Home / ناوداران / لە چلەی نەمریی ، نەمرێك كۆچكردووی گەورە  عەزیز موحەممەد (بەشی بەشی یەكەم ) / بۆ یەكەم جار بڵاو دەكرێتەوە

لە چلەی نەمریی ، نەمرێك كۆچكردووی گەورە  عەزیز موحەممەد (بەشی بەشی یەكەم ) / بۆ یەكەم جار بڵاو دەكرێتەوە

ffff
مومتاز حەیدەری

لە چلەی نەمریی ، نەمرێككۆچكردووی گەورە
عەزیز محەمەد

مومتاز حەیدەری

هەولێر – كوردستان
2017

كتێب : عەزیز محەمەد … ناو و كتێبێكی مێژوویی
نووسین و ئامادەكردنی : مومتاز حەیدەری
دیزاینی بەرگ و ناوەوە : هیوا – م . حەیدەری
تیراژ : 1000 دانە
چاپ : چاپخانەی رۆژهەڵات
چاپی یەكەم / هەولێر 2017

ژمارەی سپاردن لە بەڕێوەبەرایەتی گشتی كتێبخانە گشتییەكان
ژمارە ( )ی ساڵی 2017ی پێدراوە

لە بڵاوكراوەكانی كتێبخانەو ئەرشیفی مومتاز حەیدەری ژمارە (3)

ئەم كتێبە …
بە پلكە سوسن پێشكێشە

* دایكێكی قارەمان كوڕەكەی لەخۆی قارەمانتر
* پلكە سوسن قارەمانی سەردەمی خۆی بوو
* كاك عەزیز قارەمانێكی سەدەی بیست بوو

fff
پێشكێشە :
بەو ژنە موجاهیرە، كە لەگەڵا دەستە خوشكەكەی، لەسەرو بەندی كۆتایی جەنگی یەكەمی جیهانی ‌و ئەنجامی شاڵاوێكی گشتگیری دڕندەیی توركە فاشیستەكانی دوێنێ‌‌و –ئەمڕۆ- لەئێوارەیەكی دڕەنگ وەختدا، ئەو دوو كچە كەخەڵكی باكووری كوردستان دەبن، دەگەنە شاری هەولێرو لەبێ كەسییان ‌و دەربەریدا رێگەی دوا مەنزلگەیان، تەكیە ‌ومزگەوتی شێخ ئەبو بەكری نەقشبەندی دەبن‌و لەماڵی شێخ قادری نەقشبەندی،كوڕی پلكم سافیە خان-ی كچی عاسم ئەفەندیی حەیدەری جێگردەبن… پاشدان دەستە خوشكەكەی رەوانەی ماڵی یونس ئاغای سەعید ئاغای ئەسعەدی دەكرێ‌… جا كۆچكردوو یونس ئاغا، پاش ماوەیەك لەخۆی مارە دەكات‌و دەبێتە خاوەن چوار كوڕ بەناوەكانی: حاكم نازم، پارێزەر ناتیق، غازی –مافپەروەر، شێركۆ -دكتۆری دەرمان ساز- سەیدەلی-.. هتد. جا سەبارەت بەپلكە سوسن، دایكی كاك عەزیز، هەر لەسەرتاوە تووشی ژیانێكی سەرسەخت‌و دژواردێت، ئەوەبوو، لەمەسەلەی شووكردنەكەی – هاوسەرگیری- تووشی نسكۆ دەبێ..! لەرەوشێكی زەحمەتیدا كاك عزیز لەدایك دەبێ، لەباوەشی میهرەبانی پلكە سوسن و سافیە خان كاك عەزیز پەروەردە دەكرێ‌ ، جا لەسەرەتاوە لەمزگەوتی شێخ ئەبوبەكری نەقشبەندی دەست بەخوێندنی ئایینی دەكات. ..هتد..
لێرەدا زۆر بەكورتی دەڵێم پلكە سوسن، نموونەی ژنێكی خۆڕاگری هەرە كەم وێنەی سەردەمی خۆی بووە..!!
پێگەیاندنی كاك عەزیز ، تادەست بەكاربوونی – دیارە پاش تەواو كردنی قۆناغی سەرەتایی بەفەرمانبەری كاتی- موستەخەم- پاشان فەرمانبەر لەدائیرەی تەموینی هەولێر، (سەربەموتەسەریفیەتی هەولێر- وەزارەتی ناوەخۆی عێراق- دادەمەزرێ‌، كەئەو سەردەمە كاك عاسمی برا گەورەمان فەرمانبەرێكی بەرپرسی ئەو دائیرەیە بووە.
ئەوەی باسم كردن، هەرچەند زێدە بەكورتی بوو، بەڵكو چەند ئاماژەیەكی بەپەلە بوو…!! بەڵام، بڕوا بفەرموون، خۆی لەخۆیدا رۆمانێكی گەورەی دژواری مرۆڤپەوەری – كۆمەڵایەتیی هەمە چەشنی ئێش‌و ئازاری ژیانی ئەو سەردەمەیە…
سەبارەت بەناسینی ئێمەوە- خێزانی حەیدەر ئەفەیەندیی حەیدەری- ئەوە لەرێگەی پلكم سافیە خان- خوشكی باوكمان – بووەو پەیوەندییەكی دڵسۆزانە لەنێوان ئێمەو پلكە سوسن‌و كاك عەزیز درووست دەبێ..هتد..
هەر لێرەوەش جارێكی دیكە بەهۆی ئەوەی لای عاسمی برا گەورەمان فەرمانبەر بووە، پاشدان لەرێگەی كاك جەمالی برا گەورەمان پەیوەندی بە كۆمەڵەی میللەت‌و یەكێتیتێكۆشین- دەكات، راستییەكەی تێكڕای ژیانی پلكە سوسن، ئەو رۆمانە گەورەیە مەزنتر دەكات، كە قارەمانەكەی خودی پلكە سوسن بووە، هەر لەباوەشی میهرەبانی ئەوژنە قارەمانە، كاك عەزیزی گەورە مرۆڤی نمونەیی هەڵدەكەوێ‌..! كەواتە پلكە سوسن، خۆی لەخۆیدا ، نموونەی ژنە قارەمانێكی نمونەیی كەم وێنەیە..! بەواتایەكی وردتر گەورە مرۆڤێك، هاوكات دایكێكی مەزن.
هەم دیسان بەواتایەكی رۆشنتر، بەرهەمەكەی مرۆیەكی گەورەی نیشتمانی نەتەوەیی تێكۆشەرێكی سەر سەختی رێگەی ئازادیی مرۆڤ، ئازادیی ژیان، ئازادیی نیشتمان لێ درووست بووە… كاك عەزیزی عەزیزان بوو..

* بەڵێ ئەم كتێبە بەروحی هەرەپاكی پلكە سوسنی مرۆڤی قارەمان، دایكێكی مەزن پێشكێشە
* دروودو سڵاو بۆ گیانی پاكی هەموو ئەو جۆرە مرۆڤانە

مومتاز حەیدەری
10/6/2017

زێدە بەكورتی

ئەم كتێبەو روونكردنەوەیەك…

من بەش بەحاڵی خۆم، لەروانگەی هەستی پاكی نیشتمانپەروەری- نەتەوە پەروەری، بگرە، بەگشتی مرۆڤپەروەری- لەمەڕ گەورەیی دەوری باڵای ئەو مرۆڤانەی كە لەڕەوتی هەرە سەخت‌و دژواری: كۆمەڵایەتی ئابووری، سیاسی، نەخــــــوێنــــــــــــدەواری ‌و
هەژاری‌و نەتەوەیی گەلی كوردستان، كەمێژوویەكی شكۆداریان درووســــت كردووە، بەتایبەتی ئەوانەی بەدرێژایی سەدەی بیست‌و تا دەگاتە ئەم رۆژگارە (2017)، هەوڵم داوە، بەپێی تواناو دەرفەت، باسی ئەو گەورە مرۆڤانە بەهەردوو رەگەزیەوە، بەبۆنەی لەدایك بوونیان، یان پاش كۆچكردنییان، بەنەوەی نوێ ئاشنا بكەم،..هتد..
جا لەم ڕووەوە، چەند نموونەیەك دەخەمە بەرچاوان، لەوانە: (یادی لەدایك بوونی شاعیری نیشتمانپەروەر رەمزی مەلا مارف، مامۆستا عەلا ئەددین سجادی، یادی (80) ساڵەو (90) ساڵەی مامۆستا دڵزار، (90) ساڵەی بارزانیی نەمر، (90) ساڵەی مامۆستا كەریم ئەحمەد، (80) ساڵەی مامۆستا كەریم شارەزا، (60) ساڵەی پارێزەر كاك تاریق جامباز، حاجی قادری كۆیی، ئامینە خانی حەویزی، حوزنی موكریانی، هی دیكەو تا دەگاتە تێكۆشەری ناسراوی كوردستان كاك عەزیز كەبە بۆنەی (85) ساڵەو (90) ساڵەی لەژیاندا بوو، كەلەگۆڤاری (k21)‌و ژمارە (4) و ژمارە(21) بابەتی تایبەتیم بەو بۆنەیەوە بڵاو كردۆتەوە، لەكاتێكدا زۆر لەوكەسانەی لەمەیدانی سیاسەتدا، خۆیان بەشۆرشگێر‌و خەمخۆری میللەت دەیانزانی ، نەشییان دەزانی كاك عەزیزو زاتەكانی دیكە كەی لەدایك بووینە..؟! یان كەی كۆچی دواییان كردووە..! ئێستاكەش شین‌و شەپۆر دەگێڕن..!!؟
بەهەر حاڵا، ئەم كتێبە بریتییە لەو چەند نووسینەی من لەمەڕ گەورەیی كاك عەزیز پێش ماڵئاوا، هەروەها دیدارێكی فراوانی نیشتمانی سیاسی بەدوو بەش كراوە، یەكەمیان لەگۆڤاری (k21) ژمارە (9) بڵاوكراوەتەوە، هاوكات بەزمانی عارەبیش لەژمارە (13)ی (k21) بڵاوكراوەتەوە، بەڵام هی دووەمییان، بەداخەوە ، زۆر دواكەوت تائێستا بڵاو نەكراوەتەوە ..هتد لەبەر ئەوەی كۆچكردووی گەورە كاك عەزیز،داوای كرد بابەتەكە بخوێنیتەوە ئەوسا بڵاو بكرێتەوە، بەڵام ئەوسەردەمە بەگشتی تەندروستی باش نەبوو، هەروەها وابزانم بۆ ماوەیەكی كورت لەبەرچاوی چووە ئەوروپا –نەمسا- بەهەر حاڵا دواجار پێمی گوت: (دەستەواژەیەك لەبارەی كاك حەمید عوسمان)ەوە هەڵەی تێكەوتووە، منیش پێم گوت، ئەگەر دەتەوێ‌ ئەو دەستەواژەیە دەسرینەوە. فەرمووی سەبركە لەو نزیكانە تەواو دەبێ..
مەسەلەكە گەیشتە سەردەمی قاچ شكان‌و پاشدان بەداخ‌و پەژارەیەكی هەرە زۆرە كۆچی دوایی كرد.. منیش بەبۆنەی چلەی نەمرییەوە، بڕیارمداهەردووبەشەكەی بەسەریەكەوە پاش ئەوەی ئەو رستەی پەیوەندی بەكاك حەمید عوسمانەوە، هەبووە لامدا، ئەوەی راستی بێت.. لە بارەی كۆچكردووی حەمید عوسمانەوە زانیاری خستۆتە ڕوو، بەڵام تەنیا ئەو رستەیە هەڵەی تێكەوتبوو، بەهەر حاڵا، وەكو ئەمانەتێكی نیشتمانی – رەوشتی سریمانەوە.
لەكۆتاییدا…. دەخوازم ئەم كتێبە بەقەبارە بچووك، بەناوەرۆك پڕ لە زانیاریی، بەرێزلێنانێكی شایستە بژمێری‌و لە مەیدانی لێكۆڵینەوەی مێژوویدا، سوودبەخش بێت .
هەر لێرەوە، داواكارم، شوێن‌و پایەی ئەو گەورە مرۆڤانە هەردەم لەبەر چاوان بن.
سەرنج :من رۆژێك دوای كۆچی كاك عەزیز، باسی بەشی دووەمی ئەو دیدارەم لەگەڵ بەڕێز هەندرێن ئەحمەد كرد، كە دواكەوتووە، كاك عەزیز سەرنجی لەبارەی دەستەواژەیەكی كە پەیوەندی بە كۆچكردوو حەمید عوسمانەوە هەبوو، جا گونم بڵاوی دەكەمەوە، كاك هەندرێن گوتی: دەتوانی پاش سڕینەوەی ئەو رستەیە بڵاوی بكەیتەوە، منیش وتم بەدڵناییەوە هەروا بیرم لێكردۆتەوە كە دەبێ‌ بسرێتەوە، ئینجا بڵاو بكرێتەوە.
مومتاز حەیدەری 10/6/2017

برای خۆشەویستم
كاك مومتاز

wwww

سڵاو و رێزم …
پڕ بەدڵا پیرۆزباییتان لێ دەكەم بەبۆنەی رۆژی لەدایكبوونتان بۆ ئەو تەمەنە پڕو بەپێزەی كە هەتا ئیمڕۆتان هێناوە، بەئاواتی ئەوەی كە هێشتا زۆری بەبەرماو بێت، زۆرتریشی بخەنە سەری‌و دەوڵەمەندتری بكەن.
ئەگەر تەمەنی راستەقینەی هەر مرۆڤێك بریتی بێت لە كاروكردەوەو خزمەتی هەمە جۆر لەپێناو بەرژەوەندی گەل‌و نیشتمان، ئەوا بەدڵنیاییەوە دەڵێم بای ئەوەندەتان كردەوە كە جێگای رێزو پێزانینی ناوەندێكی فرەوانی رۆشنبیرانی گەلەكەمان بێت.
وابزانم ئەوەش بەشێكی بەدەر نییە لەوەی كە بگەڕێتەوە بۆ ئەو كەش‌و هەوایەی ناوماڵا‌و خێزانی حەیدەری‌و رۆڵی زێدەبەرزو دەستپێشخەری برایانتان لەمەیدانی بیروبۆچوونی پێشكەوتنخوازی‌و بزاڤی نیشتمانپەروەری‌و بایەخدانییان بەكێشەی كوردو كوردستان‌و خەباتی چینایەتی‌و كۆمەڵایەتی، كەتێدا فرچك دراوین، خۆشتان لەمێرد منداڵییەوە لەپاشان وەكو گەنجێكی لێوەشاوەو بەوەفای ئەو پەروەردەیەو بەئیلهام وەرگرتن لێی درێخیتان نەكردو رێگاتان گرتەبەر، شەونخوونی‌و هەوڵێكی زۆر لەرۆژانی زێدە دژوارو مەترسیدار، هەر لە 8 شوباتی رەش‌و رۆژانی راونان‌و كوشتاری شیوعییەكان، لەكاری راگەیاندن‌و رۆژنامەنووسی‌و بەڕێوەبردنی چاپ‌و چاپەمەنی حزب، لەهەموو ئەو چالاكییانە شوێن پەنجەو بیرو بۆچوونتان دیارە، بگرە ئێستاش‌و لەوتەمەنەدا هێندێ‌ جار بەتەنێ‌ بەكاری كۆمەڵێك‌و ستافێك هەستاوی بەبێ دەسبار باری گرانتان هەڵگرتووە، كاری گرانبەهاتان ئەنجامداوە، ئاواتە خوازم تەمەنی بەبەرتان هەر درێژبێت.

