History Of Kurdistan مالپه‌رێكی تایبه‌ته به مێژووی كورد و جیهان
چاوپێكه‌وتنی : سه‌لمان كۆچه‌ری
دوای بڕینی مه‌سافه‌یكی دوردرێژ بۆ تاران و ناوچه‌ی غه‌رب له سعادت ئاباد له شوقه‌یه‌كدا كه ماڵێكی بچكۆلانه‌ی پڕاوپڕ له په‌رتووك له‌گه‌ڵ میژوونوس قانعی فه‌رد كه‌وتینه گۆ و كه هه فته که ی داهاتو ده چو بۆ پاریس له‌وێشه‌وه بۆ پاریس ئامریکا، عیرفان قانعی فه‌رد باسی له‌سه‌ركرده‌كانی كورد و هۆكاری نووسینی كتابه‌كه‌ی له‌سه‌ر مام جه‌لال ده‌كات، هه‌روه‌ها عیرفان قانعی فه‌رد پێوایه شۆڕشی ئه‌یلول ئاشبه‌تاڵی پێكراوه و ماڵوێرانی بووه بۆ كورد نه‌ك نسكۆ، بۆ ئه‌وه‌ش زیاتر له‌چه‌ند به‌ڵگه‌یكی (سی ئای ئه‌ی و ساواک) نیشانی ئێمه‌دا و ڕیگه‌شی نه‌داین وینه‌كه‌ی بگرین و کوتی له کتیبه که دا، بلاو ده کریته وه ، له‌و گفتوگۆیه‌دا عیرفان قانعی فه‌رد مێژووی كورد و هه‌ندێك له‌سه‌ركرده‌كان به‌جۆرێكی جودا له‌وه‌ی ئێمه بیستومانه‌و خویندومانه ده‌گێڕیته‌وه….
كوردستانیوز: كتابه‌كه‌ت 60 خه‌باتی مام. جه‌لال ناوبانگێكی زۆری دروست كردو له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا هه‌ندێك ململانێی له نێوان یه‌كێتی و پارتی دروست كرد، تۆ بۆچی له نێو هه‌موو سه‌ركرده كورده‌كان كه شۆڕش و خه‌باتیان كردووه مام جه‌لالت هه‌ڵبژارد؟
قانعی فه‌رد: هه‌موو سه‌ركرده‌یه‌ك كه شۆِڕشی كردبێت لای من خۆشه‌ویسته‌و جێگه‌ی ڕێزه و حورمه ت، وه سه‌ركرده‌یه‌ك كه بۆ من زۆر جێگه‌ی ڕێزو خۆشه‌ویستیه و که متر خه‌ڵێكی لاواز له شۆِرش و خه‌باتیدا نابینم (قازی محمد) ه، قازی محمد سه‌ركرده‌یه‌ك بوو كه له‌گه‌ڵ دروستبوونی كۆماره‌كه‌ی نه‌یهێشت تاكه مه‌درسه‌یه‌ك بۆ ته‌نها ڕۆژێك بوه‌ستێت، په‌ره‌ی به‌زمانی كوردیدا، پاره‌ی به ژماره‌یه‌ك زۆری له خوێندكاران دا كه بچنه ده‌ره‌وه‌ی ولات و ده‌رس بخوێنن ئه‌وه‌ش شتێكی زور گرنگه. نهات وه‌كو A خوێندكار له قوتابخانه ده‌ربهێنێت، وه‌كو B نه‌یوت خه‌ڵكینه له قوتابخانه وه‌رنه ده‌ره‌وه‌و شۆڕش بكه‌ن، له‌به‌ر ئه‌و هۆیانه زۆرم قازی محمد خۆش ئه‌وێت.
مام جه‌لالیش سه‌ركرده‌یه‌كی به‌توانایه و به وته‌یه‌كی ئه‌و كه له ساڵڕۆژی دامه‌زراندنی یه‌كێتیدا كه خۆشم ئه مسال ، له سلیمانی بووم وتی ” من له ساڵی 1975 دا په‌رچه‌مداری عه‌له‌می گۆڕانم به‌ده‌سته‌وه گرت و نه‌موێست تاكه بنه‌ماڵه‌یه‌ك یان تاكه كه‌سێك، حكوم له گوره پانی سیاسه ت بكات…”.
