة الاصنام بحيث يخزي الشيطان”.(4)

5ـ ئەیسەلمێنێ‌ (ذەبیح) ‌و فیداكە بریتییە لە حەزرەتی ئیسماعیل.

ئەم ئینجیلی “بڕنابا”یە مێژووی دۆزینەوەی ئەگەڕێتەوە بۆ ناوەڕاستی سەدەی پازدەهەمی زاینی‌و یەكەم روونووسی ئەم ئینجیلە كە بە زمانی (ئیتاڵی) نووسراوەتەوە ‌و لەسەر دەستی (فرامینو)ی راهیب ئاشكرا كراوە، كە لە كتێبخانەكانی پاپا (سكتس)ی پێنجەمدا دەری هێناوە، ئەم ئینجیلە ئەو ماوە زۆرە بە شاراوەیی ماوەتەوە‌و پاشان ئەم (فرامینو)یە كە راهیبێكی مەسیحییەو بە پاڵنەری لێكۆڵینەوەی زانستی دەستی كەوتووە.. پاش ئەم فرامینویە ئەم نوسخەی ئینجیلە ئەكەوێتە دەست راهیبێكی تر بە ناوی “كریمر” كە لە كۆشكی پاشایەتی (روسیا) دا كە دەوڵەتێكی مەسیحی بووە، جارێكی تر ئەم ئینجیلەی ئاشكرا كردووەو پاش ئەم دەست بە دەست كردنە گەیشتوەتە دەوڵەتی (ڤیینا) كە پایتەختی (نەمسا)یەو ئەویش هەر دەوڵەتێكی مەسیحی مەزهەب بووە لە ساڵی (1738) بۆ یەكەمجاریش روونووسێكی ئیسپانی ئەدۆزرێتەوە لە دەوڵەتێكی مەسیحییداكە دەوڵەتێكی دەمارگیری مەسیحی وابوو لەسەر لاشەو كەللەسەری دەوڵەتێكی ئیسلامیی رماو دروست بوو بوو كە دەوڵەتی ئیسپانیایە.

پاشان ئەم روونووسە “ئیسپانیە”ی وەرگێڕدراوەتە سەر زمانی ئینگلیزی لەلایەن رۆژهەڵاتناسێكی مەسحییەوە بە ناوی (دكتۆر سایل)‌و لای هەموو كەسیش ئاشكرایە كە رۆژهەڵاتناسانی مەسیحی چەندێك بە تەنگ دین‌و مەزهەبی خۆیانەوەن ‌و بەرگری سەروماڵی لێ دەكەن.. ئەمانە هەمووی بۆ ئەوە ئەڵێین كە هەندێ‌ گومان لەم ئینجیلە ئەكەن گوایە دەستێكی موسڵمان نووسیویەتی ‌و خزاندویەتییە ئەو شوێنانە… دەی باشە ئینجیلێك كە:

1ـ بە كۆی دەنگی مێژوونووسان یەكەم روونووسی لە زمانی ئیتاڵی‌و لە ئیتاڵیادا دۆزرابێتەوە لەلایەن (كریمر)ی راهیبەوە لە ساڵی (1709)داو

2ـ لەدەستی ئەمەوە گەشتبێتە دەستی كۆشكی پاشایەتی ڤییەنا كە دەوڵەتێكی دەمارگیری مەسیحی بوە لە ساڵی (1738)ی زاینیداو

3ـ یەكەم روونووسی ئیسپانی لە ئیسپانیای مەسیحی دە دەریكەوێ‌ كە ئەو دەوڵەتە قڕی خستە ناو موسڵمانان لە ئیسپانیادا ‌و

4ـ رۆژهەڵاتناسێكی مەسیحی وەكو (سایل) لە روونووسە ئیسپانییەكەیەوە بیگۆڕێتەوە سەر زمانی ئینگلیزی‌و