براتان
عەزیز محەمەد
8/3/2016

* سكرتێری پێشووی حزبی شیوعی عێراقی
85 ساڵەی لەدایكبوونی تێكۆشەری ناسراوی كوردستان پیرۆزە..
1924- 2009
عەزیز محەمەد :
ناو و كتێبێكی مێژوویی

* ناوێكە: لەئاگردانی چەوساندنەوەی كۆمەڵایەتی، سیاسی، نەتەوەیی، هەمەلایەن لەهەسان دراوەو دروست بووە..!!
* كتێبێكە: بەشێكی زیندووی لەمێژووی پڕژان و ئێش و ئازاری: دایك، خێزان، گوند، نیشتمان، جیهان، بگرە تێكڕای مرۆڤایەتی و ژیانە….!!!
* ناوێكە: نزیكەی هەشتا ساڵ لەدروستكردنی مێژوویەكی
رەسەن و شكۆداری نیشتمانی بەشدارە، بۆیە كەخۆی مێژوویەكی سەربەخۆیە، پڕ دژوار و شكۆدارە…!!!
* ناوێكە: داروبەرد، بەفروكڕێوە، باوبۆران، سەرماوگەرمای خاكی كاكی بەكاكی كوردستان دەیناسن!!!
* ناوێكە: مادلین ئۆلبَرایتی وەزیری دەرەوەی ئەمریكا- حەسوودی پێی برد- پۆستی دەوری ئاشتیخوازانەی كوردستان لێ داگیركرد!!!
* كتێبێكە: بەدەوركردن و خوێندنەوەی رەوتی تێكڕای وێستگەكانی ژیانی تایبەتی، گشتی، كۆمەڵایەتی، سیاسی، نەتەوەیی، چاڵاكی و هەوڵا و تەقەڵای هەمەجۆرەكانی، خەباتی درێژخایەنی نیشتمانی، نەتەوەیی، مرۆڤپەروەری ئەمانە هەر هەموویان بەسەریەكەوە، كەرەستەیەكی پڕ زانیاری و
سەروەری و هەڵسوكەوت، هەوراز و نشێوی هەمەلایەن بەدەستەوە دەدەن، بەڵێ‌ كتێبێكی گەورەیە.
* ئەم كتێبە گەورەیە، ئەم ناوە دیارە، ئەمساڵ /2014 (90) ساڵەی لەدایكبوونیەتی، جا بەم بۆنەیەوە زۆر بەگەرمی پێرۆزبایی لەكاكە ئازیزی كوردستان دەكەین، لەدڵەوە دەخوازین تەندروستی هەردەم باش بێت، تەمەنی درێژ بێت…

90 ساڵ تەمەنێكی لێوان لێو
دژوار و شكۆدار … پیرۆزە
1924 – 2014
ئەم ساڵا لەگەڵا یادی (80) ساڵەی (31/3/1934- 31/3/2014) شۆكداری حزبی شیوعی عێراق، حزبی خەبات‌و شەهیدان، رێكەوتی (90) ساڵەی لەدایك بوونی رۆڵەیەكی زەحمەتكێشانی كوردستان‌و كۆلەگەیێكی خەبات‌و خۆراگری هەمەلایەن، ئەوەیش : تێكۆشەری ناسراوی كوردستان، عەزیز محەمەدە، بۆیە كە دەبێ هەردوو بۆنەكە بەیەكتری گرێ بدەیتەوەو دەرس‌و پەندی تەواوی سیاسی،خەبات، هەڵوێست، دەست نیشان بكرێ‌، بەگیانێكی دیموكراتی‌و رەخنەی شارستانییانە پێشكەش بەنەوەی نوێ بكرێ‌.
هەر لێرەوەش، وێرای پیرۆزبایێكی گەرم لەجەنابی كاك عەزیز محەمەد دەكەم، دەخوازم لەشساغ‌و تەمەن درێژ بێت، هاوكات دەڵێین لەم زێدەكورتە نووسینەدا، ناتوانین ئەو (90) ساڵە كە خۆی لەخۆیدا مێژوویەكی دەوڵەمەندی هەمەلایەنی هەورازو نشێوی كۆمەڵایەتی رۆشنبیری، سیاسی ، نەتەوەیی، نیشتمانییە.. هتد، كەبەئاسانی ناخوێندرێتەوە..
بەڵكو بەیادی (85) ساڵەوە، پێناسەمان كردبوو، ئەمڕۆكەش، بەبۆنەی (90) ساڵییەی هەمدیسان بەكورتی دەڵێین: عەزیز محەمەد كێیە..؟
* ناوێكە: لەئاگردانی چەوساندنەوەی كۆمەڵایەتی، سیاسی، نەتەوەیی، هەمەلایەن لەهەسان دراوەو دروست بووە..!!
* كتێبێكە: بەشێكی زیندووی لەمێژووی پڕژان و ئێش و ئازاری: دایك، خێزان، گوند، نیشتمان، جیهان، بگرە تێكڕای
مرۆڤایەتی و ژیانە….!!!
* ناوێكە: نزیكەی هەشتا ساڵ لەدروستكردنی مێژوویەكی رەسەن و شكۆداری نیشتمانی بەشدارە، بۆیە كەخۆی مێژوویەكی سەربەخۆیە، پڕ دژوار و شكۆدارە…!!!
* ناوێكە: داروبەرد، بەفروكڕێوە، باوبۆران، سەرماوگەرمای خاكی كاكی بەكاكی كوردستان دەیناسن!!!
* ناوێكە: مادلین ئۆلبَرایتی وەزیری دەرەوەی ئەمریكا- حەسوودی پێی برد- پۆستی دەوری ئاشتی خوازانەی كوردستان لێ داگیركرد!!!
* كتێبێكە: بەدەوركردن و خوێندنەوەی رەوتی تێكڕای وێستگەكانی ژیانی تایبەتی، گشتی، كۆمەڵایەتی، سیاسی، نەتەوەیی، چاڵاكی و هەوڵا و تەقەڵای هەمەجۆرەكانی، خەباتی درێژخایەنی نیشتمانی، نەتەوەیی، مرۆڤپەروەری ئەمانە هەر هەموویان بەسەریەكەوە، كەرەستەیەكی پڕ زانیاری و سەروەری و هەڵسوكەوت، هەوراز و نشێوی هەمەلایەن بەدەستەوە دەدەن، بەڵێ‌ كتێبێكی گەورەیە.
* ئەم كتێبە گەورەیە، ئەم ناوە دیارە، ئەمساڵ (2014) 90 ساڵەی لەدایكبوونیەتی، جا بەم بۆنەیەوە زۆر بەگەرمی پێرۆزبایی لەكاكە ئازیزی كوردستان دەكەین، لەدڵەوە دەخوازین تەندروستی هەردەم باش بێت، تەمەنی درێژ بێت… پیرۆزە..

دیدارێكی تایبەت لەگەڵ
تێكۆشەری ناسراوی كوردستان
عــەزیز محەممەد

444

روونكردنەوەیەكی دووجار پێویست :

ئەم دیدارە رێككەوتی 3/6/2008 لەگەڵ جەنابی كاك عەزیز محەمەد لە ماڵی خۆی لە شاری هەولێر ئەنجام دراوە، بڕیار وابوو لە ژمارە جمك (2-3) بڵاو بكرێتەوە، بەڵام لەبەر ئەوەی گفتوگۆكە لە كاتی تۆمار كردن و دووبارە نووسینەوەی هەندێ هەڵەی تێكەوتبوو، ئێمە هەستمان پێ نەكردبوو كە دواجار پێش بڵاوكردنەوەی پێشانی جەنابی كاك عەزیزمان دا، بۆ ئەوەی بزانین دەقەكە تەواوە یان نا، دەركەوت هەندێ هەڵەی تێكەوتووە، بۆیە داوای كرد لە ژمارەی ناوبراودا بڵا نەكرێتەوە تا بە خۆی چاكی دەكاتەوە، ئەوەش لەبەر هەندێك هۆی تایبەتی، لەوانە لەو ماوەیەدا سەردانی دەرەوەی كرد، وابزانم هەروەها نەشتەرگەریی چاوی كرد، بە هەرحاڵ لە پاشدا، دووبارە جەنابی كاك عەزیز ئەوەی مەبەستی بوو چاكی كردەوە و بڕیار درا لەم ژماریەدا بڵاوكرێتەوە.
شایانی باسە، لە كاتی راست كردنەوەی هەڵەكان، كاك عەزیز ئەو پێشەكییەی بۆ بابەتی دیدارەكە نووسرابوو، لای بردبوو، گوایا زۆر مەدحی كراوه! ئێمەش بە پێچەوانە لە روانگەی گەورەیی ئەودا، ئەم كورتە پێشەكییەمان نووسیبوو، جا دووبارە لێرەدا دەیخەینەوە شوێنی خۆی.
بە هەرحاڵ، ئێمە بە شازییەوە رادەگەیەنین، كە ئەم دیدارە زیاتر لە ساڵێك پێش دیدارەكەی تۆفیق ئەلتەمیمی كراوە، كە لە رۆژنامەی “الصباح” بە پێنج بەش بڵاوكراوەتەوە.
لە كۆتایی‌دا، كاك عەزیز لەش‌ساغ و تەمەن‌درێژ بێت…. سوپاس بۆ هەموو لایەك.

مومتاز حەیدەری

دیدارێكی تایبەت لەگەڵا تێَكۆشەری ناسراوی كوردستان
(عەزیز محەمەد)
ئامادەكردنی :
ئەحمەد سەفا – رائیدە ئەحمەد بایز – مومتاز حەیدەری

رۆژی 3-6-2008 ستافی گۆڤاری (k21) كە بریتی بوون لە ئەحمەد سەفا، رائیدە ئەحمەد بایز، مومتاز حەیدەری، دیدارێكیان لەگەڵا كاك عەزیز محەمەد سكرتێری پێشووی حزبی شیوعی عێراق رێكخست، داوایان لێكرد كە ئاوڕێك لە رابردوو بداتەوە، ئاوڕێك لەو سەردەمەی شاری هەولێر‌و جولانەوەی نبشتمانی لە حزبی هیواوە تا دەگاتە كۆمەڵەی میللەت‌و یەكێتی تێكۆشین‌و رێكخراوی حزبی شیوعی لە كوردستان، هەروەها لەبارەی مەلا شەریفی رەنگەرێژانی‌وحزبی شۆڕش، رزگاری تا دەگاتە خۆی‌و دایكی‌و ئەو دەمەی روو لە بەغدا دەكەن‌و چەند قۆناغ‌و پرسی گرنگی مێژووی هاوچەرخی عێراق‌و كوردستان، بۆچوونەكانی بخاتە ڕوو.
م. حەیدەری

دیدارێكی تایبەت لەگەڵا تێَكۆشەری ناسراوی كوردستان
(عەزیز محەمەد)
ـــــ بەشی یەكەم ـــــ

 

هاوڕێ عەزیز محەمەد/ من خۆم بۆ ئەم هەموو پرسیارانە ئامادەنەكردووە، بۆیە با قسەكانمان قسەی سادەو ڕەمەكیانە بێت، منێكی مناڵی لادێیی شەرمن، كە تا ماوەیەك نەمدەتوانی بچمە ناو خەڵك، چونكە زۆر زۆر هەژار بووین و هیچمان نەبوو، ئەو كاتەی لەگەڵا دایكم هاتین بۆ ئێرە، بۆ هەولێر، دایكم ئیشی دەكردوو منیش لە مزگەوتی شێخ ئەبوو بەكر دەمخوێند. ماوەیەكم ئاوەها بردەسەر، بەژیانی ناو فەقێیایەتی لە پیرزین‌و بەحركە پاشان هاتمە شاری‌و بووم بە قوتابی سەرەتایی، من هەتا سەرەتاییم خوێندووە چیترم بۆ نەخوێندراوە.
لەو سەردەمانەدابوو، ڕۆژێك لە ڕۆژان، جوامێرێك هات چەند قسەو گفتوگۆی لەگەڵما كردو ئەم پەیوەندییە دووبارە‌و سێ‌ بارە بوەوە.

llll
باسی كورد‌و كوردستانی بۆ ئەكردم، ئەشی پرسی ئاخۆ من ئامادەم لەپێناو كورد‌و كوردستانا كۆشش‌و خەبات بكەم، دیارە منیش ئەمگوت ئاساییە بۆ منێكی كورد كە ئامادەبم، زۆری پێ‌ نەچوو رۆژێ‌ هات منی برد بۆ سوێند خواردن لە ماڵێك نزیكی گۆڕەپانی تۆپی پێ بوو، بەڵێ‌ منیش سوێندم بە هەموو ئەوانە خوارد كە دەبوایە سوێندی پێ‌ بخۆم، تەنها بەقورئان نەبێ‌!، بەمجۆرە بوومە ئەندام لە حزبی هیوا، رەنگبێ‌ ئەودەم تەمەنم حەڤدە هەژدە ساڵا دەبوو، باشم لەبیر نەماوە بەڵام دەبێ‌ لە دەوروبەری ساڵی 1942 بووبێت.
پێش ئەوساش ئێمە قوتابییە هەراشەكان (مێرمنداڵەكان) كۆدەكراینەوە بە دوور لەوەی كە لە چ پۆلێكین، جار جارە دەیانبردینە دەرەوەی شار جارێك ئێمەیان بردە شوێنێك نازانم -تورەق بوو یان دارەتو‌و- دەزانم بەهار بوو گیا لە چۆكان بوو، ئاو‌و هەوایەكی زۆر زۆر خۆش بوو، مامۆستامان پرسی: دەزانن ئەوڕۆ چ رۆژێكە، ئەمڕۆ رۆژەێكی پیرۆزی كوردە ئایا لە بیرتانە؟. یەكێ‌ لە ئێمە گوتی نەورۆزە، بەڵێ‌ ئەو رۆژە نەورۆز بوو، مامۆستاكەش عزەدین فەیزی بوو، چەند قسەیەكی لەسەر نەوزرۆز بۆ كردین ئێمە مانانی گەنجی خوێن گەرم كە هێشتا هیچی ئەوتۆمان لە لاپەڕەی مێشك نەنووسرابوو بە جارێ‌ جۆشی داین‌و دڵ‌ودەروونمان پڕ هیواو ئاوات بوو وەك بڵێی لە هیكەوە رسكاین، گەورەبووین، تەمەنی هەرزەكاریمان وەلانابێ‌، لەوساوە هەرچیان داوا لێكردباین درێخیمان نەدەكرد، لەپێناو كورد‌و كوردستاندا، چەند تەقەیەك كراو چەند پێچە شاییەك كرا.
پاش ئەوەی كە بوومە ئەندام لە هیوا ژمارەیەكی زۆری گەنجەكانی هەولێری ئەوسا لە هیوا بوون، ئەوانەی كە باش لە بیرم بن (نافع یونس، عەزیز فەتاح، محەمەد مستەفا، هاشم عەبدوڵڵا، موسا سلێمان، حەیدەر عوسمان، عومەر عوسمان، شێخ محەمەد محەمەد- شێخە شەل، حەمید عوسمان) ئیتر ئەمانە‌و ژمارەیەكی زۆری گەنجانی هەولێر لەهیوا بوون.
لە بیرمە جار هەبوو لە ئۆردی كۆبوونەوەمان دەكرد، ژمارەیەكی زۆری گەنج لەوێ‌ كۆدەبووینەوە نازانم بۆچی حیسابشمان بۆ كەس نەدەكرد، ماوەیەك ئەوها لە هیوا بووین لەبیرم نایێ‌ كە بەرنامەیەكمان هەبووبێ‌ لە هیوادا، یان وانەیەكی تایبەتیمان پێ‌ درابێت، یان تەسقیف كرابین، ئەو شتانەم لەبیرنییە بەڵام لە هیوا بووین‌و كوردایەتی‌و چیتر نا!!، هەرچەندە جار جارە هەندێ‌ سروود‌و گۆرانیمان دەچڕی ،باسی كوردایەتیمان دەكرد، بالە بیرم نەچێ وەكو باسمان كرد، كە منیان برد بۆ سوێند خواردن سوێندم بە قورئان نەخوارد وتیان ئەمە بڕیاری حزبە گوتم بەڵێ‌ بەڵام بەقورئان سوێند ناخۆم، ئەوسا گوتەیەكی دێهاتیم لە مێشك دابوو كەدەڵێ‌ (سوێند خواردن بە قورئان چ بە راست‌و چ بە درۆ ماڵی پیاوی دەكا نغرۆ) دیارە منێكی بێ‌ ماڵا ئەترسام ماڵم نغرۆ بێت، ئیتر ئاوا لە هیوا ماینەوە.