من ته‌نیا له‌و ڕوانگه‌وه له‌سه‌ر مام جه‌لالم نه‌نوسیوه نه كه‌وا ئێستا سه‌رۆك كۆماره‌و كه‌سێكه پۆستی سیادی زۆری وه‌رگرتووه، به‌ڵكو بو ئه وه ی كه‌سێكی له مێژووی هاوچه‌رخدایه و شاره‌زایی هه‌یه. ئه‌وه‌ی به‌لای منه‌وه گرنگ بوو له‌سه‌ر نوسینی ئه‌و كتابه ئه‌وه‌بوو كه مێژوو به‌شێوه زانست و ڕه‌خنه‌یه‌كه‌یی و Analytical بگێرمه‌وه، ویستم مێژوویه‌ك بگێرمه‌وه كه جیاوازی زۆری هه‌یه له‌وه‌ی هه‌ردوو میدیای حیزبی گێڕاویانه‌وه، من مێژوو به‌شێوازی چه‌ندییه‌تی و چه ن بیرورایی ده‌گێڕمه‌وه. من ویستومه گه‌نج و نه‌وه‌ی نوێ به‌شێوه‌یه‌كی ڕاستی به‌مێژووی ڕاسته‌قینه‌ی كورد بناسێنم و له‌سره شیوازی پلوڕالیزم و چه ن ده نگی ، و بیر و رای جیاواز جیاواز.
كوردستانیوز: تۆ لات وایه مێژووی كوردی وه‌ك خۆی نه‌ناسێنراوه‌و گۆڕانكاری به‌سه‌ردا هاتووه؟
قانعی فه‌رد: به‌ڵێ! ، من لاموایه له کورده واری دا ، مێژوو وه‌ك خۆی نه‌گێڕدراوه‌ته‌وه‌و نه‌شنوسراوه‌ته‌وه، له ساڵی 1975 شۆڕشی ئه‌یلول شكا و روخا و یان بڵێن ئاش به‌تاڵی پێكرا ئه‌وامن من به‌و تاریخه ناڵێم نسكۆ، به‌ڵكو ئه‌ڵێم سه‌رده‌می چاره‌ره‌ِشی و نه‌هامه‌تی كورد، چونكه شۆِرشی ئه‌یلول نه‌ڕوخێنراوه به‌ڵكو ئاشبه‌تاڵی پێكراوه باشترین به‌ڵگه‌ش ئه‌وه‌یه كه له 11ی ئازاری 1970 كاتێك ڕابه‌ڕأنی شۆڕشی ئه‌یلول له‌گه‌ڵ حكومه‌ت ڕێككه‌وتن زۆربه‌یان زێڕ و ئاڵتون و پاره‌یان وه‌رگرت هه‌روه‌ها زه‌وی و پاره‌یان وه‌رگرت. یا بریک تر له و به لگانه ده لی خودی سه روکایه تی، حه زی کرد، دلی شاه نه شکی، به لام توانای شورش هه بوه
من ڕێزی و قه‌دری زۆرم بۆ ئه‌و كه‌سانه هه‌یه كه به‌ڕوحیه‌تی شۆڕشه‌وه به‌شداریان له‌و شۆڕشه‌دا كرد به‌ڵام با باش بزانین بریک لیکولینه ر ده لی ئه‌و شۆڕشه له‌لایه‌ن چه‌ند كه‌سێكی بنه‌ماڵه‌وه بۆ به‌رژه‌وه‌ندی تایبه‌ت به‌كارهێنراو قۆسترایه‌وه، به‌ڵام خه‌ڵێكی دڵسۆز هه‌بووه به ڕوحیه‌تێكی پاكه‌وه به‌شدارییان له‌و شۆِڕه‌دا كردووه.
