مێژووى سەدەکانى ناوەڕاستى کورد

قەواڵە چەرمەکانی هەورامان کە تەمەنیان نزیکی دوو هەزار و سەد ساڵە، کێ گەیاندنیە لەندەن و کام ڕەز و باخی کوردستانیان تێدا فرۆشراوە؟ نووسینی: سۆران حەمەڕەس لە تەمەنی منداڵیمەوە لەسەر زاری خەڵک و لەملاولا دەبیستم “دەڵێن قەواڵەکانی هەورامان باس لە ڕەز فرۆشتن دەکەن”. بە داخەوە بەشێکی زۆری مێژوومان بە “ئەڵێن” باس …

خالد پاشای یەكەم بابانی(1723-1743ز)      عومەرئیسماعیل مارف (حەوتەم) خالد پاشا، دووەم كوڕی (تەیموور خان بەگ1698-1703ز)ی كوڕی (فەقێ‌ ئەحمەدی دارەشمانە1610-1660ز) بووە. بە پێی سەرچاوەكان؛ كاتێك (خانە محەمەد پاشا1719-1729ز)ی میری بابان، ساڵی (1723ز) بە شێكی زۆری میرنشینی ئەردەڵان و (سنە)ی پایتەختی داگیر كردوە و وەكو فەرمانڕەوای هەردووك میرنشین دەسەڵاتی گرتووەتە دەست، …

له‌ یادی‌ دروستبوونی‌ شاری‌ سلێمانیدا پێشینه‌ی‌ مێژوویی بزاڤی‌ ڕۆشنبیری‌ شاری‌ سلێمانی‌ ‌ ‌ د.ئاراس محه‌مه‌د ساڵح شاری‌ سلێمانی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا مێژوویه‌كی‌ دێرینی‌ نیه‌، به‌ڵام له‌ ڕور مێژووی‌ بزاڤی‌ ڕۆشنبیری‌ و ئه‌ده‌بی‌و سیاسی‌و كه‌لتوریه‌وه‌ مێژوویه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ بۆخۆی‌ تۆماركردووه‌، لێره‌دا ئه‌و پرسیاره‌ دێته‌وه‌ پێشه‌وه‌ ئه‌م شاره‌ له‌گه‌ڵ ته‌مه‌نێكی‌ كه‌مدا چۆن ئه‌و مێژووه‌ی‌ …

له ‌یادی‌ (233) ساڵـه‌ی‌ دروستكردنیدا سلێمانی‌، له‌ پایته‌ختی‌ (میرنشینی‌ بابان)ه‌وه‌ بۆ پایته‌ختی‌ رۆشنبیری‌ كوردستان ‌ عومه‌ر ئیسماعیل مارف-قه‌ڵادزێ‌ * گومانی‌ تێدا نییه‌ (برایم پاشا1782-1802ز)ی‌ میری‌ بابان، له‌ دیرۆك و رابردووی‌ نه‌ته‌وه‌ی‌ كورددا كه‌سایه‌تییه‌كی‌ ئه‌وه‌نده‌ نه‌مر و شایسته‌یه‌، هه‌ر بۆیه‌ پێویست بوو هه‌تا ئێستا چه‌ندین كتێبی‌ قه‌باره‌ گه‌وره‌ و بچووك له‌سه‌ر …

بایەخدانی میرەكانی بابان بە بزاڤی زانست و رۆشنبیری لە میرایەتیەكەیاندا ‌ ‌ د.ئاراس محمد صالح بە سێ سەد هەزار كتێب مەزندە كراوە بەهۆی پشتگیری خەلیفەكانی عەباسیەوە (بیت الحكمە) دەبێتە كۆگای كتێب و مەڵبەندی وەرگێڕان و دانانی كتێب، هەروەها دەبێته‌ جێگەی توێژینەوەی ئەستێرەناسی، ئەوەی زۆر (بیت الحكمە)ی پێ دەناسرێتەوە فرە بابەتی …

فێڵ و فه‌ره‌جی‌ ته‌تریك له ‌كه‌ركوك له‌ عانی‌ عوسمانلییه‌وه‌ درێژه‌ی‌ هه‌یه‌ ‌ ئامادەکردنی :زاهیرسدیق بەڵگەمێژووییەكان‌سەلمێنەری ئەو راستیەن كەركوك‌شارێكی كوردستانییە،دەوڵەتانی دنیاش ئەوراستییە دەزانن‌وخۆیانی لێ‌ نەبان دەكەن،هەموو دەسەڵاتەكانی پێش دروستبوون ودوای دروستبوونی دەوڵەتی عیراقیش چاك دەزانن كەركوك كوردستانییە، لێ‌ ئەوانیش خۆیان لەو راستییە گێل دەكەن وهەمووشیان سیاسەتی دەركردنی كوردیان لەوشارەدا جێبەجێكردوە وهێشتاش …

شوێنەوارێکى مێژوویى قەڵاى جوڵندى.. یەکێکە لە شوێنەوارە مێژوویەکانى کوردستان و ناوچەى پارێزگاى سلێمانى ،کەوتۆتە خۆرئاوایى دێى زەرزى و دوورى لە دێیەکەوە( دێى زەرزى) بەپێ دوو کاتژمێر و نیوە ،گوندى سورقاوشان لەباکورو گوندى عەسکەر لە خۆرئاوایەتى ،دێى (قۆچ بڵاغ) لەباشورى خۆرئاوایەتى .. قەڵاکە لەسەر بەرزراییەک چێکراوە و وەک نیمچە دوورگەیەک سێ …

بەکر شوانی ئەوگوست پیتەرمان پسپۆر و ڕۆژهەڵاتناسانی ڕۆژئاوایی لە نیوەی یەکەمی سەدەیەی نۆزدەیەمدا گرانیان خستووە سەر لێکۆڵێنەوەی زمانەکانی فارسی و عەرەبی و عوسمانی و لە نیوەی دووەمی هەمان سەدەیشدا دەستیان کردووە بە توێژینەوەی زمان و ئەدەبی کوردی. لە ئەنجامدا لە هەردوو وڵاتی ڕووسیا و ئەڵمانیا ژمارەیەکی زۆر دەستنووسی کوردی ئەرشیڤ …

بەکر شوانی عەڤدالێ زەینکێ گرنگترین ناوی بواری دەنگبێژییە لە ئەدەبی فۆلکلۆری کوردیدا و لە ناو کوردی باکوردا، بەتایبەتیش لە دەڤەری ئاگری و دەوروبەری بووە بە ئەفسانە و بە “هۆمیرۆسی کورد” ناودەبرێت. نووسەر و توێژەری کورد ئەحمەد ئاراس ماوەی ٢٠ ساڵ بەو ناوچانەدا گەڕاوە کە عەڤدالێ زەینکێ تیایاندا ژیاوە و لە …

  و. لە تورکییەوە: بەکر شوانی ئەگەر مەرگ بواری جەمال سوورەیا (١٩٣١-١٩٩٠)ی بدایە، نیازی وابوو “بەنگ و بادە”ی فزوولی وەربگێڕێتە سەر تورکیی هاوچەرخ. ئەو دەیگوت: “ئەو شیعرە درێژە دەبێت بە دەست لە ملانێی کورد و تورک” و فزوولیشی وەک سیمبولی “برایەتی” وەسف دەکرد. باشە، بەڵام بۆچی شاعیرێکی تر نا و …