5ـ پاش هەموو ئەمانە قەشە (فرامینو) ‌و لە رێگەی لێكۆڵینەوەی زانستی خۆیەوە بگەرێت بەشوێن ئەو ئینجیلەدا، چونكە (ئەریانوس) لە كتێبێكی دا باسی كردووە ‌و ئاماژەی بەو ئینجیلە داوە ‌و پاشان ئەم (فرامینو)یە روونووسێكی ئەم ئینجیلە لە كتێبخانەی پاپا (سەكتۆس)ی پێنجەمدا بدۆزێتەوە(5) و دەست بە خوێندنەوەی بكات‌و ویژدانی هانی بدا لە ژێر رۆشنایی ئەو ئینجیلەدا موسڵمان ببێت. .. ئایا ئەمە مایەی ئەوەیە كە مەسیحییەكان بە چاوی گومانەوە بڕوانن بۆ ئەو ئینجیلە یان ئەبێت مایەی ئەوە بێت بە خۆیاندا بچنەوەو سەرلەنوێ‌ لە خوایەتی حەزرەتی مەسیح‌و پێغەمبەرایەتی حەزرەتی موحەممەد ((صلی الله علیه وسلم)) ورد ببنەوەو گوێ بۆ (عەقڵا)‌و (مەنتیق) بگرن‌و وەك قەشە (فرامینو) ملكەچی دەرببڕن بۆ هەق‌و راستی؟!

لەم چەند زانیارییانەی كە رابوورد ئەگەینە چەند راستییەك حەزئەكەم بەكورتی لێرەدا بیانووسم:

1ـ ئەم كتێبانەی كە چ مەسیحی‌و چ یەهودی ناویان ناوە (العهد القدیم)‌و (العهد الجدید) كە مەبەستیان بە یەكەمیان تەوارات‌و نامەكانی موسایە (سەلامی خوای لێ بێ‌) ‌و مەبەستیان بە دووەمیان ئینجیلەكان‌و نامەكانی حەوارییەكانە، كەسیان بە سەنەدێكی نەپچڕاو (سند متصل) نەگەیشتووە بە خەڵكی، بەڵكو هەر هەموویان نزیكەی پەنجا شەست ساڵا دوای حەزرەتی مەسح نووسراونەتەوە.

2ـ هەریەك لەو ئینجیلانەش كە نووسراونەتەوە بە دەستی كەسێك نووسراوەتەوە كە هەڵدەگرێ‌ قسەی خۆی تێكەڵا كردبێ‌ وەك (وشە)‌و وەك (بیرۆكە)‌و وەك (مانا)ش‌و هەڵیش دەگرێ‌ زۆر شت هەیە لەبیری كردبێت‌و لەبیری نەمابێت.

3ـ مەسیحیەت دوای هەڵكێشانەوەی حەزرەتی مەسیح تووشی راوەدونان‌و شكەنجەو ئازاری زۆربوونەوە، بە تایبەتی لە لایەن یەهودییەكانەوە، بۆیە هەر یەك لەو حەوارییانە ‌و قوتابییەكانیان ئاوارەی وڵاتان بوون‌و كەوتنە ژێر چاودێری‌و كەسێك یان دەسەڵاتێك یان دەسەڵاتدارێك نەبو لەو رۆژانەدا كە ئەم قوتابیانە‌و مژدەكانی حەزرەتی مەسیح بگرێتە باوەش‌و كار بۆ نووسینەوەو پاراستنییان بكات‌و ریوایەتە مێژوویەكانیش باس لەوە ئەكەن كە لەو ماوەیەدا ئینجیلەكان نوسراونەتەوە.