ئاغای كسنجر سه‌رۆك وه‌زیرانی پێشووی USA خۆی مپلا به د. به‌رهه‌می وتووه ” تكایه له‌سه‌ر مێژوو تاریخی 1975 شۆڕشی ئه‌یلول پرسیارم لێ مه‌كه” به منیش ده لی ، باشه پاره مان دا به شورش ! ، بۆیه ده‌بێت جیاوازی له‌نێوان جه‌ماوه‌ری شۆِڕش و سه‌ركرده‌دا بكه‌ین، جه‌ماوه‌ر به‌دڵسۆزیه‌وه به‌ره‌و شۆڕش چوو به‌لام سكردایه‌تی 60 ملیۆن پاره‌ی له USA گرتبو . دوای ئه‌وه‌ی چۆن ئه‌و جولانه‌وه‌یه له لایه‌ن ساواكه‌وه له 1961 ده‌ستی پێكرد له ساڵی 1975 هه‌ر له لایه‌ن ساواكی ئێرانه‌وه كۆتایی پی هێنرا. و ئه بیت میژونوسه کان، له سه ر خاله کانی ئه م رووداوه گرنگه، لیکولینه ویان ببیت.
كوردستانیوز: تۆ ده‌ڵێت شۆڕشی ئه‌یلول له لایه‌ن ده‌ستی ناوه‌كی ده‌ره‌كیه‌وه روخێنرا، ده‌ستی ده‌ره‌كی كێ بوو؟
قانعی فه‌رد: به‌ڵی شۆرشی ئه‌یلول له لایه‌ن سكردره‌كانی شۆڕشه‌كه و ده‌ستی ده‌ره‌كی و ساواكه‌وه روخێنرا و ساواكیش پاره‌ی به سه‌ركرده‌كان داوه. و دوایی وتی واز بینن ، واز یان هینا !
تۆ ده‌ڵێت مه‌لا موسته‌فا جه‌نه‌ڕاڵ نه‌بووه؟
جا خو من له خومه وه نه م کوتوه ! ، موسته‌فا بارزانی به قسه‌ی بیرماكۆف كه سه‌ركرده‌یه‌كی KGB روسی بووه خۆشی چۆته لای سه‌رۆكی هه‌رێم و پێوتووه ” موسته‌فا بارزانی جه‌نه‌راڵ نه‌بووه‌و ئێمه هیچ پله‌یه‌كمان به ئه‌وه نه‌داوه‌و گه‌ر بڵێن ئه‌و پیاوه جه‌نه‌ڕاڵ بووه یان نه‌بووه هیچ شتێك له كه‌سایه‌تیه‌كه‌ی كه‌م ناكات” پاشان موسته‌فا بارزانی مه‌لاش نه‌بووه چونكه تا ئێستا غه یر له تاكه واژۆیه‌ك، هیچ نوسینێك و به‌ڵگه‌یكی نییه ! ، جا خۆ مه‌لا ده‌بێت خوێنده‌واری هه‌بێت و جا قه یدی نیه، ئه وه راس بوه، پیاو بیخوینه ته وه، جا درو ده بی به چی ؟.
كوردستانیوز: ده‌توانین كام له شۆڕشه كوردییه‌كات له شۆڕشی شیخ محمود، شێخ سه‌عدی پیران، قازی محمد و شۆڕشی ئه‌یلول به‌شۆڕشی ته‌واو یا Perfect بناسێنین؟
قانعی فه‌رد: شۆڕشی ته‌واو كامڵمان نییه و له ڕووی مێژوویی و شۆڕشێك نییه كه له هه‌موو ڕوانگه‌كانه‌وه ته‌واو و بێ ڕه‌خنه بن، به‌ڵكو هه‌ر شۆڕشه و به‌پێی زه‌مان و مكان و قوناغی سیاسی، گرنگیی و تایبه‌تامه‌ندی به خۆی هه‌بووه. مپلا گه‌ر شۆڕشی شێخ محمود به‌ڕێوبه‌رایه‌تی هه‌بووایه و تاكه كه‌سێك بڕیاری نه‌دابایه، تاڕادده‌یه‌ك شۆڕشێكی سه‌ركه‌وتوو ده‌بوو.