;;;;
لەو كاتانەدا بەتایبەتی لە 1943 بەدواوە گۆڕانكاری گەورە روویدا شەڕی جیهانی سەریهەڵدابوو گۆڕانكاری بابەتیانەی ئاشكرای پێوە دیاربوو، رووسیا لەلامان ببوو بە یەكێتی سۆڤیەت، ئەو ناوە تازەیە ناوەرۆكێكی سیاسی‌و فیكری هەبوو لەو ماوەیەدا ئەوەی روویدا وەرچەرخانێك بوو، ئۆردوی سوور دەستكەوتی زۆر گەورەی بەدەستهێنا لەبەرامبەر دووژمنەكانی بەتایبەتی لە شەڕەكانی ستالینگراد، ئەم رووداوانە گۆڕانكارییەكی زۆر گرنگ بوون لە جیهاندا شنەبایەكی دڵخۆشكەر‌و دیموكراتییانە‌و موژدەبەخش هەڵی كرد وڵاتی ئێمەشی گرتەوە ئەم كەش‌و هەوایە هەڵوێستی ژمارەیەكی زۆری گەنجانی ناو هیوای گۆڕی بەرەو بیروباوەڕی ئیشتراكی‌و ئیلهام وەرگرتن لە یەكێتی سۆڤیەت‌و ئەزموونەكەی، بەتایبەتی لە بارەی چارەسەركردنی كێشەی نەتەوایەتی‌و چینایەتی ،لە نێوانیاندا كێشەی كوردەكانی ئەوێ، ئیتر یەكێتی سۆڤیەت بوو بەوڵاتی كرێكاران.
لەو سەردەمەدا ژمارەیەكی زۆری ئەندامانی هیوا بەرەو ماركسییەت هاتن، برادەرانی ئێمە ئەوانەی كە لە كۆلیژەكان دەیانخوێند دەستپێشخەرییان هەبوو لە بڵاوكردنەوەی بیروباوەڕی ماركسییەت هاتووچوی بەغدایان دەكرد، دیاربوو لە بەغدا پەیوەندییان بە هەندێ‌ رێكخراوی ماركسی هەبوو ئەوان دەهاتنەوە ئەو شتانەیان بە گوێی ئێمەدا دەچرپاند‌و باسیان بۆ دەكردین ئەوسا چەندی لێ‌ تێدەگەیشتین ئێرە جێگای ئەمە نییە، باسیان بۆ دەكردین كە ماركسییەت چییە‌و ئیشتراكییەت چییە، ئێمەیان بەرە بەرە بۆ ئەو لایە دەبرد.
یەكێك لەو كەسە هەرە دیارانەی كە بەو كارە هەڵدەستا یادی بەخێر (ساڵح حەیدەری) بوو ئەویش لە رێی برایانی تری وەك رەوان شاد جەمال حەیدەری، دیارە ئەو جولانەوەی ئەوسا لەسەرخۆ‌و نهێنی‌و بە پارێزبوو چونكە كێشەكە ئەوەندە ئاسان نەبوو وەكو هەموو شتێكی كەتازە دەستی پێكردبێ، بەڵام بەرە بەرە ئەو گۆڕانكارییانە روویاندەدا، لەبیرمە جەمال حەیدەری یادی بەخێر كاتەكی لەگەڵا دانام لە رێی شەقڵاوە پیاسەمان دەكرد، ئێمە بۆ پیاسەكردن یان بەرەو ئاوی میری دەچووین، یان بەرەو ئۆردی یان بۆ رێی شەقڵاوە، كە لە ناوەڕاستی شار لە پێش چاپخانەی حەسەن رەزای ئەوسا‌و مەچكۆی ئێستا سێ‌ ریانی پێكدەهێنا، ئێستاش لەبیرمە شتێكی لە پەنجەی ئاڵاندبوو گوتم ئەوە چییە، گوتی ئەوە بۆیەمە تاوەكو كاتی دیدارەكەمان لەبیر نەچێت.
هێندێ‌ شتی ئەو كاتانە هەن لەبیر ناچن، بەرەبەرە باسی بۆ دەكردم پاش چەند چاوپێكەوتنێك دەرگای كۆمەڵی میللەتی لـێ‌ كردمەوە بوومە ئەندام لە كۆمەڵی میللەت.
جارێك بۆ كاك كەریمی حیسامیم نووسی كە كاك جەمال رێگای ماركسییەتی نیشان دام، مەلا شەریفیش بەرەو حزبی شیوعی بردم، رەنگە بڵێن جا جیاوازییان چییە؟ لە رێی هاوڕێ‌ جەمالەوە پەیوەندییم بە كۆمەڵەی میللەت كرد، كۆمەڵەی میللەتیش رۆژنامەیەكی دەردەكرد بەناوی (بڵێسە) بەڵام كاك ساڵح دەڵێ‌ ناوەكەی هەمان ناوی كۆمەڵەكە بووە، دیارە لەسەر زانیاری كاك ساڵح دەوەستم، بوومە ئەندامی ئەو كۆمەڵە ماركسییە كە نیزامی شانەبەندی تێدابوو، دەورەی تەسقیفی هەبوو، هەرچەندە خەتیشم ناخۆش بوو، لەگەڵا ئەوەشا جارێكیان منییان بردەماڵێك، بۆ بەشداری لە نووسینی جەریدەكە چونكە دەیان ویست ئەو جەریدەیە بەچەند خەتێك بنوسرێتەوە تا نووسەرانی نەناسرێن، چاپخانەمان نەبوو، بۆ ئەمەش چوونە بەغدا، وابزانم (شوعلە مەخلوف) بوو بۆ ئەوەی رۆژنامەكەمان لە یەكێك لە چاپخانەی رێكخراوە نهێییەكان لەوێ چاپ بكرێت، ئەوانیش گوتیان جا بۆ هەر جەریدەتان بۆ چاپ بكەین هەر خۆشتان ببنە فەرعێك لە ئێمە پاش گفتوگۆیەكی زۆر بووینە بەشێك لە یەكێتی تێكوشین، دیارە نچال ببووە وحدە النچال و ئێمەش بووینە بەشێك لەوان و هاوینی ساڵی 1944 بوو، چونكە لە هاوین دا جم و جۆڵی حیزبی گەرمتردەبوو ،چونكە ئەو قوتابیانەی كە لە حقوق‌و كۆلیژەكانی دیكەی بەغدا بوون، كە دەگەڕانەوە، چالاكی زیاتر دەبوو، ئێمە بێ‌ ئەوان وەك ئەوە وابووین كەخۆمان دەجوینەوە، ئەوان كە دەگەڕانەوە شتی نوێ‌ یان پێبوو، چالاكیان دەنواند وەكو بڵێی وەك كورە هەنگمان لـێ‌ دەهات. ئەوسا كە ڕۆژنامەی (یەكێتی تێكوشین)كە مانا كوردی یەكەی ” وحدە النچال”ە، دەردەچوو بەچاپ و بەڕەسم پێم وایە 6یان7 ژمارەی لێدەر چووبێ‌، ئەوان دەستەیەكی جیاواز بوون لە حیزبی شیوعی عێڕاق كە سەركردەكەی هاوڕێ‌ فەهد بوو، ئێمە ئەوەمان نەدەزانی یەكێتی كێ‌ یە و فەهد كێ‌ یە؟ بەڵام ئەوەندەمان دەزانی كە لە رێگای هاوڕێیانی بەغداوە دەهات، ئێمە چی تری ئەوتۆمان نەبوو رێ‌ نیشاندەرمان بێ ، تەنها لەڕێگەی ئەوانەی كەلە بەغدا دەگەڕانەوە، بەملاو ئەملادا دەكەوتین، كەپێیان دەگوتین ئەمانە وان و فلانە وان…. ئەوانە حەقیقی نین و ئەوان تاكڕەون‌و… ئێمەش زانیاری ئەوتۆمان نەبوو كە خۆمان بڕیار بدەین، بۆیە ئەوان دەیانتوانی بەملاو ئەولاماندا بەرن، من ناڵێم ئەوان بە مەبەستی خراپ وایان
دەكرد، بەڵام ئەوە قەناعەتی خۆشییان بوو كە دەیانگوت: ئەو دەورانە وادرێژەی كێشا، هەتا (وحدە النچال)… پاش ئەوەی حزبی شیوعی جمو جۆڵێكی پەیدا كردو لە جادە خۆی نیشانداو خەڵكێكی زۆری لێ‌ كۆبۆوەو پاشان وحدە النچال خۆی حەل كرد، ئەوە بەشێوەیەكی گشتی، ڕەنگە كاك صاڵح حەیدەری لە بیرەوەری یەكانی دا باسی كردبێ‌، بۆیە ئیعتماد لەسەر قســــــەی ئەو دەكرێ‌
نەك لەسەر قسەی من، كە وحدە النچال بەگەڵ حیزب كەوت، فەرعە كوردی یەكەی ( یەكێتی تێكوشین) ئۆتوماتیكەییەن وەك بەشە ئەساسیەكەی بەگەڵ نەكەوت كە كورد بوون، بۆیە ئەوان كەوتنە وتووێژ لەگەڵ قیادەی حیزبی شیوعی، بەناوی ئەوەی كە ئەوان لە كوردستان لەپێش حزبی شیوعین و حیسابی ئەوەش دەكەن كە ڕێكخراوی یەكێتی تێكۆشین لەكوردستان (بەپێی بۆچوونی خۆیان) بوونێكی جیدی هەیەو پێویستە ئەوان دەورێكی باڵایان هەبێ‌ لە ڕێكخستنەكانی ئێستای حیزبی شیوعی و لەم بابەتەوە كەوتنە وتووێژ، ئەوەی لەبیرم نەماوە یان سواوەتەوە نامەوێ‌ باسی بكەم .