4ـ هەر پاش ئەوەی كە ـ حەزرەتی مەسیح ـ لە دایك ئەبێت ‌و سروشی لە خواوە بۆ دێت یەهود ئەچنە بنكڵیشەی حاكمی رۆمانی ئەو كاتە كە ناوی (قەیسەر طیبارۆس) ئەبێ‌ ئەویش فەرمانی دەستگیركردنی حەزرەتی مەسیح ئەدات‌و لە خاچی ئەدات‌و دەست بە گرتنی شوێنكەوتەكانیشی ئەكات، پاش ئەم قەیسەرەش دوو قەیسەری تر دێن كە تاڵاوی دنیا ئەكەن بە قوڕگی قوتابیانی حەزرەتی مەسیحدا‌و قڕان ئەخەنە ناو مەسحییەكانەوە، لەسەردەمی قەیسەری دووەمیاندا “متی” ئینجیلەكەی خۆی ئەنووسێتەوە بە زمانی “عیبرانی” ‌و “یوحنا” كە ئینجیلێكی تایبەتی بە خۆشی هەیە وەریئەگێڕێتە سەر زمانی “یۆنانی”. سەختترین سەردەم بۆ مەسیحییەكان سەردەمی پاشا (نیرۆن) بوو لە ساڵی (64) زاینی‌و پاشان سەردەمی پاشا (تراجان) لە ساڵی (106) زاینی و سەردەمی (دیسیوس) بوو لە ساڵی (249) زاینیدا و “پاشا نیرۆن” بەوە تۆمەتباری ئەكردن گوایە ئەمانە (ڕۆما)یان سوتاند بێت بۆیە كەوتنە ئەشكەنجەدان و ئازار دانیان بە شێوەیەك كە مێژوو كەم شتی وای بە خۆیەوە بینیوە. بۆ نمونە:

ئەهاتن ئەم مەسحییانەیان ئەگۆڕی و جلی ئاژەڵیان لە بەر ئەكردن و فرێیان ئەدانە بەر سەگی هار و ئەوانیش لەت و پەتیان ئەكردن.

ئەهاتن لە خاچیان ئەدان و جلێكی چەوری نەوتینیان لە بەر ئەكردن و پاشان لە شەودا ئاگریان تێ بەر ئەدان و وەك چرا بە كاریان ئەهێنان بۆ ڕووناككردنەوەی ڕێگە و بانەكان و (نیرۆن) خۆی لە ژێر ڕۆشنایی ئەم (چرا ئادەمیانە) هاتووچۆی ئەكرد.

(مەرقس) ئینجیلەكەی خۆی لەم سەردەمەدا نووسییەوە لەو كاتەدا لە “رۆما” بوو هەروەها (لوقا)ش ئینجیلەكەی خۆی لە سەردەمی ئەم قەیسەرەدا نووسییەوە.

پاشا ئەم سەردەمە (یوحنا)ش ئینجیلەكەی خۆی نووسییەوە و لە سەردەمی (دەقلیدیانووس)دا نزیكەی سێ سەد هەزار مەسیحی كوشت كە ساڵی (284) زاینی ئەكات ئەوانەی مێژووی مەسیحییەت ئەنووسنەوە ئەو هەمووە ئەشكەنجە و ئازار و تۆقاندنە ئەكەنە هۆ كە (سند)ی نەپچڕاو نییە بۆ ریوایەتی كتێبەكانیان و ئەوەش وا دەكات كە پەنا بۆ كاری نهێنی ببرێت و لە كاتی نهێنی و خۆشاردنەوەشدا چەندین شت ڕوو ئەدات كە ڕاستی مەسەلەكان ئەشارێنەوە و دڵنیایی كز دەبێت لە مرڤدا بۆ راستی ئەو زانیارییانە.

5ـ خوای گەورە كەباسی ئایینی مەسیحییەت و یەهودییەت ئەكات ئەفەرموێ (یكتمون ما انزلنا من الكتاب), هەروەها ئەفەرموێ: (یحرفون الكلم عن مواضعه). هەروەها ئەفەرموێ (ويل للذين يكتبون الكتاب بايدكم ثم يقولون هذا من عندالله و ما هو من عندالله و يقولون علي الله الكذب وهم يعلمون). جیاوازی نێوان ئەم ئینجیلانەش لە ناو خۆیاندا و جیاوازیان لەگەڵ ئینجیلی (برنابا)دا و جیاوازیان لە گەڵ قورئانیشدا, ئەو دڵنیاییە ئەدات بە مرۆڤی عەوداڵی ڕاستی كە ئەو كتێبانە دەستكاری زۆر كراون و بیر و ڕای بەشەری زۆریان تێكەڵ بووە و بەو شێوەیەش نێوان زەوی و ئاسمانیان لەگەڵ قورئان و حەدیسی پێغەمبەردا (صلی الله علیه وسلم) هەیە.