كوردستانیوز: له‌ناو شۆڕشه كوردیه‌كاندا تۆلیتاری و دۆگمایی بوونی هه‌بووه؟
قانعی فه‌رد: به‌ڵێ له‌نێو شۆڕشه كوردیه‌كاندا تۆتالیتاری و خۆپه‌رستی تاكڕه‌وی هه‌بووه ئه‌وه‌ش گرفتێكی گه‌وره بووه، بۆ نمونه شۆِرشه‌كه‌ی قازی محمد به هۆی ده‌ستی ناوه‌كی خۆپه‌رستی یه کیک له سه‌ركرده خوسه پینرداوه کانی ، فرۆش راو خه‌یانه‌ت كرا، كێشه‌یه‌كی گه‌وره‌ی شۆِرشه كوردیه‌كان ئه‌وه‌یه كه قاید كه‌متر باوه‌ڕی به جه‌ماوه‌ری خۆی هه‌بووه و پشتی پێ به‌ستووه، به‌ڵكو زیاتر سه‌ركرده پشتی به بێگانه به‌ستووه، خۆ گه‌ر سه‌ركرده پشتی به‌جه‌ماوه‌ر به‌ستباو بڕوای پێ هاتبا ، ئێستا له‌و بارودۆخه‌دا نه‌ده‌بووین به‌لام قازی محمد پشتی به جه‌ماوه‌ره‌كی خۆی ده‌به‌ست بۆیه‌شه من و خه‌ڵكیش خۆشی ده‌وێت.
قانعی فه‌رد: هه‌موو سه‌ركرده‌یه‌ك كه شۆِڕشی كردبێت لای من خۆشه‌ویسته‌و جێگه‌ی ڕێزه و حورمه ت، وه سه‌ركرده‌یه‌ك كه بۆ من زۆر جێگه‌ی ڕێزو خۆشه‌ویستیه و که متر خه‌ڵێكی لاواز له شۆِرش و خه‌باتیدا نابینم (قازی محمد) ه، قازی محمد سه‌ركرده‌یه‌ك بوو كه له‌گه‌ڵ دروستبوونی كۆماره‌كه‌ی نه‌یهێشت تاكه مه‌درسه‌یه‌ك بۆ ته‌نها ڕۆژێك بوه‌ستێت، په‌ره‌ی به‌زمانی كوردیدا، پاره‌ی به ژماره‌یه‌ك زۆری له خوێندكاران دا كه بچنه ده‌ره‌وه‌ی ولات و ده‌رس بخوێنن ئه‌وه‌ش شتێكی زور گرنگه. نهات وه‌كو A خوێندكار له قوتابخانه ده‌ربهێنێت، وه‌كو B نه‌یوت خه‌ڵكینه له قوتابخانه وه‌رنه ده‌ره‌وه‌و شۆڕش بكه‌ن، له‌به‌ر ئه‌و هۆیانه زۆرم قازی محمد خۆش ئه‌وێت.
مام جه‌لالیش سه‌ركرده‌یه‌كی به‌توانایه و به وته‌یه‌كی ئه‌و كه له ساڵڕۆژی دامه‌زراندنی یه‌كێتیدا كه خۆشم ئه مسال ، له سلیمانی بووم وتی ” من له ساڵی 1975 دا په‌رچه‌مداری عه‌له‌می گۆڕانم به‌ده‌سته‌وه گرت و نه‌موێست تاكه بنه‌ماڵه‌یه‌ك یان تاكه كه‌سێك، حكوم له گوره پانی سیاسه ت بكات…”.
من ته‌نیا له‌و ڕوانگه‌وه له‌سه‌ر مام جه‌لالم نه‌نوسیوه نه كه‌وا ئێستا سه‌رۆك كۆماره‌و كه‌سێكه پۆستی سیادی زۆری وه‌رگرتووه، به‌ڵكو بو ئه وه ی كه‌سێكی له مێژووی هاوچه‌رخدایه و شاره‌زایی هه‌یه. ئه‌وه‌ی به‌لای منه‌وه گرنگ بوو له‌سه‌ر نوسینی ئه‌و كتابه ئه‌وه‌بوو كه مێژوو به‌شێوه زانست و ڕه‌خنه‌یه‌كه‌یی و Analytical بگێرمه‌وه، ویستم مێژوویه‌ك بگێرمه‌وه كه جیاوازی زۆری هه‌یه له‌وه‌ی هه‌ردوو میدیای حیزبی گێڕاویانه‌وه، من مێژوو به‌شێوازی چه‌ندییه‌تی و چه ن بیرورایی ده‌گێڕمه‌وه. من ویستومه گه‌نج و نه‌وه‌ی نوێ به‌شێوه‌یه‌كی ڕاستی به‌مێژووی ڕاسته‌قینه‌ی كورد بناسێنم و له‌سره شیوازی پلوڕالیزم و چه ن ده نگی ، و بیر و رای جیاواز جیاواز.
