”سیاسەت و جەستەی ئافرەت“ بڕگەیەک لە نووسینێکی کۆن:

”سیاسەت و جەستەی ئافرەت“

بڕگەیەک لە نووسینێکی  کۆن:

”سەدەی بیستەم لەزۆر ڕووەوە سەدەی بە سیاسیكردنی جەستەی ئافرەتە، وێناكردنی ئەم جەستەیەیە وەک بەشێكی دانەبڕاو لە وێناكردنی كۆمەلگا و نەتەوە و كولتور و كەلەپور و ئەخلاق. لەنێوان چۆنیەتی تەماشاكردنی جەستەی ئافرەت و لەنێوان جۆری ئایدیۆلۆژیا و بەرنامەی هێزە سیاسییەكانی ئەم سەدەیەدا، پەیوەندییەكی ڕاستەوخۆ هەیە. ئەو ئایدیۆلۆژیا سیاسییانەی لە سەرەتاكانی سەدەکەوە ئامادەن، ئیتر لە ئایدیۆلۆژیا عەلمانییەكانەوە بیگرە بۆ ئایدیۆلۆژییە دینییەكان، ھەموویان هەلگری وێنەی تایبەتی جەستەی ئافرەت و ڕۆلی تایبەتی ئەم جەستەیەن لەناو فەزای گشتیی و تایبەتی كۆمەلگادا. وەكچۆن ماركسییەكان و سۆسیالیستەكان و لیبرالەكان و ناسیۆنالیستەكان هەلگری وێنەی تایبەتن بۆ لەشی ئافرەت، ئاواش هێزە دینییەكان ھەڵگری وێنەی تایبەتی ئەم جەستەیەن. لە خەیالی حەسەن بەناوە بۆ خەیالی ئوسامە بن لادن و لە دیدی مەلا عومەری تالەبانەوە بۆ دیدی سەلاحەدین بەهادین، ئیسلامییەکان خاوەنی وێنەیەکی تایبەتن بۆ لەشی ئافرەت، کە پێیان وایە تاقە وێنەیەکی ڕاستەقینەیە و خودا بۆ ئافرەتی دروستکردوە. بەھەمانشێوە لە خەیاڵی ئەتاتورک و جەمال عەبدول ناسر و بۆرقێبەوە، بۆ خەیاڵی زۆرێک لە ھێزە نادینییەکان ئەمڕۆ، وێنەی تایبەتی لەشی ئافرەت ھەیە، کە ئایدیۆلۆژیا سیاسییەکان دروستیانکردوە.

لەھەموو ئەو دۆخانەدا، چ لە پرۆژە عەلمانییەكان و چ لە پرۆژەی هێزەكانی ئیسلامی سیاسیدا، جەستەی ئافرەت مادەیەكە كاری لەسەركراوە و كاری لەسەردەكرێت، دادەڕێژرێت و لەدەرەوەڕا مانای بەسەردا دەسەپێنرێت، مانای تێدەخرێت و مانای لێهەلدەهێنجرێت، چەپلەی بۆلێئەدرێت و گوناهباردەكرێت، بەشێوازی جیاواز سازدەدەرێت و ڕێکدەخرێت و دیسپلیندەکرێت. بەجۆرێك ناكرێت بیر لە هیچ پرۆژەیەكی سیاسیی و كۆمەلایەتیی و دینیی و كولتووریی ئەم سەدەیە بكەینەوە بەبێ بیركردنەوە لەو وێنانەی ئەم پرۆژانە بۆ جەستەی ئافرەتی دەكێشن، زۆرجار لەدەرەوەی ویستی ئافرەتان خۆیاندا و بەبێ ئەوەی پرسیان پێبکرێت، ھەمووشیان وێنەی دەرەکیی ئەو جەستەیەن و بەسەر جەستەکە خۆیدا دەسەپێندرێن. ناکۆکیی نێوان جەستەی ئافرەت و ئەو وێنە دەرەکییانەش، ناکۆکیی گەورە و بنەڕەتین کە دەکرێت تا ئەو خالە بڕوات جەستەکان وێران و تێکبشکێنرێن لەپێناوی پاراستنی وێنەکاندا، بە شێوازی جیاواز پەنا بۆ بەکارھێنانی فۆرمە جیاوازییەکانی توندوتیژیی فیزیایی و رەمزیی ببرێت بۆ ھێشتنەوەی ئەو وێنانە و سەپاندنیان بەسەر جەستەکاندا.“

مەریوان وریا قانع