ffffdasd

k21/ دوای هەڵوەشاندنی یەكێتی تێكۆشین و دروست كردنی ڕێكخراوی حیزبی شیوعی لەلایەن مەلا شەریفەوە و چوونی بۆ بەغداو دیتنی هاوڕێ‌ فەهدو لەكۆتایی ساڵی 1945 و ئامادەبوونی لە كۆنفڕانس‌و دروست كردنی حزبی شیوعی لە كوردستان (شۆڕش)… مان بۆ باس بكە!
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ ئێستا نەگەیشتومەتە ئەوێ‌ (هەر لەباسی وحدە النچال دام و برادەرانی لقی كوردی وحدە النچال مانەوەو دوای وتووێژ بۆ چەند ڕۆژێك ڕێككەوتن، بەڵام دوای ئەوە چەند رۆژێكی تر لێكترازان بەو حیسابە كە گوایە باوەڕپێكراوی حزبی شیوعی عێراق لە هەولێر كە مەلا شەریف بوو، ئەو هەڵوێستەی نییە كە لەگەڵی بگونجێن،چوونكە ڕەنگە مەیلی تاكڕەوی هەبێ‌، بۆیە دوای ئەمە لەهاوینی 1945 دا ئەم برادەرانە حزبی شۆڕشییان پێك هێنا، چونكە یەكێتی تێكۆشین تا ئەوسا بەردەوام بوو و شۆڕش تا هاوینی 1946ی كێشا، من بەش بەحاڵی خۆم هەر لە شۆڕش دابووم، چونكە ئەوسا تێگەیشتنێكی وامان نەبوو هەتا بزانین حزبی شیوعی كامەیە تا لەو دەرگایە بدەین، بۆیە غەیرە ئەوانی كەدەهاتنەوەو قسەیان لەگەڵ دەكردین چی ترمان نەبوو بیڵیێن. منێكی كە تەنها خوێندنی سەرەتاییم هەبوو، ئێمە نەخوێندەواریمان لەناو حەرەكەی شۆڕشگێڕی چارەسەركرا، من هاوبەشی گۆڤارێكم كردبوو كە لە زەمانی شەڕدا بڵاو دەبۆوە، دەمخوێندەوەو هیچی ئەوتۆی لێ‌ تێنە دەگەیشتم! سەرچاوەی خۆپێگەیاندنمان نەبوو، ئەوەی لەسەرەوە پێمان نەگوترابا نەمانبوو بەوەی خوارەوەمانی بڵێین ئێمە سەرچاوەی فێربوون مان نەبوو، لەكوردی دا هەر هیچ نەبوو جگە لە یەك دوو نامیلكەی عەبدلواحید نوری… كە ئەویش نەدەگەیشتنە هەموو كەس، لەگەڵ هێندێ‌ كتێبی دیكە! ئەوانەی كە عەرەبیشیان نەدەزانی هەر بە جارێ، لەو ڕێگەیەوە ئینسان دەتوانێ‌ حوكم لەسەر ئەوەبدا كە گەنجێكی كورد عارەبی نەزانێ‌ و بێتە ناوسیاسەت! سەرچاوەی كوردی نەبێ‌! دەبێ‌ چۆن بێ‌! خۆی بەچی پێبگەیێنێ‌؟ بۆیە من گۆڤاری (المجلە)م هەڵبژارد بوو، خۆم ئیشتراكم كردبوو، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا عەرەبیم نەدەزانی، وا ماینەوە، ئەو ماوەیە من پێوەندیم لەگەڵ مەلا شەریف بەردەوام بوو. پەیوەندیێكی برادەرانە، ئەوسا لەشۆڕش بووم ، یادی بەخێربێ‌، عاصم حەیدەری، فایق نادر، ئەواگیم ئەواگیمیان، لام وایە یەكی تریش هەبوو هەر لەشانەی ئێمە دابوو ئەواگیم مەسئولمان بوو لە فندقی فەرح كەلەبن قەلاتێ‌ بوو، خاوەنەكەی ئەرمەنی بوو، ژوورێك لە ژوورەكانی جێگەی كۆبوونەوەمان بوو، مەلا شەریفم وەك ئینسانێكی عیسامی خۆرسك تەماشا دەكرا، پیاسەمان دەكردوقسەی بۆ دەكردم، ئەوسا ئەوچوو بووە حیزب، لە رێگای ساڵح ناوێك كە كارمەندبوو لە نەخۆشخانەی هەولێر خزمی عەبدولوەهاب عەبدولرەزاق بوو، بەڵام ماوەیەك لە(وحدە النچال)ی شاردبووە، ساڵی 44 بوو كە من پێم وایە لە كونگرەڕا چووبێتە ناوحزب، بەڵام با وای دابنێین كەلە كۆنفڕانس ئامادە بوو ، بووبە ئەندامی كۆمیتەی ناوەندی، ئەوسا كە لەگەڵ مەلا شەریفا پیاسەم دەكرد لە ماڵێك دابووین، 4 ژوری تێدابوو، من و دایكم لە ژوورێك بووین، مەلا شەریف گەلێك جار ئەدەبیاتی حزبی شیوعی لەكن من دادەنا، نەشم دەزانی بۆ لەكن منی دادەنا؟ ئایا جێی نەبوو لەماڵی خۆی؟ ئاگام لەوەنییە، گرنگ ئەوەیە لەبیرمە شتێكم لەلا بوو لەماڵەوە وەك سەرینێكی پان، هەمووی ئەدەبیاتی حزبی شیوعی بوو. لە ژوورەكەم دادەنا، دیارە ئی پاش كۆنگرە بوون، چونكە نیزام داخلی تێدابوو، چەندی لێ‌ تێدەگەیشتم، باس لەوەناكەم بەڵام لێرە دەگەمە ئەو ئەنجامەی كە ئێمەمانان و بەشێكی زۆر لە ئێمە لە رێگای فكرو فەلسەفە نەچووینە ناو حەرەكەی پێشكەوتووخوازی، حەرەكەی سوسیالیستی و كۆمۆنیستییەوە، بەڵكو لەڕێگەی قووەتی مەسەلەوە، لەڕێگەی سەرمەشق، باوا بڵێین، بەش بەحاڵی خۆم من ئیدیعای ئەوەناكەم كە شتێكی ئەوتۆم لەو بابەتە زانی بێت ؟! بۆیە چووبم تەبەنی ماركسیەتم كردبێ‌، چوبومە ناو حیزب، بەناوی خۆمەوە دەڵێم، بەناوی گەلێك كەسیشەوە دەڵێم، گەلێك لەئێمەمانان وانەبووین، بەڵام قووەتی مەسەل هانی داین، مەسەلەن كابرایەكی وەكوو من بیری لەوە دەكردەوە كە سۆڤیەت مەڵبەندی شیوعیەت و وڵاتی كرێكارو فەلاحە و كێشەی كوردی تێداحەل بووە ، بەنیسبەت كابرایەكی وەك من ڕەنگە ئەوە بەس بێ‌، بۆیە دەڵێم بەشێكی زۆر لە ئێمە مانان لەڕێی ئەو كاریگەرە گشتییە، لەڕێی ئەو پاڵەوانێتییەی سوپای سۆڤیەتی و شنەبای دیموكراتی كە لە وڵات دا پەیدابوو بەرە بەرە چوینە ناو حیزب، بۆیە دەڵێم لەناو حزبدا ئێمە ملمان لەخوێندن‌و خوێندەواری نا، لەناو حزبدا فێر بووین بۆیە رەوایە ئەوەی لەناو حزب فێربووە، هەر لەرێگای حزب‌و بۆ حزب تەرخانی بكا، لانی كەم بۆ بزوتنەوەی پێشكەوتنخوازی، تەرخانی بكا. بەلێ‌ لەگەڵ مەلا شەریف پیاسەمان دەكرد.. باسی حزبی لەگەڵ دەكردم، شانەكەی ئێمە بڕیاریان دا كە خۆ لە مەلا شەریف دوورخەمەوە هات و چۆی لەگەڵا نەكەم، منیش نازانم وەكوو ئێستا گەلێك برادەر هەنە، لێمان تۆراون و ئیشی خراپیشیان لەگەڵ كردووین بەڵام مقاتعەیان ناكەم، ئەچمە لایان دێنە لام، هەشن رەنگە گلەییم لێ‌ بكەن كە بۆ دەچیتە لایان، ئیهتیمام بە فلان دەدەی، بەڵام من دەڵێم گلەیی لە من مەكەن بپرسن كاتێك لەگەڵی دانیشتووم چیم وتووە؟، موشكیلە ئەوە نییە، بۆیە دوای ئەو بڕیارە من گوتم كەپێوەندی لەگەڵ ناپسێنم،
مەعقولە ئەو بەمن بڵێ‌ پیاسەیەكی بكەین، من بڵێم نایكەم! سەلامێكم لێ‌ بكا، جوابی نەدەمەوە! گوتییان قەراری حزبە، گوتم ڕێزو ئیحتڕامم هەیە، بەڵام نایكەم، وتییان كەوابوو ئەو قەرارە لەبەر تۆ بۆ تۆ دەگۆڕین، لەوبەینەشدا بەڵگەیان ئەوە بوو تۆكە پیاسەی لەگەڵ دەكەی بۆ لای خۆت ڕادەكێشی، منیش وتم ئەگەر توانی ڕامكێشێ‌ دەستی خۆش! ئەگەر نا بڕواتان پێم بێ‌. من ئەوەم بە(یادی بە خێر) بە حاكم ڕەشید قادر ووت ، جا قەرارەكە جێبەجێ‌ نەكرا ومن لە
شانەی خۆم مامەوە تائەو ڕۆژەی خۆم داوای ئەندامەتیم لە حزب كرد، من مامەوە لەشۆڕش تا زستانی 45 و46 كە چوومە حزبی شیوعی عێراق و پێش هەڵوەشاندنەوەی شۆڕش، ئەوسا ئەندامی حزب بووم و شتێكم نووسی، هەرچەندە ئیمكاناتی نووسینمان كەم بوو! بۆنموونە گۆڤاری گەلاوێژ، مەقالە هەرە درێژەكەی لەدوو سێ‌ لاپەڕە تێنەدەپەڕی، جگە لە زمانەكەش.
پاشی چوونەدەرم لەشۆرش ، ئەوانەی لەوسەردەمەدا دیاربوون: كەریم ئەحمەد بوو، مەجید ڕەئوف بوو، ژمارەیەك لە هاوڕێیانی تر بوون كەناویانم لەبیر نییە لەگەڵا ژمارەیەك كوڕە ئاغای دزەیی بەتایبەتی لەبەرەی ماڵی باییزی دەوری باشییان هەبوو، چونكە ئەوسا تۆ كوڕە ئاغات لەگەڵ بایە دەتتوانی بچی بۆ دێهات واتە ئەوان ئاسانكارییان بۆ دەكردین بۆ هەندێ‌ دێهات، ئەو مەجموعە گەنجانە بە تەوژمی گەنجایەتی و خۆێن گەرمی و كوردایەتی و بیری نوێ‌ خوازی، ژمارەیەكیان بەرەو حزب هاتن، ڕەنگە شتی وا رووبدا هەروەكو روویدا كە ژمارەیەك بۆ هەندێ‌ كات لە چینەكەیان دەترازێن، بەڵام زۆریان بەردەوام نابن و پاشەكشەی لێ‌ دەكەن. بەڵام ئەو ماوەیەش كاریگەری خۆی هەردەبێت، ئەو ماوەیە ئێمە كەم بووین، هاوینی 1946 كە لەبەغدا بووم، پێش ئەوسا حەمید عوسمان كاغەزێكی نووسی گوتی بڕیارم داوە لە شۆڕش نەمێنم، بەڵام گوتی كارم هەیە، دەمەوێ‌ ئەوكارە جێبەجێبكەم، ئەویش ئەوەیە دەورم ببێ‌ كەبتوانم ژمارەیەكی زۆر ڕاكێشم بۆلای حزبی شیوعی، من ئەو كاغەزەم وەرگرت، نازانم تاكەی لام ماو دام بەكێ‌؟ لەبیرم نەماوە .
پێشی وتم كەلەو نزیكانە دا كۆنگرە دەبەسترێ‌ و هەرواش بوو لە كۆنگرە بەشداری كرد‌و رۆڵێكی باشی گێڕا، بەڵێ‌ كۆنگرە بەسترا، هەر لەم رۆژانەشدا پاشی گەڕانەوەی رەوان شاد هەمزە عەبدوڵڵا لەكوردستانی ئێران كە بە راسپاردەی مەلا مستەفای نەمر ‌ولەژێر كاریگەری كەش‌و هەوای كوردستانی ئێران‌و مەهاباد و ئەوسەردەم، هاتبووەوە تا حزبی دیموكراتی كوردستان پێك بێنن، رێك لەگەڵا هاتنی ئەوانیش، كۆنگرەی شۆڕش بەستراو شۆڕشییەكان بەشی هەرە زۆریان كە صاڵح حەیدەری، جەماڵ حەیدەری، نافیع یونس، حەمید عوسمان، شێخە شەل ژمارەیەكی تریش هاتن بەرەو حزب و هەندێكیشیان لەگەڵ زۆر لە حزبی ڕزگاری و دواتریش (ژ.ك) چوون پارتییان پێكهێنا. عەلی عەبدولا كە ڕێزو ئیحترامم بۆی هەیە و ئومێدی تەمەن درێژی بۆ دەكەم لەگەڵا رەوان شاد ڕەشید عبدالقادر رۆڵێكی دیاریان گێڕا‌و بوونە ئەندامی دامەزرێنەر، ئەمانەی هاتنەناو حزب ڕێككەوتنی تەواو دروست بوو، كاروبارەكان دابەشكران و ئەوانەی كە لێهاتوبوون و جێگەیان دیار بوو وەك كاك صاڵح و كاك جەمالیش كە زۆر لێوەشاوە بوو وبەداخەوە تەمەن مەودای نەدا ،چاوەڕوانی زۆرشتی تری لێدەكرا و حەزی زۆر لە فێر بوون و زانین بوو. وەك مامۆستایەكی لێوەشاوە وابوو هەرچەندە جار جارە توندی پێوە دیاربوو ئەویش بە قەناعەتەوە بۆیان دەچوو ، ئەوانە جێگای شیاوی خۆیان دیتەوە لەناو حزب و دەوری خۆیان بینی، ئێمە لە حزبدا بووین و پاش وەسبەی (راپەرین) 48 بوو كە داوام لێكرا

بچمە بەغدا، بۆ ماڵی چاپ رەنگبێ‌ بۆیە دەستنیشان كرابم چونكە هەر من‌و دایكم بووین ئە و دایكەی كە هەموو ژیانی خۆی لەسەر من دانا، ماڵی مێردی بەجێ‌ هێشت هەر لە پێناو من جارێكی تریش بووەوە مەهاجیر ئەگەر جاری یەكەمیان لە كوردستانی باكوور بوو بۆ كوردستانی باشوور، ئەوا ئەوجارەیان لە كوردستانەوە بۆ عەرەبستان!، بۆ ئەو ناوەندەی كە زمانیانی نەدەزانی. لە بیرم ناچێت رۆژێك پاشی گرتنمان هینایەنە نزیكی من گوتم دایە نەكەی قسان بكەی، گوتی چما چ دەزانم هەتا قسان بكەم!، وتی تۆش ئاگات لەخۆت بیت‌و ئەوە ئەو رۆژەیە كە قسەت بۆ لەسەر دەكردم،رەنگە یەكێك لە باری منی ئەو كات بێت، ئەوسا دەزانێ‌ ئەو وەڵامە چەند متمانە بەخش‌و ورە بەرزكەرەوەیە،

وێدەچی خۆشەویستیشم بۆ لاوك بەلای زۆری لە دایكمەوە بێ‌، ئەو فرچكمی دابێ‌ چونكە وەبیرم دێ‌ كە هێشتا منداڵا بووم لەبەر خۆی بە دەنگێكی لەسەر خۆ كە غەریبی و بێكەسیی پێوە دیار بوو، هێندێ‌ لاوكی دەگۆتن، لەوانەی ئەگەر باش لەبیرم مابێ‌، دەیگۆ : (كوڕۆ ، دینۆ تۆ وەرە ماڵی مە بمیوانی وەزێ‌ رابم بۆتە بكوژمەوە مەڕێ‌ ببەرغ لگەڵا بەرانێ‌، هەگەر داك و بابا من پرسیارێ‌ مەڕو بەرخان كرد وەزێ‌ بێژم گورگی خوار لە چۆل و چۆلستانێ‌.
كوڕۆ لاوۆ تۆ وەرەوە مالێ‌ مە جارەكی وەزێ‌ رابم بۆ تە چێ‌ بكەم ساوارەكی وەزێ‌ رابم روونی ماڵی هەمی تێكەم، هەگەر تەواو نەبوو وەزێ‌ باتمانەكی قەر كەم لە جیرانەكی) لە دوا ساڵانی تەمەنی زر دڵی بە گۆرانییەكانی ئایشە شان خۆش دەبوو.
بەڵێ‌ ژیانم هەر لەگەڵا دایكم بووە هەر بۆیەش گەلێك جار بە خۆمم وتووە‌و بە خۆم دەڵێم كە من پێش ئەوەی كوڕی بابم بم كوڕی دایكمم، یادی بەخێر.

k21/ئەی چی دەڵێی لەسەر دابڕانتان لە حزب‌و پێكهێنانی شەغیلە؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ ئێمە هەیئەتێك بووین لە هاوڕێ‌ جەمال حەیدەری، یاقوب میسری‌و سەلام الناصری و سەلیم چەلەبی ومنیش مەسئولی لێژنەكە بووم، لە بەندیخانەی بەغدا بووین، ئێمە پاش ئینتیفازە هێندێك سەرەنجمان لا كۆكرایەوە لەلایەن ئەو برادەرانەو برادەرانی دیكە لەئەنجام دا بووبە ئەو نووسراوە كە بە خەتی من بوو بۆ حزب نێردرا، نووسراوەكە ناونرا نووسراوی (م) چونكە ناوی حزبیم (مخلص) بوو. نووسینەكەمان بۆنی ئەوەی لێدەهات كە سیاسەتی حزب هەندێك چەپڕەویپێوە دیارە، بەڵام ئەو دەستە ناردی ئەوی تر پێی نەزانی .
هەر هێندەمان زانی كە دەركراوین نەمناقەشەكراین و نەچی تر، نزیكەی 37كەس دەبووین ،پاشان ئێمە هەموومان لە نوگرەسەلمان یەكترمان گرتەوە ، بەیەكەوە دانیشتین، كاك بەهاش دانیشتبوو، لەگەڵا ژمارەیەكی باشی ئامادەبووان وتم ئەوەی من دەیڵێم هەرچییەكی هەڵەبوو با هاوڕێ‌ بەها‌و ئەوانی تر ڕاستی بكەنەوە قبوولمە. عەزیز ئەلحاج مەحزەرێكی ورد‌و درێژی نووسی‌و نێردرا بۆ حزب بۆ دەرەوە.

hetyryik

k21/ بۆ مەركەزتان دانا؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ ڕاستە بەڵام ئێمە قەت خۆمان تەنیا بەحزب دانەنابوو.

k21/ هەڵوێستی ئێوەو هەڵوەشاندنەوەی بڕیاری ئەولا (هاوڕێ‌ بەها) قازانجی چی بوو بۆ حزب؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ غەیری زەرەر، هیچی تری نەبوو بۆ حزب ئەو برادەرانەی كە شەغیلە بوون، بەشێكی زۆریان كادیر بوون، لێوەشاوە بوون، پاشان خۆ كادر بە قەرار دروست نابێت ، ئیستیغلالی ئەوەكرا كە لەسجنین، دەممان گیراوە، كە هاوڕێ‌
جەمالیش لە خەستەخانە ڕای كرد (شەم شون پیرە)ی لەگەڵ بوو، ئەوسا كە لەنوگرە بووین شەمشون پیرە لەگەل حزب بوو لەكۆبوونەوەكەش ئامادەبوو. لەگەڵا ئەوەشا بڵاویان كردەوە كە (بیڵات) رێگای داوە را بكات بۆ ئەوەی حزب تێك بدات.