كوردستانیوز: تۆ لات وایه مێژووی كوردی وه‌ك خۆی نه‌ناسێنراوه‌و گۆڕانكاری به‌سه‌ردا هاتووه؟
قانعی فه‌رد: به‌ڵێ! ، من لاموایه له کورده واری دا ، مێژوو وه‌ك خۆی نه‌گێڕدراوه‌ته‌وه‌و نه‌شنوسراوه‌ته‌وه، له ساڵی 1975 شۆڕشی ئه‌یلول شكا و روخا و یان بڵێن ئاش به‌تاڵی پێكرا ئه‌وامن من به‌و تاریخه ناڵێم نسكۆ، به‌ڵكو ئه‌ڵێم سه‌رده‌می چاره‌ره‌ِشی و نه‌هامه‌تی كورد، چونكه شۆِرشی ئه‌یلول نه‌ڕوخێنراوه به‌ڵكو ئاشبه‌تاڵی پێكراوه باشترین به‌ڵگه‌ش ئه‌وه‌یه كه له 11ی ئازاری 1970 كاتێك ڕابه‌ڕأنی شۆڕشی ئه‌یلول له‌گه‌ڵ حكومه‌ت ڕێككه‌وتن زۆربه‌یان زێڕ و ئاڵتون و پاره‌یان وه‌رگرت هه‌روه‌ها زه‌وی و پاره‌یان وه‌رگرت. یا بریک تر له و به لگانه ده لی خودی سه روکایه تی، حه زی کرد، دلی شاه نه شکی، به لام توانای شورش هه بوه
من ڕێزی و قه‌دری زۆرم بۆ ئه‌و كه‌سانه هه‌یه كه به‌ڕوحیه‌تی شۆڕشه‌وه به‌شداریان له‌و شۆڕشه‌دا كرد به‌ڵام با باش بزانین بریک لیکولینه ر ده لی ئه‌و شۆڕشه له‌لایه‌ن چه‌ند كه‌سێكی بنه‌ماڵه‌وه بۆ به‌رژه‌وه‌ندی تایبه‌ت به‌كارهێنراو قۆسترایه‌وه، به‌ڵام خه‌ڵێكی دڵسۆز هه‌بووه به ڕوحیه‌تێكی پاكه‌وه به‌شدارییان له‌و شۆِڕه‌دا كردووه.
ئاغای كسنجر سه‌رۆك وه‌زیرانی پێشووی USA خۆی مپلا به د. به‌رهه‌می وتووه ” تكایه له‌سه‌ر مێژوو تاریخی 1975 شۆڕشی ئه‌یلول پرسیارم لێ مه‌كه” به منیش ده لی ، باشه پاره مان دا به شورش ! ، بۆیه ده‌بێت جیاوازی له‌نێوان جه‌ماوه‌ری شۆِڕش و سه‌ركرده‌دا بكه‌ین، جه‌ماوه‌ر به‌دڵسۆزیه‌وه به‌ره‌و شۆڕش چوو به‌لام سكردایه‌تی 60 ملیۆن پاره‌ی له USA گرتبو . دوای ئه‌وه‌ی چۆن ئه‌و جولانه‌وه‌یه له لایه‌ن ساواكه‌وه له 1961 ده‌ستی پێكرد له ساڵی 1975 هه‌ر له لایه‌ن ساواكی ئێرانه‌وه كۆتایی پی هێنرا. و ئه بیت میژونوسه کان، له سه ر خاله کانی ئه م رووداوه گرنگه، لیکولینه ویان ببیت.