قورئان كە هەر لە سەردەمی پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) خۆیدا هەمووی نووسرایەوە و پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) لە ڕێگەی نووسەرانی (وحی) یەوە كە ژمارەیان لە (40) كەس زیاتر بوو بەو شێوەیەی كە لە حەزرەتی جوبرەئیلەوە وەری گرتبوو (وشە) بە (وشە) گەیاندیە نووسەرانی (سروش) و پاشان حەزرەتی ئەبوبەكر لە ڕێگەی لیژنەی تایبەت و بەڵگە نامەی ورد و وردكردنەوە و وەردكردنەوەی هەموو ئەو پەڕە و پارچە قورئانانەوە كە هەبوون جارێكی تر قورئان دوای یەك ساڵ لە مردنی پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) كۆكردەوە و نووسیەوە و پاشان چۆن لە سەردەمی حەزرەتی عوسماندا, لە ڕووی ئەو قورئانەوە چەندین نوسخەی تر نووسرایەوە و نێردرا بە هەرێمەكاندا تا خەڵكی گومانیان لە سەر قورئان بۆ دروست نەبێت و بە دەردی یەهود‌و نەصارا نەچن, دوایی كەس نەزانێ كامە قسەی خوایە و كامە قسەی خەڵكی ترە كە خراوەتە ناو كتێبی خواوە.

6ـ لەو زانیاریانەی پێشووەوە بۆمان دەردەكەوێت كە كتێبە ئاینەكانی تر، چونكە ئەركی سەرشانی هەڵگرانی ئەو دینە بوە بیپارێزن و بیگەیەنن, كەلێن و كەموكورتی زۆریان تێكەوتووە و هەریەكەی لە لایەكەوە هەوڵێكی شەخصی خۆی داوە بۆ ئەوەی زۆرترین ڕاسپاردە و رێنماییەكانی ئەو پێغەمبەرە (صلی الله علیه وسلم) كۆبكاتەوە و بیگەیەنێتە خەڵكی, یەكێكی تر بە جۆرێكی تر و ئەوەی تریش بە جۆرێكی جیاواز لە هەمووان, بۆیە كارەكە وای لێهاتووە جیاوازی و ناسازی زۆر لەو كتێبانەدا دروست بوون و جیاوازییەكانیش شتی ورد و ناگرنگ نین، بەڵكو شتی گەورە و زۆر هەستیارن چ بیر و باوەڕ دەربارەی” خوای موتەعال یان دەربارەی پێغەمبەران یان دەربارەی یاسا و هەڵسوكەوتەكان”، یان دەربارەی خوای گەورەو بەندەكانی…

