مێژووى جیهان

بەوێنە.. فیرعەونەکانی سەدەی بیستەم بناسە سامان محەمەد هەندێک لە سەرکردەو زاناکان تەنها بەڕەوان لەسەر زەوی بوونیان نەماوە، وەلێ جەستەیان پارێزگاری لێکراوەو شوێنکەوتووانیان مەبەستیانە تا هەتایە لەنێویاندا بمێننەوە. ئەو چەند کەسەی لە وێنەکاندا دەبیندرێن بە فیرعەونەکانی سەدەی بیستەم ناوزەد دەکرێن، وەک دەسەڵات و پێگەو هەیمەنە قسەی لەسەر نەکراوە، بەڵکو وەک فیرعەونەکانی …

حەوت زانیاری لەسەر یۆنانیەکان توشی سەرسوڕمانت دەکات ئاکام محمد کە باسی مێژووی یۆنانەکان دەکرێت یەکەم شت کە بەمێشکماندا دێت فەیلەسوفەکان و بینا ئەندازەییە ناوەزاکانیانە، ئەگەرچی یۆنانیەکانیش وەکو میلەتەکانی تر کۆمەلێک رەفتاری سەیریان هەبووە کە بەبیستنیان توشی پێکەنین دەبیت: 1.بەکارهێنانی پیسی گوێ بۆ پشکنینی نەخۆشی لەدنیای هاوچەرخدا،پزیشکەکان پیسایی و میز بەکاردێن …

بۆچی مانگا له‌ هیندستان پیرۆزه‌؟  سیامه‌ند موهته‌دی له‌ناو هیندیه‌كاندا مانگا جۆرێكه‌ له‌ خوداوه‌ندی دایك و ته‌نانه‌ت له‌ هه‌ندێك پارێزگاش كوشتنی (سه‌ربڕینی) مانگاو گا قه‌ده‌غه‌كراوه‌. ئه‌م پله‌ تایبه‌تیه‌ی مانگا له‌ناو كۆنترین ده‌قه‌ ئایینیه‌كاندا شینه‌كراوه‌ته‌وه‌و ئایدیای مانگای پیرۆزو قه‌ده‌غه‌كردنی كوشتنی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ دوای ئه‌م ده‌ورانه‌و دوای گه‌شه‌كردنی ئاینی هیندوئیسم. پێده‌چێت یه‌كه‌مین واتای …

وێنه‌و زانیاری.. كۆتا قوربانی نه‌ریتی پێ به‌ستن له‌ چین له‌ ساڵانی 800ی زایینیه‌وه‌ هه‌تا سه‌رده‌می شۆڕشی كۆمۆنیستی له‌ چین نه‌ریتێك هه‌بووه‌ به‌ ناوی پێ به‌ستن. ئه‌و نه‌ریتی پێ به‌ستنه‌ به‌ شێوه‌یه‌ك بووه‌ كه‌ منداڵه‌ كچه‌كانیان له‌ ته‌مه‌نی 4 ساڵانه‌وه‌ به‌ له‌فاف و باندج به‌توندی پێیان ده‌به‌سترا تا بتوانن جۆره‌ پێڵاوێكی …

بەهێزترین بومەلەرزەکان لە مێژوودا بومەلەرزە لە ئەنجامی جوڵان و تێکشکانی تاوەرەکانی ناوەوەی زەوی بەهۆی گۆڕانە جیۆلۆجیەکانەوە دروست دەبێت بە شێوەی شەپۆلی خێرا ناوچەی ڕودانی بومەلەرزەکە دەهەژەژێنێت. بومەلەرز لە پلەی (١)ەوە دەست پێدەکات تاکو پلەی (١٠) بە پێوەری ڕێختەر دەپێورێت، پلەکانی سەرەتای زیان ناگەیەنن بەڵام پلەکانی کۆتای لە ٦ تا ١٠ …

یه‌كی ئایار بۆچی ‌و چۆن كرا به‌ جه‌ژنی كرێكارانی دنیا؟! ‌ له‌ساڵی 1875دا كرێكارانی كانگای پنسلڤانیای ئه‌مریكا مانیان گرت، به‌ڵام خاوه‌ن كانگایه‌كان كه‌ پاسه‌وانی چه‌كداری تایبه‌تیان هه‌بوو به‌ هاوكاری پۆلیسی سه‌ر به‌ كۆمپانیاكانی خه‌ڵوز‌و پۆڵا مانگرتنه‌كه‌یان دامركاندنه‌وه‌‌و ده‌ستیان كرد به‌ بیانوو ‌و ته‌شقه‌ڵه‌كردن به‌ كرێكاره‌ چالاك‌و ژیر‌و رێبه‌ره‌كان تا توانییان …

زارۆ ئاغای کورد… بەتەمەنترین پیاوی جیهان بەکر شوانی  زارۆ ئاغا، ١٧٧٧-١٩٣٤ ڕۆژی ٢٩ حوزەیرانی ساڵی ١٩٣٤ کاتێك زارۆ ئاغا مرد، گوڵ خانمی کچی کە ئەو کاتە تەمەنی ٦٥ ساڵ بوو، بەمجۆرە شینی بۆ باوکی دەکرد: “وای دایێ… وای دایێ… تێرت لە دنیا نەخوارد زارۆی خۆم!” ئەوە شیوەن بوو بۆ پیاوێك …

بەکر شوانی  چەرچڵ و ئینوینو کتێبی “بیرەوەرییەکانم”ی نووسەر و ڕۆژنامەنووسی تیرۆرکراوی کورد موسا عەنتەر (١٩٢٠-١٩٩٢) لێوانلێوە لە ڕووداوی مێژوویی و سەربووردەی ژمارەیەکی زۆر لە کەسایەتییە کوردەکانی سەدەی بیستەم و هەندێك کەسایەتیی تورك و بیانی کە پەیوەندیان بە کورد و دۆزەکەیەوە هەبووە. یەکێك لەو ڕووداوانە بەسەرهاتی کۆبوونەوەی نێوان سەرۆك وەزیرانی بەریتانیا …

  مێژووی سەرهەڵدانی توانا ئەتۆمیەکانی ئێران نوسینی : بەڵێن ناسیح عبدالله بەکالۆریس لە زانستە رامیاریەکان پێشەکى: بیرۆکەى دروست بونى چەکى ئەتۆم لە ئێراندا دەگەڕێتەوە بۆزیاتر لە پەنجا ساڵ پێش ئێستا ، ئەویش بە هۆکارى باشتر کردنى وزەى کارەبا بوو کە لەلایەن محمد ڕەزا شاوە بەهاوکارى دۆستە زلهێزەکانى ئەوکاتەى ئێران کەخاوەنى …

 گەورەترین شاری ژێر زەوی لە جیهاندا هەزاران شاری جۆراو جۆر و سەرنجڕاکێش بونیان هەیە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا چەندین شار لەژێر زەویدان کە لەسەدە کۆنەکاندا بە مەبەستی جۆراو جۆر دروست کراون. شاری دیرینکویر یەکێکە لەو دوو سەد شارەی لە ژێر زەویدایەو بە گەورەترین شاری ژێر زەوی ناسراوە. ئەم شارە دەکەوێتە ناوچەی …