كوردستانیوز: تۆ ده‌ڵێت شۆڕشی ئه‌یلول له لایه‌ن ده‌ستی ناوه‌كی ده‌ره‌كیه‌وه روخێنرا، ده‌ستی ده‌ره‌كی كێ بوو؟
قانعی فه‌رد: به‌ڵی شۆرشی ئه‌یلول له لایه‌ن سكردره‌كانی شۆڕشه‌كه و ده‌ستی ده‌ره‌كی و ساواكه‌وه روخێنرا و ساواكیش پاره‌ی به سه‌ركرده‌كان داوه. و دوایی وتی واز بینن ، واز یان هینا !
تۆ ده‌ڵێت مه‌لا موسته‌فا جه‌نه‌ڕاڵ نه‌بووه؟
جا خو من له خومه وه نه م کوتوه ! ، موسته‌فا بارزانی به قسه‌ی بیرماكۆف كه سه‌ركرده‌یه‌كی KGB روسی بووه خۆشی چۆته لای سه‌رۆكی هه‌رێم و پێوتووه ” موسته‌فا بارزانی جه‌نه‌راڵ نه‌بووه‌و ئێمه هیچ پله‌یه‌كمان به ئه‌وه نه‌داوه‌و گه‌ر بڵێن ئه‌و پیاوه جه‌نه‌ڕاڵ بووه یان نه‌بووه هیچ شتێك له كه‌سایه‌تیه‌كه‌ی كه‌م ناكات” پاشان موسته‌فا بارزانی مه‌لاش نه‌بووه چونكه تا ئێستا غه یر له تاكه واژۆیه‌ك، هیچ نوسینێك و به‌ڵگه‌یكی نییه ! ، جا خۆ مه‌لا ده‌بێت خوێنده‌واری هه‌بێت و جا قه یدی نیه، ئه وه راس بوه، پیاو بیخوینه ته وه، جا درو ده بی به چی ؟.
كوردستانیوز: ده‌توانین كام له شۆڕشه كوردییه‌كات له شۆڕشی شیخ محمود، شێخ سه‌عدی پیران، قازی محمد و شۆڕشی ئه‌یلول به‌شۆڕشی ته‌واو یا Perfect بناسێنین؟
قانعی فه‌رد: شۆڕشی ته‌واو كامڵمان نییه و له ڕووی مێژوویی و شۆڕشێك نییه كه له هه‌موو ڕوانگه‌كانه‌وه ته‌واو و بێ ڕه‌خنه بن، به‌ڵكو هه‌ر شۆڕشه و به‌پێی زه‌مان و مكان و قوناغی سیاسی، گرنگیی و تایبه‌تامه‌ندی به خۆی هه‌بووه. مپلا گه‌ر شۆڕشی شێخ محمود به‌ڕێوبه‌رایه‌تی هه‌بووایه و تاكه كه‌سێك بڕیاری نه‌دابایه، تاڕادده‌یه‌ك شۆڕشێكی سه‌ركه‌وتوو ده‌بوو.
كوردستانیوز: له‌ناو شۆڕشه كوردیه‌كاندا تۆلیتاری و دۆگمایی بوونی هه‌بووه؟
قانعی فه‌رد: به‌ڵێ له‌نێو شۆڕشه كوردیه‌كاندا تۆتالیتاری و خۆپه‌رستی تاكڕه‌وی هه‌بووه ئه‌وه‌ش گرفتێكی گه‌وره بووه، بۆ نمونه شۆِرشه‌كه‌ی قازی محمد به هۆی ده‌ستی ناوه‌كی خۆپه‌رستی یه کیک له سه‌ركرده خوسه پینرداوه کانی ، فرۆش راو خه‌یانه‌ت كرا، كێشه‌یه‌كی گه‌وره‌ی شۆِرشه كوردیه‌كان ئه‌وه‌یه كه قاید كه‌متر باوه‌ڕی به جه‌ماوه‌ری خۆی هه‌بووه و پشتی پێ به‌ستووه، به‌ڵكو زیاتر سه‌ركرده پشتی به بێگانه به‌ستووه، خۆ گه‌ر سه‌ركرده پشتی به‌جه‌ماوه‌ر به‌ستباو بڕوای پێ هاتبا ، ئێستا له‌و بارودۆخه‌دا نه‌ده‌بووین به‌لام قازی محمد پشتی به جه‌ماوه‌ره‌كی خۆی ده‌به‌ست بۆیه‌شه من و خه‌ڵكیش خۆشی ده‌وێت.