k21/ئەی لەبارەی كونفڕانسی 56 و ئەنجامەكانی، قوناغی 57 كە صاڵح حەیدەری و ئەوانەی چونە ناوپارتی؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ جارێ‌ پێش هەموو شــــــــــــتێك كۆنفرانس
هەنگاوێكی زێدە گرنگ‌و چڵۆنایەتی بوو لە رووەكانی سیاسی‌و چارەسەركردن‌و پتەوكردنی یەكێتی حزب لە پارچە پارچەییەوە بەرەو حزبێكی بەهێز‌و یەكگرتوو بۆچوونی قووڵی بابەتییانە بۆ چارەسەری نەتەوایەتی‌و حزبی خستە سەر شەنگ‌و تاقەتی خۆی بۆ ئەوەی رۆڵی پێویستی خۆی بگێڕێ‌ بۆ پێكهێنانی (بەرە)و زەمینە خۆشكردن بۆ هاوكاری لە شۆڕشی تەمموز.
ئەوەی پەیوەندی بە قۆناغی 57 یە، بەباشی هەندێ‌ مەسایلم ئاگا لێ‌ نییە ، بۆیە حەزناكەم لەسەری بدوێم‌وبچمە ناوی، ڕەنگە ورد نەبێ‌، بەنیسبەت ئەو رووداوەی ڕویدا دوو مەسەلە لەگۆڕێ‌ بوو، برادەرانی پارتی و ئەو برادەرانەی ویستیان بچنە ناو پارتی فكرییان ئەوەبوو حزبی دیموكراتی كوردستان وەكو حزبێكی، پێشكەوتنخوازی ماركسی پەرەی پێبدەن، پێشی بخەن ‌و لەوحالەتەدا پێویست بە رێكخراوی حزبی شیوعی نییە!!،بەراستی ئەوە ناوەڕۆكی كێشەكە بوو، بە بۆچوونی من مافی هەر كەسێكە، هەر لایەنێكە كە رێكخراوی دیموكراتی كوردستانی پێك بێنێ‌، بەڵام ڕێگا لەوەش نەگرێ‌ كەحزبی شیوعی رێكخراوی خۆی هەبێ‌ لە كوردستان، ئەمن بۆچوونی ئەوانم لا راست نەبوو كە رێگا لەبوونی حزبی شیوعی بگرن ،ئەوەم بەڕاست نەزانی، ئێستاش ئەوە بەڕاست نازانم ، چوونكە بوونی حزبی شیوعی كە خاوەن بیروبۆچوونی تایبەتی خۆیەتی قووەتێكە بۆ هەموو رێكخراوەكانی كوردستانی‌و بۆ چارەسەركردنی كێشەی كورد‌و كوردستان، رێكخراوی شیوعی خاوەن پڕوگرامێكی قووڵ‌و پڕۆژەی گۆڕانكاری كۆمەڵایەتیی، مێژووی خەباتی دەیەها ساڵی رابردووی شاهێدی ئەو راستییەیە، بۆیە ئەوەی دەچیتە حزبی دیموكراتی كوردستان یان هەر حزبێكی دیكە پیرۆزە بەڵام ئەوە ببێتە مەرج بۆ ئەوەی رێكخراوی حزبی شیوعی نەبێ‌ ئەوە شتێكی دیكەیە، ئەوە راست نییە، بەڵكو بەرە بۆ پەیوەندی رێكخراوەكانی كوردستانی كارێكی پێویست‌و راستبوو نەك رێگا بەیەكدی گرتن.

k21/ لەبێركۆتەوە تا گەیشتینە 58، قۆناغێكی گرنگ شۆڕشێكی گەورەی وەكو 14ی تەموز، دەوری حزب لەو دەورانەداو هەروەها دەوری عەزیز محەمەد تیایدا، چۆن هەڵدەسەنگێنی؟!.
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ من باسی خۆم ناكەم ئەوە هیچ، دەوری من لەگەڵ دەوری برادەرانی دیكە بوو، ئێمە لە حزبی شیوعی دەورێكی باڵامان هەبوو، پاش شۆڕشی 14ی تەموز و پێش شۆڕشیش، دەست پێشخەر بووین، حەرەكەیەكی جەماوەری باشمان هەبوو، دیاربووین، تەنانەت لەناو ژنانیشدا،ئێستا هەنە چاو لەئەوسای ئێمە دەكەن! كەچی بەداخەوە خۆمان لەوەدا قسورمان هەیە!،حزبی شیوعی لەو بابەتە دەورێكی باڵای هەبوو. ئەوەشم لەبەر چاوە رۆژگار گۆڕاوە نە ئێستا ئەوسایە، نە ئەوساش ئێستایە.
لە تەمموزی ساڵی 1959،واتە ساڵێك پاش شۆڕشی تەمموز ، بوومە ئەندامی مەكتەبی سیاسی‌و لێپرسراوی بەشی مالی و چاودێری ناوەندی ، لەو ڕۆژەوە دەزانم ئەندامانی حزب بەشكلێكی
زۆر زیادی كرد، بەبڕوای من هێندێك مەسەلە هەبوو، ڕەنگ بێ‌ وەك پێویست دەورمان تێدا نەبینێ‌ وا بزانم ئەبوایە كۆنگرە ببەسترێ‌ و ئەم رووداوە نوێیانە كە روویانداوە لە كۆنگرە باس بكرێن.
یەكێك لەوشتە گرنگانە بوونی عەبدوولكەریم قاسم وەك سەرۆكی عێراق‌و زەعیمی شۆرش بوو،بە بڕوای من وەك پێویست كەسایەتی (عەبدولكەریم قاسم) مان هەڵنەسەنگادبوو بەڵێ‌ مومكینە عەبدولكەریم قاسم هەستی بەوە كردبوو كە ماوەیەك پێویستی بەئێمە هەیە! چــــــــــــونكە كۆڵەكەیەكی
گەورە بووین بۆ ئەو رژێمەی كە ئەو سەرۆكی بوو، تاگەیشتە ڕادەیەك كە هێندێك بڵێن عەبدولكەریم قاسم ئەندامی حزبە و ناوی خوازراوەشی بۆ ببێننەوە، ئێمەش لە دەرەوەو لەملا‌ولەولا بلێین عەبدولكەریم قاسم بێ ئێمە ناتوانێ‌ هیچ بكا!!.
كەسایەتی عەبدولكەریم قاسم مان وەك پێویست نەناسیبوو ، چونكە هەتا مەسەلەی بەشداری حزب لەحوكم، تۆ هەڵس وكەوت لەگەڵ عەسكەرییەك دەكەی، ئەو عەسكەرییە ڕەنگە ماوەیەك چاوت لێ‌ بپۆشێ‌، كە دەچی لەناو عەسكەر دیعایە دەكەی و، عەسكەر بۆ لای خۆت ڕادەكێشی، بۆت كۆ دەكاتەوە….، ئەوە شتێكی ئاسایی نییە. حزبێكی شیوعی بچێ‌ وەناو عەسكەر كەوێ‌ ‌و بە ‌وئاشكرا دیعایە بۆ خۆی بكا، ئەوە مانای ئەوەیە وەك پێویست لە عەسكەر نەگەیشتووین.

gdfgfhjk
مەسەلەی خۆپیشاندانی ئای ار، رێڕەوەكەی ئایار نیشاندانی هێزێكی زۆربوو، بە پشت بەستن بە هەموو پێوەرە دیموكراتییەكان هەر حزبێك مافی خۆیەتی چالاكی خۆی بنوێنێت بەڵام ئەی نابێت بیر لەوەش بكرێتەوە ئاخۆ رەنگدانەوەی لەسەر بەرامبەرەكەی چۆن دەبێ؟ چونكە هەر هێزێك لە كات‌و جێگاو لە چوارچێوەی تەرازووی هێز لەسەر گۆڕەپانەكە بەكارنەیێ‌ رەنگە دەرئەنجامەكەی خراپ بێ. ئێمە كە ئەو هێزەمان نیشاندا، بەرامبەر دەزانێ‌ حزبی شیوعی ئەو هەموو هێزەی هەیە، عەسكەر هاوار دەكا، شورتە هاوار دەكا….((وگن حر وشعب سعید))، ئەوە یانی چی؟! لێت كڕ دەبێ‌؟ چونكە ئیشی پێمان بوو، ئێمە هێزی هەرە لە پێشی پاڵپشتی رژێم بووین بۆیە ماوەیەك بێدەنگ بوو.

بارزانییش كە گەڕایەوە لە یەكێتی سۆڤیەت وامان تەماشادەكرد وەك خۆمان دەمانویست چۆن بێ‌، نەك وەكو ئەو چۆنە، بارزانی ئاوها بوو وەكو خۆی چۆنە! ئەبوایە بیناسین، ئەوسا بزانین چۆن ڕەفتاری لەگەڵ دەكەین، بۆ نموونە حزبی دیموكراتی كوردستان سەركردایەتیەكەی كێ‌ بوو لەو بەینە ژمارەیەك لەوان: ساڵح حەیدەری، هەمزە عبداللە، خەسرەو توفیق، نەژادی ئەحمەدی عەزیز ئاغا، ساڵح ڕوشدی، حەمە كەریم فەتحوڵا لە باشترین پەیوەندی بوون لەگەڵا حزبی شیوعی. ئەمە لەكوێ‌ چنگ حزبی شیوعی كەوتووە، حەرەكەیەكی قەومی كە دەست كردنییە، مەوزوعییە(مێژووییە) تەعبیر لەویست و داخوازی میللەتێك دەكا، ژمارەیەك لە قیادەكەی ئەو پەیوەندییە دۆستانەی لەگەڵا حزبی شیوعی هەبێ‌، كۆنگرە دەبەستێ‌ بە دوور لە میزاجی حزبی ئێمە نەبوو كە ئەمانە موقاومەی كۆنگرەیان كرد، زۆر بەسادەیی دەركران.

retret

k21/ ئایا ئەوانە هەڵە بوون !؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ ئەی باسی چی دەكەم؟! ئەمن دەڵێم، قیادەیەكی لەسەر ئەو ئاستە بوون ،ژمارەیەكیان لەباشترین دۆستایەتی بوون لەگەڵ حزبی شیوعی، لە حەرەكەی ڕەشید لۆلان، گەیشتینە گوندا ژۆر، مامۆستا هەمزەم لەگەڵدا بوو، ئەلەم گوندە كێشە هەبوو لەنێوان برادەرانی پارتی ‌و شیوعی و كۆبوونەوەمان لەگەڵ كردن، وتمان دەبێ پەیوەندیان ئاسایی بكەینەوە قسەی زۆر نابەجێیان بەیەكتری دەگوت، من ‌و مامۆستا هەمزە شتمان بۆ روونكردنەوە ، لەبیرمە لەقسەكانی خۆم گوتم: برادەرانی پارتی من لەئێوە پارتی ترم‌و بەبرادەرانی شیوعیشم گوت مامۆستا هەمزە لەئێوە شیوعی ترە، كورتیەكەی ئەوەبوو جاری جاران ئێمە تەشخیسی مەسەلەكانمان وەك پێویست نەكردبوو هەرچەندە ئەوە تەنیا پێوەندی بە ئێمەوە نەبووە، بەڵكو بۆ پاوان كردنی گۆڕەپانەكە بوو، ئێستاش ئەو مەسەلانەی كە ڕوویاندا ئاواتەخوازم قەت دووبارە نەبێتەوە! هەمووی سەبارەت بەوەیە، من بەش بەحاڵی خۆم لەگەڵ ژیانی حزبیم، لەگەڵ ئەوەنیم هیچ حزبێك
یا دوو حزبێك بە تەعاون وپشتگیری یەكتر مەیدانەكە پاوان بكەن، چونكە ئەوە زەرەرو زیانێكی زۆری بۆ ژیانی حزبایەتی دەبێ‌.

k21/ هەرلە چوار چێوەی ئەم تێبینیانە لەسەر سیاسەت‌و بۆچوونەكانی حزبی شیوعی، هەڵوێستی حزب بەرامبەر بە شۆڕشی ئەیلول چۆن بوو؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ لەگەڵا هەموو ئاڵۆزی، تەمومژاوی باری ئەوسا دەكرا ئەنجامەكەی بە
جۆرێكی تر بێت ، دەلیلم چییە؟ شۆڕشی ئەیلول بوو، خۆ زیاتر نەبوو، زۆری پێنەچوو هەر لە مانگی دەی هەمان ساڵا زیاتر لەچوار مانگ پێش ئینقلابی شوبات گۆڕانكاری ڕویدا، دیكۆمێنت هەیە، بەیان دەرچوو، ئێمە لە بەغدا جموجۆڵمان هەبوو، خەڵك مان دەدیت.
لەوەختی خۆیا ئەگەر باشم لەبیربێت لەپێش ئەوەی سەلام عادل بۆ دەرەوە بڕوات ، خولاسەیەكی باشی كرد لەمەڕ وەزعەكە، بەڵام كەتەلۆكەكەوا دەرنەچوو! گوتی (ئەگەر حوكمەت لە بارزانی دا ئێمە لەگەڵ بارزانین، بەڵام ئەگەر لەوانەی دا كە دژی قانوونی ئیسلاحی زەراعیین ئەوسا ئێمە دەبێ‌ لەگەڵ حوكمەت بین، ئەوانەی دەستییان پێكرد ئەوانەی دووەم بوون، پێشی 11ی ئادار) ، كەچی حوكمەت لە بارزانی دا، مەسەلەكە تێكەڵاو بوو، سەڵام عادلیش ئەوسا لێرە نەبوو! كاك جەمالیش لێرە نەبوو! كەپاشان گەڕاوەو لەبارەی 11ی ئەیلولەوە قسەی لەسەر كرا مەبەستم ئەوەیە تیكەڵاو بوو، ئەو كەتەلۆكەی ئێمە دامان نابوو، ئاوەها دەرنەچوو.هەتا بەپێی كەتەلۆك ڕەفتاری لەگەڵ بكەین، بەڵام لەدواییدا حزب، هەڵوێستی خۆی نیشان دا.
لەگەڵا ئەم هەموو ئاڵۆزییە چارەسەری كێشەكە تەنها پەیوەندی بە ئێمە نەبوو بەڵكو بەهەردوولاوە بوو، وابزانم بەڕێز كاك مەسعود بارزانی لە دانیشتنێكدا لەگەڵا هاوڕێ‌ كەریم ئەحمەد گوتبووی قسووری هەردوو لامان بوو، من ئێستا ناڵێم گرانایی بە كامەلابوو.

k21/ ئەگەر تیشكێك بەخەیتە سەر ركابەری ئەو كاتی شیوعی و پارتی ‌و باسێكی دروشمی “ماكو زەعیم “مان بۆ بكەی؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ دروشمی “ماكو زەعیم” دژی بارزانی نەبوو، چونكە بارزانی بۆ خۆی رەدی ئەوانەی دەداوەكە بە زەعیم ناویان بردبا‌و، هوتافیان بۆ كێشابا، بەلای زۆری ئەوە لەبارەی موجامەلە‌و تەوازوعەوەبوو.