خوای گەورە دەربارەی پاراستن‌و ئەركی پاراستنی ئەو كتێبانە ئەفەرموێ: (لِلَّذِينَ هَادُواْ وَالرَّبَّانِيُّونَ وَالأَحْبَارُ بِمَا اسْتُحْفِظُواْ مِن كِتَابِ اللّهِ وَكَانُواْ عَلَيْهِ شُهَدَاء) (المائدة: 44)وشەی (اسْتُحْفِظواْ) واتە داوای ئەوەیان لێكرابوو كە كێتبەكانی خۆیان بپارێزن.. بەڵام خوای گەورە دەربارەی پاراستنی قورئان ئەفەرموێ‌: (إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ) (الحجر: 9) كە بە ئاشكراو بە چەند دڵنیا كردنەوە ئەفەرموێ‌ (ئێمە خۆمان قورئان ئەپارێزین) ئەوەبوو كە پاراستنی ئەو كتێبانە سپێردرا بە خەڵكەكە خۆی نەیانتوانی وەك پێویست بیپارێزن‌و دەستی خەڵكی (كەم دین)، یان (بێ دین)ی پێگەیشت‌و ئەمان لەبەر (ستەمكاری خۆیان) ‌و ئەوان لەبەر (نەزانینی خۆیان) ئەو هەموو كارەساتەیان بەسەر ئەو دینانەدا هێنا، بەڵام كە خوای گەورە وادەی پاراستنی قورئانی دا، هەر لە سەردەمی پێغەمبەردا (صلی الله علیه وسلم) ئەوە هەمووە كەرەسەیەی بۆ فەراهەم كرد ‌و پاشان هەر لە ساڵی یەكەمی دوای مردنی پێغەمبەردا (صلی الله علیه وسلم) ‌و دورست دوای شەڕی خێڵی (موسەیلەمەی درۆزن) خستییە دڵی صەحابەوە كە هەموو قورئان لەیەك (بەرگ)دا كۆبكەنەوە تا لە نەفەوتانی تەنانەت ئایەت‌و پیتێكیشی دڵنیا ببن، ئەوەبوو لەسەردەمی عوسمانیشدا (رەزای خوای لێ بێت) خوای گەورە هەلومەرجەكانی وا رێكخست صەحابە بیر لە زیادكردنی روونووسی ئەو قورئانە بكەنەوەو بە هەرێمەكاندا بڵاوی بكەنەوە تاخوای گەورە بۆ هەتا هەتایە دڵنیایی بداتە خەڵكی كە ئەم قورئانە هەر ئەو قورئانەیە كە خوای گەورە دایە جوبرەئیل‌و ئەویش دایە حەزرەتی موحەممەد ‌و ئەویش (صلی الله علیه وسلم) گەیاندییە صەحابەكان‌و ئەوانیش بەئەمانەتەوە (رەزای خوایان لێ بێت) نووسیانەوەو گەیاندیانە هەموو مرۆڤایەتی..

ئەمانە وامان لێ ئەكات كە قورئان وەك هیچ كتێبێكی تری ئاسمانی، یان زەمینی سەیر نەكرێت، بەڵكو مامەڵەی تایبەتی لەگەڵا بكرێت، بە راسپاردەی خوا دابنرێت‌و بەو رۆحیەتەوە چۆك لەبەردەمیدا دابدرێت وەك عەبدوڵڵای كوڕی مەسعود (رەزای خوای لێ بێت) ئەفەرموێ‌: “ان من كان قبلكم رأوا القرآن رسائل من ربهم فكانوا یتدبرونها باللیل ویتفقدونها فی النهار”. واتە: ئەوانەی پێش ئێوە واسەیری قورئانیان ئەكرد كە ئەمە چەند نامەیەكی خوای گەورەیە‌و بۆ ئەوان هاتووە، بۆیە بە شەو بەردەوام لێی وردئەبوونەوە‌و بەرۆژیش بەردەوام هەر لەبیرو خولیای ئەودا بوون.

هەزار سەڵات‌و سەلامیش لەسەر پێغەمبەری ئازیز بێت، كە ئەفەرمویتَ: “ان هذا القرآ‌ن هو حبل الله المتین، وهو النور المبین، وهو الشفا‌ء النافع، عصمة لمن تسمك، ونجاة لمن تبعه”. رواه ابن مردویة. واتە: ئەم قورئانە حەبلی توندوتۆڵی خوایە، هەر ئەم قورئانە رووناكییەكی ئاشكرایەو هەر ئەم قورئانە شفابەخشێكی بە كەڵكە، قورئان قەڵغانە بۆ كەسێك دەستی پێوەبگرێ‌‌و رێگای رزگارییە بۆ كەسێك كە شوێنی بكەوێ‌.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. نظرات فی انجیل برنابا المبشر بنبوة النبی محمد (صلی الله علیه وسلم) ، محمد علی قطب ، ص43.

2. خاوەنی (دار المنار).

3. خاوەنی كتێبی (إظهار الحق)ە، كە لێكۆڵینەوەیەكی وردو زانستیانەی تێدایە لەسەر مەسحییەت‌و سەرچاوەكانیان.

4. هەموو ئەو دەقانە لە كتێبی (نظرات فی انجیل برنابا، محمد علی قطب) وەرگیراوە.

5. هەمان سەرچاوە، ص49‌و 50.