كوردستانیوز: تۆ له لڤیین وتبووت ” مه‌لا موسته‌فا بۆ تێكدانی شۆڕشی قازی محمد چۆته ناو شۆڕشه‌كه”؟
قانعی فه‌رد: ئه‌وه‌ی من به لڤینم وت كه‌وا مه‌لا موسته‌فا بۆ تێكدانی شۆڕشی قازی محمد چۆته ناو شۆڕشه‌كه من وتومه و ئێستاش هه‌ر ئه‌وه ده‌ڵێم. Wadie Jwaideh له ئه مریکایش ، له کتیبه کیدا باسی ئه وه ی کردوه و حه تی برایم احمد له وت و ویۆه که ی دا ده لی که قازی پی وا بو که له لایه ن انگلیس وه هاتوه.
قازی محمد زۆر كاری له‌سه‌ر ناسنامه‌ی كورد و ده‌كردو ده‌یویست IDIENTITY كورد به رشه‌سمی وه‌كو ره سمی بناسێنێت، به‌ڵام ئه‌و پرسیاره له گۆرشێا هه‌بوو ئایا تورك و فارس و عه‌ره‌ب ئه‌وه قبوڵ ده‌كه‌ن؟ به‌ڵام ئه‌وه هه‌سته‌مه هه‌رچه‌نده به‌پێی رێككه‌وتنامه‌یه‌ك له دوای ساڵه کانی 1960 له نێوان كورد و عه‌ره‌بدا به‌ستراوه ئه‌و دوو میلله‌ته له‌سه‌ر خاكی عێڕاق له هه‌موو ڕویه‌كه‌وه هاوبه‌شن.
كوردستانیوز: به بڕوای تۆ ئێستا كام له‌و وڵاتانه توركیا، ئێران، ولاته عه‌ره‌بیه‌كان یان ئه‌مریكا پشتگیری له كوردی به ناسنامه‌بوونی سه‌به‌خۆیی بوونی كورد ده‌كات؟
قانعی فه‌رد: ئێمه‌ی كورد له‌گه‌ڵ خۆمان و بێگانه‌ش دا زور ڕاست نه‌بووین. ده‌مانوت ڕوسیا دۆستی كورده، پاشان ئه‌مان وت ئه‌مریكا یان به‌ریتانیا دۆستی كورده، تا ئێستا لۆبی LOBBY كوردیمان نییه‌و به باشی لۆبی كورد و ناسنامه‌كه‌ی خۆمان نه‌ناسیوه، گه‌ر بهاتبایه كورد لۆبی خۆی هه‌بوایه ئه‌وا مه‌سه‌له‌كان ئاسانتر ده‌بوون. به‌بڕوای من تورك و فارس و عه‌ره‌ب پێویستیان به كورد هه‌یه بۆیه مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ كوردا ده‌كه‌ن، پێویستیش كورد به‌شداری له سیسته‌م و حكومڕانی ئه‌و وڵاتانه‌دا بكات و به بروای من ، ناكرێت بڵێن ئه‌و ولاتانه ده‌بێت بڕوخێن ئینجا ده‌چینه ده‌سه‌ڵات ئه‌وه هه‌ڵه‌یه‌كی گه‌وره‌یه.
قانعی فه‌رد: ئه‌وه‌ی من به لڤینم وت كه‌وا مه‌لا موسته‌فا بۆ تێكدانی شۆڕشی قازی محمد چۆته ناو شۆڕشه‌كه من وتومه و ئێستاش هه‌ر ئه‌وه ده‌ڵێم. Wadie Jwaideh له ئه مریکایش ، له کتیبه کیدا باسی ئه وه ی کردوه و حه تی برایم احمد له وت و ویۆه که ی دا ده لی که قازی پی وا بو که له لایه ن انگلیس وه هاتوه.