k21/ ململانیێ‌ لەبەینی چەپ و سۆسیالیست و نەتەوە خوازەكان لەو ساڵانە دا وئەوە كە كورد(ئومەیە یان نا) چۆن لێكدەدەنەوە؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ ئێمە هەموومان زمانێكی وتوێژمان وەك پێویست نەبوو، وامان دەزانی كە حەقیقەت لای ئێمەیە بەرامبەریش هەروا ! كەچی لە حەقیقەت دا وانییە، لە راستیدا، نەئەوساو نەئێستاو نەپاشی ئێستاش وانییە، هەر كەسێك بۆچوونێكی هەیە و ڕەنگە كەم و كوڕی تێدابێ‌، موقابیلیشی هەروا، ئێمە وەختی خۆی دەربارەی كێشەی نەتەوایەتی (بەبۆچوونی خۆم كەموكوڕیمان لەوەبوو كە ئێمە مەسەلەی كوردمان ڕاستەوخۆ بەسوسیالیزمەوە گرێدا بوو، یانی ئەگەر عێڕاق ببێتە دەولەتێكی سوسیالیستی، كێشەی نەتەوایەتی میللەتی كورد ئۆتۆماتیكی چارەسەردەكرێ‌، ڕەنگ بوو (مومكین بوو بڵێن باشتر حەل دەكرێ‌) دیارە كێشەی كورد لە یەكێتی سوڤیەتیش وئی ئازەرباینجان لە ئازەربایجانی وئی گروزنی لە گروزنیایە، مومكینە ئەو كێشانە وەك پێویست چارەسەر نەكرابن، هەرچەندە ئەو سیستەمەی كە ڕێبەری ئەو وڵاتانەی دەكرد، حزبی شیوعی یان هەبوو، جمهوریەتی سەر بەخۆیان هەبوو، بەپێی دەستوور مافی جیابوونەوەشیان هەبوو ، لەگەڵ ئەوەشدا لە حەقیقەتدا ئەو وڵاتانە وەك پێویست ئیشباعی مەسایلی نەتەوایەتییان نەكرابوو، ئێمە دەمانگوت ناوەرۆكەكە ناوەرۆكێكی سوسیالیستی بێ‌ شكلەكە شكلێكی قەومی بێ‌، ئەمانە نەبوو، بۆیە بە بۆچوونی من ئەوسا ئەو گفتوگۆیەی ئەكرا هەر دوولا تێیدا ورد نەبووین! جارێكیان نازانم باسم كردووە یان نا؟ ڕۆژێ‌ لە بەرپرسێكی هەرە باڵای یەكێتیم پرسی، دەڵێن برادەرانی كۆمەڵە كەقسە دەكەن، كۆبونەوە دەكەن، بەشێكی زۆریان قسە لەسەر ئێمە دەكەن و هێرشمان دەبەنە سەر!، وتی وەڵاهی ناتوانم بڵێم وانییە! ئێمە كۆبونەوەیەكمان هەبوو لەزەڵێ‌، باشم لەبیرە لە7ی تەمووزی 1982 نەوشیروانیش لەوێ‌ بوو، بۆیە ئەو مەسەلە دەهێنمەوە، تەعبیر لەو واقیعە دەكا. پاش ئیمزاكردنی بەیاننامەكە بە كاك نەوشیروانم گوت: لەوەختی خۆیدا هەرچی باسی ماركسیەتی كردبا لامان وابوو بۆتە هەوێمان، لات وایە لەسەر حیسابی ئێمە باسی ماركسیەت دەكا، ئێمە غەڵەت بووین، ماركسیەت نەهجە، فیكرە، هەر كەسە بەجۆرێ‌‌و بە گوێرەی توانای خۆی لێی هەڵدەهێنجێ‌، ئەگەر ئێوە ماركسی بن، لەئێمەتان لەپێش تر نییە، هەروا ئێمەش لە ئێوەمان لەپێش ترنییە، ئابەو چاوە تەماشامان بكەن، ئێمەش ئاوها تەماشاتان دەكەین بۆ دەبێ‌ یەكێ‌ بیری ماركسی تەبەنی كردبێ‌ لە هەمان كاتیشدا دژایەتی لایەنێكی تری هەڵگری بیری ماركسی بێ‌! ئەو دژایەتییە دەستكردە بۆ ئەوەی سەبەبێك بدۆزنەوە بۆ جیاوازی‌و دژایەتی.
بەپێی پێوەرەكانی ستالینی بۆمەسەلەی نەتەوەیی هێندێك شت هەبوو، نەهاتبووە دی لە بزووتنەوەی رزگاریخوازی لە كوردستانی توركیا و كوردستانی عێڕاق وپارچەكانی دیكەدا، بەس ئەگەر تەوەفوری كردبێ‌ لەیەك لەپارچەكانی كوردستاندا، بۆ ئەو پارچەیە ئومە نەبێ‌؟ ئەوەلەو بابەتەوە بە تەقدیری من ئێمە ورد نەبووین!

k21/ فەهد كەسایەتییەكی سیاسی گەورەبوو ، ئەگەر باسی فەهدمان بۆبكەی، لەرووەكانی كەسایەتی، حزبایەتی، بەندیخانەو… تا دەگاتە قیادەی حەمید عوسمان؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ بە بۆچوونی من هاوڕێ‌ فەهد، ئەگەر بەپێی وەزعی خۆی هەڵیسەنگێنین سەركردەیەكی سەركەوتوو‌و لێوەشاوە بوو، ، چونكە دەبێ‌ مەنهەجێكمان هەبێ‌ بۆ هەڵسەنگاندن، ناكرێ‌ من بەعەقلیەتی ئەوڕۆ باسی پێش 70، 80 ساڵ بكەم، ئەو پێوەرانەی ئێستا بەسەر ئەوسا بسەپێنم، ئەگەر وابكەم غەڵەتێكی گەورە دەكەم. ئێمە ئەوسا، لەزەرف و زەمانێكدا پێشی شەغیلە یان پاشی شەغیلەش، ئەگەر یەك لەوانە بەڕێكەت لە ئیزاعەی مۆسكۆ ناویان ببرابایە، بەشیوعی ناو برابان ڕەنگ بوو بڵێن ئەوە دانپیا هێنانێكی ئومەمییە، ئەوسا ئاوابوو، زیاتر لەوەش، ئەو زەمان ئەو ئازادییەی بیروباوەڕ نەبوو، لەزەمانی هاوڕێ‌ فەهد دا، خەڵك هاوڕێ‌ فەهدی دەخوێندەوە، نەك بەچاوێكی هەڵسەنگاندن‌و ڕەخنەگرانە، بەڵكو بەچاوێكی هەزم كردن‌و تێگەیشتن! ئەمەش ڕەنگە بەشێكی زۆری پێوەندی بە ئاستی رۆشنبیرییەوە هەبێ‌! كەسێكی رۆشنبیری باڵا لە بواری خۆی كە شتی لێ‌ بخوێنییەوە، ڕەنگە پێش هەموو شتێك حەز بكەم لێی فێربم، نەك بیر لەوەبكەمەوە كە غەڵەتەكەی لەكوێ‌ یە، هاوڕێ‌ فەهد بەپێی زەمانی خۆی بەراوردی بكەی، بەرامبەر بە ئەحزابی تر هەتا 46و 47 یش حزبی شیوعی كردە حزبی شیوعی، بەدووشانە، بەسێ‌ شانە، مانگرتنی مینا (بەندەر) دەكرێ‌، مانگرتنی ڕێگەئاسن دەكرێ‌، مانگرتنی نەوت دەكرێ‌، هەزارەها كرێكارانی نەوت ڕێپێوان دەكەن زۆر بەربڵاو لەگەڵ ڕووناكبیران، ئەدەبی تازە، شێوەی تازە، شانۆی تازە بەبێ‌ جۆرێك لە جۆرەكانی پێوەندی لەگەڵ حزبی شیوعی پێك نەدەهات، ڕەنگە سەبەبەكەی ئەوە بوو حزبی شیوعی ئەوسا ئەو كولانكەیە بوو كەلە لە رێگای ئەودا ئەو نوێ‌ خوازانە دەیانانتوانی تەعبیر لەخۆیان بكەن، بۆچوونی خۆیان دەرببڕن شوێنی تریان نەبوو، حزبی شیوعی ئەو زەمینەی بۆ ڕەخساندبوون، حزبی شیوعی لەژێر قیادەی هاوڕێ‌ فەهد توانی ئەوەبكا، مانای وایە، ئەو پیاوە كوڕی زەمانی خۆی بوو، گلەییم لە هاوڕێ‌ فەهد هەیە، گلەیی یە زیاترنا! ئەبوایە فەترەی پاشی وەسبە لەسجن نەمێنێ‌، ئەمن لە مالیك سێف-م پرسی كە چوومەوە فەترەی دووەم دایكم هێناوە گوتم بۆچی هاوڕێ‌ فەهد ڕاناكا؟، هەر بەعەقلیەتی ئەوساشم، لەبەر ئەوەی نابێ‌ هاوڕێ‌ فەهد لەسجن بێت كەدەتوانێ‌ ڕابكا، گوتی خۆی وای ناوێ‌، مومكینە بیەوێ‌ هێزێكی جەماوەری دەری بێنێ‌! رایەكی تر هەبوو، كە نایەوێ‌ ڕابكات، چونكە برادەرایەتی لەگەڵ جابر مونیری مودیری سجن هەبوو نەبادا مەشاكیلی بۆ بخوڵقێنێ‌! هەروا بۆ ئەو بەندییانەی كە لە بەندیخانە دەمێننەوە، جگە لەوە لە بەندیخانەدا دەیتوانی رۆڵی سەركردایەتی خۆی بگێڕێ‌.

k21/ گوایە دەڵێن گفتی دابووە بەڕێوەبەری سجن‌و رانەكا؟!
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ ئەمن ئەوەشم نایەتە خەیاڵ كە حەرەكەتێكی شوڕشگێڕی قوربانی شتێكی وابكرێ‌ (بەعەقلی ئێستا دەڵێم) چونكە پرسیومەكە بۆ ڕاناكات؟ گوتییان: خۆی، وای ویستووە‌و، ئەیەوێ‌ (چونكە وەسبە بوو، عەزیر ئەلحاج ئەوسا بەرپرسی كوت بوو، عەلاقەیان زۆر بەهێز بوو لەگەڵ سجن) سجنی كوتیش لەناو شاربوو، هەر لەناو سجن بێیە دەرێ‌ تۆ لەناو شاری وەكو بەندیخانەی نوگرە سەلمان نەبوو كە بێیە دەرێ‌ ڕێگای دوورودرێژت لەبەربێ‌ ئەوە بەنیسبەت هاوڕێ‌ فەهد، بەڵام بەپێی هەل و مەرجی ئەوسا هەتا بەنیسبەت ستالینیەتیش، زۆر كەس مومكینە گلەیی لەوەبكات، ستالین ئەوسا ستالین بوو(( حزبی شیوعی لائیشتراكیە، دیموكراتییە)) كە هاوڕێ‌ فەهد نووسیوێتی ئیشاراتێكی زۆری بەستالین كردووە، بەڵام ئەوسا وابوو.. هەر لەبەر هێندێك خیلافات، (تیتۆ) بووە تیتەوی،، یەكێك لە برادەرانی ئێمە دەیگوت خەڵكمان تاوانبار دەكرد بە تیتەوی، كەچی خۆمان نەماندەزانی تیتەوی چییە، زۆر كەس لەئێمەمانان حیسابی ئەوەیان دەكرد كارێكی وانەكەن لە حزب دەركرێن، ئەمە هێندێك لەسەر حیسابی ڕاستگۆیی بوو، یانی شتێكت هەیە، دەتەوێ‌ بیڵێی، بەڵام مەترسی ئەوەت هەیە لەگەڵ هەڵوێستی حزب نەگونجێ‌‌و دەركرێ‌ی ، تۆش حزبت خۆش دەوێ‌ لەپێناوی دا خۆت بەخت دەكەی ناتەوێ‌ دەركرێی، بۆیە چاو لە هێندێك شت دەپۆشی.
ئینجا لەو بارەوە جار جارە بەخۆمم دەگوت(مرۆڤ بۆی هەیە هەموو راستییەكان نەڵێ‌ بەڵام غەیری راستیش نەڵێ‌)، بەڵام ئێستا دەڵێم (ئەوەی پەیوەندی بە شتە گشتییەكان هەیە وەك باری سیاسی‌و فیكری‌و تەنزیمی دەبێ‌ هەموو راستییەكان بڵێ‌، بەڵام نەیگەیەنێتە لێكترازان‌و دژایەتی).

k21/ بەحیسابی ئەو ڕۆژە هاوڕێ‌ فەهد چۆن پێناسە دەكەی؟ بۆچوونی لەسەر مەسەلەی كورد چۆن بوو؟،
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ هاورَێ‌ فەهد لەزۆر ڕووەوە تەقدیرێكی باشی هەبوو بۆ كێشەی كورد، یەعنی ئەو مەقالەیەی كە دەلێ‌ (گەلی كورد پێویستی بە حزبی عەمەلە نەك حزبی ئەمەل) نیشانەی حەقیقەتێكە وزیاتر لەوەش ویستویەتی حەرەكەی كوردی چالاكی خۆی هەبێ‌ و حزبی شیوعیش یارمەتی بدا، بەڵام ئەو خاڵەش كە لەپێشدا باسم كرد نەقدی حاڵا لە هاوڕێ‌ فەهدیش دوورنییە، بەڵام بەبڕوای من ئەگەر بەراوردی بكەی لەوەش دا خاڵی بەهێزی زۆری هەیە، بەڵام دیسان ئەوە ناگەیێنێ‌ كەبێ‌ كەم و كوڕی بێ‌، هەروا ئەگەر یەكەم ڕۆژنامەی حزبی شیوعی كە دەرچوو، باسی چارەی خۆنووسینی كردبێ‌ ئەوە مانای ئەوەیە، دەست پێشخەرێكی گەورەی كردووە، من بەش بەحاڵی خۆم لێكدانەوەیەكی ئیجابیم هەیە بۆ ئەوكات بەڵام لەهەموو مەسیرێك (رەوت) دا كۆسپ دێتەڕێ‌، ئێمە دەمێكە شیعاری چارەی خۆنووسینمان هەڵگرتووە بەڵام جار جار بەدەنگێكی زۆر بەرزو جار جارەش بەدەنگێكی نیمچە بەرز! ئەوشتانە باس دەكەین، بەڵام قەد قەد وازمان لێ‌ نەهێناوە‌و چونكە نەهجێكی جێگیری حزب‌و هاوڕێ‌ فەهد بووە.
هاوڕێ‌ سەلام عادل لە 1960 باسی ئەوەی كرد كە لێژنەی مەركەزی بۆ حیزبی شیوعی كوردستان پێك بێ‌، من جارێك شتێكم لەو بابەتەوە نووسی و ئیشارەتم بۆ كرد، هێندێك گومانیان لەوە بوو، لە شوێنێكدا داوایان كرد، چاوپێكەوتنێك بكرێ‌ لەسەر ئەم بابەتە گوتم مەسەلەكە سەربەخۆمە و من دەچم، پرسیان وتییان باشە كێ‌ دەلێ‌ سەلام عادل ئەوەی گوتووە، كەچی برادەرێكم وتی تۆ لەساڵی 1960 دا ئەوقسەیەت كردووە بۆیە من وتم ڕاست دەكەی، ساڵی 1960 هاوڕێ‌ سەلام عادل بە چاوێكی تر تەماشای مەسەلەی كوردی دەكرد.

k21/ ئەو هەڵوێستانەی حزبی شیوعی دەچنەخانەی كەم و كوڕی یان هەڵە؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ وابزانم ئەمە بۆ چوونێكی ناتەواوە، با بەشكلێكی عامی وەرگرین، ئایا كورد پێشی سەدساڵ كیانێكی هەبووایە مافی خۆی نەبوو؟ بەڵام ئەوە نەبوو، من جارێك نووسیومە ئەگەر لە هەموو خاكی كوردستان نا تەنها لە بەشێكی كیانێكمان هەبایە، یا واش نەبا خۆزگە هەموو خاكی كوردستان‌و میللەتی كورد بەلایەكدا بڕابایەوە، چونكە ئەوسا عومقێكی جوغرافیمان دەبوو، میللەتێكی یەكگرتومان دەبوو، بەڵام ئێستا بەهەر شوێنێكدا بڕۆیی، ناحەزانمان لەهەر لایەك خۆی ئامادە دەكات چەپۆكێكمان لێ‌ بدا، ئەگەر ئەمانەش نەبوو، سنوورێكی محایدمان هەبایە، دەبینن مەسەلەن ئێران، كێشەی كوردی تێدایە، سوریا هەروا، توركیا هەروا، وڵاتانی عەرەبیش ئەوا دەوریان گرتوین، بۆیە لە هەر شوێنێك مەسەلەی كورد بەرزدەبێتەوە، ئەوی تر تای لێدێ‌ و خۆئامادە دەكا بۆ لێدانی! ڕاستە جارێ‌ لای ئەو نییە ، بەڵام دەزانێ‌ دەگوازرێتەوە بۆ ئەوێش، ئەمە نەخۆشییەكی موعدیە (پەتا)یە وەكوو ئەلێن یەك لەیەكی دەگرێتەوە.

k21/ مێژوونووسان زۆر لێكۆلینەوەیان بەدەستەوەیە لەبارەی جوڵانەوەی نیشتمانی كوردستان لەشكستی ڕاپەڕینی 27ی كانوون تا لەسێدارەدانی هاوڕێ‌ فەهد، ڕای تۆ چی یە؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ بە كورتی ئەو ماوەیەی كە هاوڕێ‌ فەهد تێیدابوو، ماوەیەكی نموونەیی بوو، وەك دەلێن سجن قوتابخانەیە… شتێكی لەو بابەتە. هاوڕێ‌ فەهد سجنی كردبووە مەدرەسەیەك بۆ خوێندن، هاوڕێ‌ فەهد دوو مەسەلەی گرینگی زوو تەشخیس كردبوو، كە دوژمن دەیەوێت فكری و جەستەیی خەباتكار بخاتە ژێر كاریگەری خۆی بیانشێوێنێ‌‌و دوایانخات، هاوڕێ‌ فەهد چارەسەری بۆ ئەمە دۆزیبۆوە، لەسجندا باس و لێكۆڵینەوە خوێندنی هەمە بابەت وزمان فێربوون هەبوو وەرزش هەبوو تا هەم لە ڕووی جسمی و هەم لەڕووی فكرییەوە بۆ هەر مەبەستێك ئامادەببن، ئەمە ئەگەر بەشێوەیەك لەشێوەكان بەردەوام بووبا، دەستكەوتێكی باش بوو بەڵام ئێمە هەڵچووین، لەگەڵا ئەوەشدا رژێم خەتاباربوو، خاوەن سجن خەتاباربوو، بەڵام ئێمەمانان ئەبێ‌ لەوە تێبگەین كە مرۆ چی پێویستە هەتا بزانێ‌ چی بكا، دەبوایە ئێمە بمانزانیبایە لەسجن دەبێ‌ چی بكەین، دەیەها كەسمان لە بەندیخانەی كوت بە گوللە برینداربووین، دەكرا خۆمان لەوە دورخستباوە، دەبوایە لەسجنی بەغدا خۆمان لێ‌ پاراستبا، ئەوانەی كوژران مابانەوە و دەوریان دیبایە لەداهاتوو، بەڵام ئێمەمانان لەوەدا كەمێك سەرگەرم بووین، خۆزیا بۆم دەكرا هێندێك شت بنووسم لەسەر رەفتاری ساڵانی بەندیخانە‌و ئەو شتانەی كە دەبوایە نەیكەین…!؟

k21/ كارەساتی 1963، دەوری حزب لە شۆڕشی ئەیلول، كێشەی هەردوو باڵی پارتی دیموكراتی كوردستان و هەلوێستیان بەرامبەر بەحزبی شیوعی چۆن دەخوێنییەوە؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ بەلای منەوە ئێمە بەبەراوردێكی گشتی چ كۆن و چ قۆناغی ئینقیلابی شوبات ئەوە بوو كە بۆ ئێمەمانان شۆڕشی كوردستان پشت‌و پەنابو، بەنیسبەت ئێمە شتێكی تەبیعی بوو، من لەبیرمە لە رێگای چەمی رێزانەوە چوومەلای مەلا مستەفا كە لەقەڵادزێ لە گردبداغ بوو باوەشی بۆ كردمەوەو برادەرانی بانگ كرد، جێگام بۆ دابین بكەن و وتی ئێمە موفاوەزاتیش دەكەین بەڵام خۆتان بگرن، هەرچی پێمان بكرێ‌ یارمەتیتان دەدەین، حیسابی موەفاوەزات و ئەوانەش مەكەن ئەمە بووە نەهجێكی (رێباز) بارزانی بۆیە لەگەڵـێ‌ موناسەباتیش باسم كردوە ئەمن جار جارە عاتیفیەن دەلێم بارزانی فرمێسكی لەچاودا ئەسڕینەوە ئەوسا زۆر پێویستیمان بەوە هەبوو یەكێ‌ بەخێرهاتنمان بكات چونكە ئێمە لێقەوماو بووین، ئێمە بە لایەنگری عبدالكریم قاسم ناسرابووین، عبدالكریم قاسمیش دۆڕا، واتە ئێمە دیفاعمان لە عبدالكریم قاسم دەكرد ئەویش لەئاخر لەحزەشی لێنەگەڕا چەك بدەن بەجەماوەر تالێ‌ نەگەڕێن ئینقیلابییەكان سەركەون‌و جەماوەریش داكۆكی لە خۆی بكات و قەتل و عامیش دژی شیوعیەكان نەكرێ ، ئەمە بەنیسبەتی ئێمە مانان، ئەوسا‌و بارزانی و ئەو لایەنەی كە لەگەڵ بارزانی بوون قەت قەت لەبیر ناكەین! چاكەی زۆریان لەگەڵ كردین گەلێ‌ جاریش وتوومە ئەوە هەرچاكەیەكی ئینسانی نەبوو بەڵام ئەوە تێڕامانێك و دوربینی یەكی تیابوو لەگەڵ حەرەكەی دیموكراتیی تەقەدومی دەرەوەو ناوەوە. هەروەها بەم بۆنەیەوە ناكرێ‌ رۆڵی جوامێری‌و مێرخاسی ئەوسای مام جەلال فەرامۆش بكەم هەروەها رۆڵی دۆستانەی رەوان شاد نوری شاوەیس.
K21/چی دەڵێی لەبارەی یەكێتی سوڤیەت‌و بەرامبەر كێشەی كورد‌و پەیوەندی لەگەڵا رژێمی بەعس؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ یەكێتی سۆڤیەتی ئاواتی ئەوەبوو كێشەی كورد لەگەڵا حیزبی بەعس حەل بێت تاوەكو دۆستایەتی لەگەڵا هەردوولا بەردەوامبێ . خیلاف ڕووی دا بەتەئكید دەستی دەرەوەشی تێدابوو ئەمە بەنیسبەت سۆڤیەتەوە… سۆڤیەت لەڕوی ئیجابیەوە پەیوەندییان لەگەڵ حیزبی بەعسی پێك هێنا لەڕوی كۆمەڵـێ‌ هەنگاو‌و بڕیار.
دیارە ئەوانیش رەوشەكەیان بەقووڵی نەخوێندەوە سادە سەیریان كرد، دانپیانان بە هەندێ‌ شت، وەكو بەردانی شیوعیەكان، ئیعتیراف بە ئەڵمانیای دیموكرات‌و عەلاقات‌و هەڵوێستی لەگەڵ كێشەی كورد، مەجموعەیەك مەسایلی تریش هەبوون لەوانە بەعس وای نیشاندەدا كە گۆڕاون‌و دەیانویست ڕووی خۆیان سپی بكەنەوە‌و ئەوەی كە لەئینقلابی شوبات روویدا بوو بیسڕنەوە! بۆچوونەكانی سۆڤیەتش لەسەر ئەو ئەساسە بوو، دووبارە دەیڵێمەوە خوێندنەوەیەكی ورد‌و بابەتییانەیان نەبوو بۆ ئەم دیاردەیە، جگە لەوەشا پەیمانی دۆستایەتیشیان لەگەڵا عێراق بەستبوو. ئەمەش وایكرد بەرژەوەندی دەوڵەت رەچاو بكەن لەگەڵا ئەو دۆستایەتییەی كە لەگەڵا كێشەی كورد هەیانبوو، جا بۆیە دەڵێم بۆچوونەكەیان راست نەبوو، لەوەش زیاتر رەنگە ئەوان پێیان ناخۆشبووبێ‌ كە ئێمە علاقەی جەبهەوییمان لەگەڵ بەعس پچڕاند!
باشە مەعقولە پاش ئیعدامی 31 هاوڕێ‌ی ئێمە بچینەوە لەگەڵ قیادەی بەعس دانیشین؟ 31 ئەندامی لێوەشاوەمان لێ‌ ئێعدام كرابێ‌ تەرمی هێندێكیان بەپێش مەقەڕی حیزب داببەن بەڵام لەگەڵ ئەوەشا پێیان ناخۆش نەبوو ئێمە دووبارە پەیوەندیمان لەگەڵیاندا درێژە پێ‌ بدەین؟، ئەمە بێگومان بەرژەوەندی دەوڵەت رەچاو دەكات دیارە ئەوان بەرژەوەندیی دەوڵەتییان لە هی حزب جیا نەدەكردەوە،ئەمەش خۆی یەكێك لە گرفتەكانی وڵاتانی ئیشتراكی بوو كە نەیاندەتوانی ئەو مەسەلەیە لە یەك جیاكەنەوە .

K21/ 1964 تا1994 كۆمەڵێك ئازارو ڕوداوی گەورەی تێدایە ئەو فەترەی سی ساڵەی دەورانی خۆتە لەسكرتێریدا، خوێندنەوەت چۆنە بۆ ئەم ماوەیە؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ كەمێك لەبەیانی ئازاردا ڕادەوەستم بەیانی ئازار خۆی بەروبومی تەوازونێكی هێزبوو، چونكە ئەگەر توانای ئەوەمان هەبوایە كە چۆن ئەو باڵانسە بپارێزین هەتا نەیدۆڕێنین كە نەمانبوو. لەیەكەم ڕۆژەوە لاسەنگییەك هەبوو لە پاراستنی ئەو باڵانسەدا، دووشت هەبوو:
یەكەمیان: ناڕاستگۆیی بەعس كە شەقی زەمانە ناچاری كردن سەرشۆڕكەن بۆ بەیانی ئازار چونكە پێش بەیانی ئازار شەڕی كوردستانییان كرد كەنەیانتوانی بەشەڕ ویستی خۆیان بسەپێنن ناچاربوون بەرەو وتوێژو بێن‌و پاشدانێ‌ بەرەوبەیانی ئازار هەنگاو بنێن، بەڵام لە هەمان كاتیشدا بیریان لەوە دەكردەوە كە كەی دەتوانن ئەوەی داویانەوە هەڵی لوشنەوە!
دووهەمین: ئێران و ئەمریكا نەیاندەویست ئەو وەرەقە لەدەست بدەن كەوەرەقەی شۆڕشی كوردە كەدەستكردی هیچ لایەك نییە‌و حەرەكەیەكی رەسەن‌و شۆڕشێكی نەتەوەییە، دەیانەوێ‌ بەدژی حكومەتی عێراق بەكاری بێنن، نەیاندەویست بەیانی ئازار سەربگرێ‌، نەیاندەویست حوكمی زاتی سەربگرێ‌، لەگەڵا هەموو كەمو كوڕیەكانی، بەعەكسەوە ئەوان دەیانویست كارێ‌ بكەن كە ئەمە سەرنەگرێ‌، بڵێن ئێمە شتی زیاترمان پێیە بۆ ئێوە. ئەویش دەرچوو ئیتیفاقی شومی جەزائیر بووكە خۆیان كێشاوە، حەرەكەكە هەرەسی هێنا. من بۆ ئەوە تەئكید دەكەمەوە وەفدێكی فەڕەنسی لەسەرەتای بەیانی ئازارەوە هات بۆ بەغداد، بەعس دەعوەتی كردبوون ئێمە لەگەڵیان دانیشتین ،گوتیان:بەعسیەكان دەڵێن بەیانی ئازار بەروبوومی هەڵوێستی ئینسانی حیزبی بەعسە!! ئێمەش هەر ئەوەندەمان گوت پێش هەڵوێستی ئینسانیان، حیزبی بەعسی شەڕی كوردستانیان كرد بەڵام بۆیان نەچووەسەر ناچاربوون ئێستا ئەوە بكەن وتیان تێگەیشتن، وتمان هەڵوێستی ئینسانی چی؟. لەقەسری سپی بووین لەگەڵ وەفدی قیادەی شۆڕشی كوردستان دانیشتبوین برادەرێكیان وتی باشترین ئیتیفاق لەگەڵ حیزبی بەعس بەبێ‌ باشترین و چاكترین تەعاون لەگەڵ حزبی شیوعی ناچێتەسەر. پاش مانگێ‌ دوای بەیانی ئازار ئەوەمان بەبیری ئەو جوامێرە خستەوە گوتی ئێمە نامانەوێ‌ ئیستفزازیان بكەین گوتمان ئیستفزاز دوو نەوعە ئێمەش نامانەوێ‌ ئیستفزازیان بكەین بەڵام دانیشتن لەگەڵ جەنابتانا ئیستفزازیان دەكات ئەمە چۆن بشارینەوە! جاهێندێ‌ شتی ئاوها روویدا، یەكی تر هەرچەند حەزناكەم ناوی بوترێ‌ ،بەبەعس دەڵێ ئێمە ئیمتدادی ئێوەین لە شمالدا ئێوەش ئیمتدادی ئێمەن لە جنوبدا ،پێمان گوتن ئەی ئێمە چین لێرە؟مەبەستم ئەوەیە دیسان وەك پێویست نەئێمەو نەئەوان تەشخیسی قەزیەكەمان وەك پێویست نەكردبوو ئەگەر بمانكردایە ئەكرا یان رەنگبوو ئەوشتەی كەرویدا ئاوا رووی نەدابا كە روویدا.

K21/ ئایا مەترسییەكانتان لەبەرچاو نەبوو؟ یان فشاری دەرەوەو یەكێتی سۆڤیەتتان لەسەر بوو؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ ئەوەی باسی فشاری دەرەوە ئەكرێ‌ ئەگەر بەشێوەی غەیرە موباشریش تەئسیرێكی بووبێ‌، ئەگینا بەشێوەی موباشیر نەخێر. ڕەنگ بوومن بیربكەمەوە كەسۆڤیەتییەكان لە هەورازێكی زۆر بەرز تەماشای دونیا‌و كێشەكانی دەكەن، ئێمە ئەو توانایەمان نەبێ‌ ئەگەرنا زۆرجار بە قسەی ئەوانمان نەكردوە، تەئسیریان هەبووە، بەڵام هێندێ‌ كەس واتەسەوڕ دەكەن ئێمەیان هێنابێ‌ وبردبێ‌ هەرگیز بەم شێوەیە نەبووە، بۆنموونە ئێمە هەتا جەبهەی سوریا پێك نەهات ئێمە موكوڕ بووین لەسەر مەبدەئی ئیجماع لەمیساقی جەبهەدا واتە كە ئەوەی هەر حیزبێك لەگەڵی نەبێ‌ نابێ‌ بەناوی جەبهەوە دەرچێ‌ لە ئەنجامدا هەموومان دانیشتین شاندی ئەوان سەدام‌و تاریق عەزیزو زەید حەیدەر‌و نەعیم حەداد‌و هتد بوون… ئێمەش من‌و كەریم ئەحمەد‌و عامر عەبدوڵڵا‌و موكەرەم تاڵەبانی…هتد بوون.
گوتمان ئێمە ناتوانین رازیبین ئەوەی بتانەوێ بەناوی جەبهەوە بیكەن،چونكە ئەگەر وابكەین تەنانەت بۆ ڕازانەوەی رووی حكومەتی ئێوە دەس نادەین، ئێمە تەئكید دەكەین هەر حزبێك كە سەربەخۆیی سیاسی‌و فیكری‌و تەنزیمی پارێزراوبێ‌. ئێمە موافیقین لەسەر ئەوشتانەی كە ئیتیفاقی لەسەر دەكرێ‌ و لەو بوارەدا لەهەموو كەسیش موخلیص ترین. بەڵام ئەوەی ئیتیفاقی لەسەر نەكراوە حەقی خۆمانە دەری ببڕین وتیان باشە بادەقەكە لابەین بەڵام ناوەڕۆكەكەی بمێنێ‌، ئێمە غەڵەتەكەمان لەوەدا بوو بەوە رازی بووین ئەگەرنا موسیڕ بووین لەسەر مەبدەئی ئیجماع. لەگەڵا ئەوەشا كێشەی هەرەسەرەكی ئێمە ئەوەبوو كەبەرەكەمان لەگەڵا رژمێك بوو، رژێمی بەعسی دیكتاتۆری !؟.

K21/ لەسی ساڵی سكرتێرییدا، عەزیز محمد وەك قائیدێك هاتە پێشەوە، چەند تەحەمولی چاكەكانی دەكات و چەند تەحەمولی هەڵەكانی دەكات؟ چونكە زۆركەسی ئەمساڵی بەهائەدین نوری، زەكی خەیری، سوعاد خەیری و شەوكەت خەزنەدار پەنجەی ئیتهام بۆ عەزیز محمد درێژ دەكەن، تۆ دەڵێی چی ؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ بەبێ‌ پەنا‌و پێچ دەڵێم من لەمەركەزێك بووم پێویست بوو زیاتر لە هەموو كەس مەسئولیەت وەئەستۆ بگرم و تەحەمولی بكەم، ئەوەشم گوتووە ئەگەر ئاگاشم لێ‌ نەبوبێ‌ شەرمە بلێم تەحەمولی مەسئولیەتەكەی ناكەم چونكە مومكینە شتێك رووبدا بۆچی ئاگام لێی نەبێ‌.!؟
من تەحەمولی مەسئولیەت دەكەم، بەڵام ئەوەی ئیجابیە بەروبوومی جەماعییە هی من نیە. هەر شاشییەك روویدابێ‌ مەسئولی یەكەمەكە منم، ئەوەی تر بەروبوومی جەماعییە فەزلی منی تێدانیە ئەگەر بووبم لەگەڵا ئەوان بووم ، بەتەنیا نەبووم، هێندێك قسە دەكەن مومكینە وام كردبێ‌ یان وام نەكردبێ‌ بەڵام هیچت لێ‌ ناشارمەوە ئەمن ئەو پسپۆریەم نەبووە كە تاكڕەوبم یان خۆم بەسەر هەیئەتەكان بسەپێنم، چونكە29 ساڵ كارم لەگەڵ خوێندەوار‌و رۆشنبیری پایەبەرز كە لە پلەی خوێندن لە خوار هەموویان بووم، ناكرێ تاكڕەوبم‌و بشمێنمەوە، ڕۆژێك لەگەڵ (ئەرك ڕۆڵۆ) پەیامنێری لوموندی فەڕەنسی دانیشتبوم ، گۆڤاری بیری نوێ‌ مان وەرگرتبوو دوو وەزیرشمان هەبوو هێشتا نەچووبووینە ناو جەبهەوە. لەو دانیشتنەدا زۆرشتی لەمن پرسی: لەوانە گوتی چەندت خوێندووە؟ گوتم لە سەرەتایی تێپەڕنەبووم، ئەویش نەختێ‌ داما گوتی باشە ئەدی چۆن ئەو هەمووانە تۆیان هەڵبژاردوە؟ گوتم لەوان بپرسە! مەبەستم ئەوەیە كەئەو ئیشانەی كە كراوە قەد نەمتوانیو شتێكی جیدی بەعەمەلێكی فەردی بكەم یانی ئەگەر دوودێرم نوسیبی كە زۆر كەمم نووسیوە پێم باش بووە بەكەسێك نیشان بدەم‌و بیخوێنێتەوە چونكە دووفكرم لەفكرێك پێ‌ باشتربووە، جگە لەوەش ئەمن زۆر موعجیب بووم بەبرادەرە رۆشنبیر‌و موسەقەفەكانم‌و، بە گوێرەی توانا هەوڵم داوە كە لێیان فێربم.
رۆژێك لێیان پرسیم ئەگەر ئاوڕێك لە رابردووی خۆت بدەیەوە چی لەم رابردووە دەگۆڕی؟ وتومە زۆر شت هەیە بیگۆڕم بەڵام بیروباوەڕ‌و هەوڵا‌و كۆششم لە پێناو عەدالەت‌و یەكسانی‌و ئیشتراكییەت ئەوەی كە زۆر لە موفەكرین هەوڵیان بۆداوە خۆیان بۆ بەختكردووە ئەمە شیاوی ئەوەیە مرۆڤ بۆی بژی‌و خۆی بۆ بەخت بكات، گوتم پەشیمانیم لەوە نییە.

K21/ 1991 تا2008 بەهەموو گیروگرفتەكانەوە تائێستا بەو گەندەڵیەی كەئێستا هەیە چۆنی دەخوێنیەوە؟
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ هەرچەندە ئەوە قسەیەكی زۆری دەوێ‌ میللەتی كورد تا دوێنێ‌ و پێرێ‌ هیچی نەبووە، ئێستا دەسكەوتی هەیە جارێك چەند برادەرێكی حزبێك لێیان پرسیم: تۆ لەگەڵا ئەوەی لە كوردستاندا حكومەتێكی بۆرژوازی پێك بێ‌؟! گوتم كوڕنوشی بۆ دەبەم؟! بۆنا! عالەم هەموو حكومەتی بورژوازی هەبێ‌ ئێمە دەبێ‌ ئیشتراكی بین یان دەبێ‌ هیچ نەبین؟! گوتم كوڕنوشی بۆ دەبەم ئێستاش ئەو تەجروبەی هەیە كەتادوێنێ‌ مەلا مستەفای ڕەحمەتی یادی بەخێربێ‌ بەدوای ڕۆژنامەنوسێكی ئەوروپای غەربی دەگەڕاو تاوەكو بێتەلای‌و دووقسەی بۆبكات بەشكو ئەویش ستونێك یا ڕیپۆرتاژێك لەسەر كێشەی كوردو كوردستان لە رۆژنامەیەك بنوسێ‌! ئێستا مام جەلال و كاك مسعود بەرناكەون كەرۆژنامەنووسانی غەربی بیانبینن. موراسیلنی غەربی بەختەوەرن كە یەكێك لەودوانەیان چنگ كەوێ‌ قسەی لەگەڵا بكەن ئەمە دەسكەوتە . ئێستا حكومەت و پەرلەمانمان هەیە دەسكەوتە. كێشەی كورد گەیشتۆەتە ڕەئی عامی عالەمی دەسكەوتە، بەڕێز مام جەلال سەرۆكی كۆمارە‌و بەڕێز كاك مەسعودیش سەرۆكی هەرێمە، ئەمە هەمووی بەرووبوومی خوێن‌و فرمێسكی میللەتە، هی كۆڕەوە!، هی هەڵەبجەیە! هی رێچكەی بێ‌ شوماری شەهیدانی شۆڕەشەكانی كوردستانە! پانتاییەكی چەند جار بە قەد لوبنانمان لەبن دەست دایە زیاتر لە چوار ملیۆن كوردستانی گرتۆتە باوەش، ئاواتە خوازین ڕۆژبە ڕۆژ بچەسپێ‌‌و دەوڵەمەندتربێ‌، ئێمەمانانی شیوعی كاتێك ئەمانگوت چینی كرێكار جگە لەسندمەكەی نەبێ‌ هیچی تری نیە بیدۆڕێنێ‌، بەڵام میللەتی كورد ئێستا شتی هەیە، دوێنێ‌ لەو چیایە بۆ ئەو چیایە لەم دۆڵە بۆ ئەو دۆڵە ئێستا ئێمە دەستكەوتێكمان هەیە زێدە گرانبەهایە.
هەر لە پێناو چەسپاندنی ئەو دەستكەوتانە دەبێ‌ لەگەڵا گەندەڵی رانەیێین ..دەیڵێمەوە رانەێین چونكە ئەو گەندەڵییە ترسێكی زۆر خەتەرناك دەخاتە سەر دەستكەوتەكانمان. یەكێتی سۆڤیەت بۆ رووخا؟ بۆ برسی بوون؟ رووت بوون؟ ئابلۆقە درابوون؟ عالەم دژیان بوو؟ كەچی سەركەوتن!.. بوونە دەوڵەتێكی عوزما با دووەمینیش بێ‌… بەڵام رووخا! ئەمە خەلەلێكی زۆر بوو لەخودی قیادەكەیان، قیادە ئاوڕدەداتەوە قەواعیدی لێ‌ دیارنیە، قەواعید تەماشای پێشەوە دەكا قیادەی لێ دیارنیە ئینقیسامێك بوو بۆشاییەكی گەورە دروست بوو.بۆیە رووخا، بۆیە دەبێ‌ گەندەڵی نەبێ‌. بۆیە من بەش بەحاڵی خۆم زۆر زۆر سووتووی ئەو دەسكەوتانەم، بۆیە چونكە میللەتی كورد هیچی نەبووە ئێستا هەیەتی، ئەبێ‌ وەك گلێنەی چاوبیپارێزین ئەو شتانەی مەترسییان هەیە لەسەر ئەم دەستكەوتە ئەبێ‌ موحارەبەی بكەین، گەندەڵی یەك لەو شتانەیە. گەندەڵی هەر گەندەڵی مادی نییە گەندەڵی ئەخلاقی، گەندەڵی كردن لە شتە رەسەنەكان زۆرشت هەیە دەبێ‌ ڕابگیرێ‌، هێندێك كەس هەنە زۆربێ‌ ئومێدن من بێ‌ ئومێدنیم چونكە بێ‌ ئومێد نابێ‌ سیاسەت بكا، بۆیە من دژی گەندەڵیم بە هەموو مانایەك لە بازاڕدا، لەدەسەڵاتدا لەپەرلەماندا، لە پارەدزیندا، ئەگەر ڕێگای لێ‌ نەگیرێ‌، ترسناكە ئەگەر لەسەرەتاوە رێگای لـێ‌ گیرابایە زۆر ئاسانتر بوو، بەڵام ئێستاش پێویستە ڕێگای لێ بگیرێ‌ نەچووە بچێ‌.

K21/ حیزبی شیوعی دەوری چ دەبێ‌ بۆ چارەسەری ئەو كێشانە یەك لەوانە گەندەڵیە؟.
هاوڕێ عەزیز محەمەد/ دیارە پێش هەموو شتێك حیزبی شیوعی كوردستانی حیزبێكی سیاسییە، دەبێ‌ راو‌و بۆچوونی تایبەتی خۆی هەبێ‌ هەڵوێستی ئاشكرای خۆی دەربڕێ‌ ئەمە لە ئیخلاسەوەیە دەبێ‌ گەندەڵی رابگیرێ‌. ئەمە ئەوپەڕی ئیخلاسە بۆ ئەزموونەكەمان‌و بۆ قیادەكەشی. دەبێ‌ هەموو بابەتەكانی گەندەڵێ‌ رابگیرێ‌.
بەڵێ‌ حزبی شیوعی كوردستانی حزبێكی سیاسییە هەڵگری بیری نیشتمانی‌و خاوەن پڕۆژەی گۆڕانكاری كۆمەڵایەتییە، دەبێ‌ ناوە ناوە بەخۆیدا بچێتەوە ئەزموونی ساڵانی رابردووی بێنێتە بەرچاو خوێندنەوەی ورد‌و قووڵی بۆ ئیمڕۆ‌و سبەی هەبێ‌، لەگەڵا هەڵوێستی پێویست راگەیاندنی دەنگدانەوە‌و رەنگدانەوەی هەست‌و خوستی میللەت‌و پێداویستییەكان بێت رۆژگار گۆڕاوە رۆژی هەڵبژاردنی شارەوانی‌و پەرلەمانییە، دەبێ‌ تا نزیكی توانەوە لەناو جەماوەر بێ‌، پەیوەندیمان لەگەڵا جەماوەر دەم دەمی‌و وەرزی نەبێ‌.
پەرەپێدانی رێكخراوی هەرێمی كوردستان بەرەو پێكهێنانی حزبی شیوعی كوردستان كارێكی رەواڵەتی‌و سەرپێی نەبوو لاپەڕێك بوو لە لاپەڕەكانی نوێخوازی، پاشی بیركردنەوەیەكی زۆر‌و هەڵسەنگاندنێكی هەمەلایەنەبوو بۆ باری عێراق‌و بەتایبەتی ئەو گۆڕانكارییانەی كە لە كوردستان روویاندا، ئەم بڕیارە وەرگیرا بۆ ئەوەی حزبی شیوعی كوردستانی شان بە شان لەگەڵا حزبەكانی تری كوردستان رۆڵێكی باڵاو هاوكارییەكی كاریگەربێ‌ لە هەموو بوار‌و كێشەكانی كورد‌و كوردستاندا، رێ‌ نیشاندەر بێ‌ بۆ چارەسەری ئەو نەخۆشییانەی كە تووشی هاتووین لە بەینیانا بگرە ئەمڕۆ لەپێش هەموویاندا دیاردەی گەندەڵی كە زۆر لایەنی گرتۆتەوە، ئەویش بە خۆپاراستن لێی وە دەرخستنی رووە ناشیرین‌و قێزوەنەكەی چونكە ئەگەر لەبەر هیچ نەبێ‌ لەبەر ئەوەی كە تەشەنە بكاو چارەسەر نەكرێ‌ مەترسییەكی خەتەرناك دەخاتە سەر ئەزموونەكەمان، ئەو ئەزموونەی كە دەبێ‌ وەك گلێنەی چاو بیپارێزین.
حزبی شیوعی كوردستان باری گرانە رێگای دوورە، كەسیش لە جیاتی ئێمە ئەو بارە هەڵناگرێ‌‌و ئەو رێگایە نابڕێ‌، بۆیە دەبێ‌ توند‌وتۆڵ‌و رۆڵەی شیاو‌و لێوەشاوەی ئەم رێیە پیرۆزەبین، پشت ئەستوور بین بە نەهج‌و بیری زیندووی حزب‌و گوتاری سیاسی روون‌و لەبار‌و هێزی جەماوەر. (كۆتایی) سوپاس

3/6/2008
هەولێر – كوردستان

About دیدار عثمان

Check Also

‎شۆڕشی شێخ مەحمودی حەفید

‎ڕێژین محمد‎قۆناغی چوار-بەشی مێژوو‎زانكۆی سۆرانپێشەکی:شێخ مەحمود حەفید، کەسایەتی دیاری گۆڕەپانی ئایینی، بەشدارییەکی گەورەی کرد لە …