قازی محمد زۆر كاری له‌سه‌ر ناسنامه‌ی كورد و ده‌كردو ده‌یویست IDIENTITY كورد به رشه‌سمی وه‌كو ره سمی بناسێنێت، به‌ڵام ئه‌و پرسیاره له گۆرشێا هه‌بوو ئایا تورك و فارس و عه‌ره‌ب ئه‌وه قبوڵ ده‌كه‌ن؟ به‌ڵام ئه‌وه هه‌سته‌مه هه‌رچه‌نده به‌پێی رێككه‌وتنامه‌یه‌ك له دوای ساڵه کانی 1960 له نێوان كورد و عه‌ره‌بدا به‌ستراوه ئه‌و دوو میلله‌ته له‌سه‌ر خاكی عێڕاق له هه‌موو ڕویه‌كه‌وه هاوبه‌شن.
كوردستانیوز: به بڕوای تۆ ئێستا كام له‌و وڵاتانه توركیا، ئێران، ولاته عه‌ره‌بیه‌كان یان ئه‌مریكا پشتگیری له كوردی به ناسنامه‌بوونی سه‌به‌خۆیی بوونی كورد ده‌كات؟
قانعی فه‌رد: ئێمه‌ی كورد له‌گه‌ڵ خۆمان و بێگانه‌ش دا زور ڕاست نه‌بووین. ده‌مانوت ڕوسیا دۆستی كورده، پاشان ئه‌مان وت ئه‌مریكا یان به‌ریتانیا دۆستی كورده، تا ئێستا لۆبی LOBBY كوردیمان نییه‌و به باشی لۆبی كورد و ناسنامه‌كه‌ی خۆمان نه‌ناسیوه، گه‌ر بهاتبایه كورد لۆبی خۆی هه‌بوایه ئه‌وا مه‌سه‌له‌كان ئاسانتر ده‌بوون. به‌بڕوای من تورك و فارس و عه‌ره‌ب پێویستیان به كورد هه‌یه بۆیه مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ كوردا ده‌كه‌ن، پێویستیش كورد به‌شداری له سیسته‌م و حكومڕانی ئه‌و وڵاتانه‌دا بكات و به بروای من ، ناكرێت بڵێن ئه‌و ولاتانه ده‌بێت بڕوخێن ئینجا ده‌چینه ده‌سه‌ڵات ئه‌وه هه‌ڵه‌یه‌كی گه‌وره‌یه.
كوردستانیوز: په‌یوه‌ندی مه‌لا موسته‌فا و كورد به ڕوسیاوه چۆن بووه؟
من ڕیزو حورمه‌تێكی زۆرم بۆ هه‌موو كه‌سایه‌تیه‌ك و شه‌خسیه‌تێك هه‌یه ، به‌ڵام هه‌میشه شیوعیه‌كان و چه‌په‌كان گه‌ره‌كیان بووه كه‌سیَك زۆر گه‌وره بكه‌ن و پروپاگه‌نده‌شی بۆ بكه‌ن. مپلا مام جه‌لال و ابڕاهیم احمد و … پروپاگه‌نده‌ییان – شایه د دلسوزانه – بۆ موسته‌فا بارزانی كردووه‌و وه‌سفیان كردووه، هه‌ندێك له مێژوونوسان ده‌ڵێن موسته‌فا بارزانی به‌شداری له ته‌مارینی سه‌رفازیدا كردووه به‌ڵام هه‌ندێكی تر له مێژوونووان ده‌ڵێن ئه و له ڕوسیا له قه‌صابی ئیشی كردووه.
مپلا به‌گوێره‌ی بیره‌وه‌ریه‌كانی زرار سلێمان به‌گ ، موسته‌فا بارزانی له ڕوسیا ژنی هێناوه‌و دواتر بۆ میصر چووه‌و له‌وێشه‌وه به‌ره‌و عێڕاق چووه.
ابڕاهیم احمد له بیره‌وه‌ریه‌كانی خۆیدا له‌گه‌ڵ من و نوسه‌رێكی تریش به ناوی ” پێنج کاتژمیر له‌گه‌ڵ ابڕاهیم احمد” كه – به‌داخه‌وه بیره‌وه‌ریه‌كانی ئه‌و پیاوه دیاره نه‌ماون یان ون كراون – باسی له‌وه كردووه كه‌وا ئه‌و تێگه‌یشتووه له‌وه‌ی موسته‌فا بارزانی ئه‌و سه‌ركرده‌یه گه‌وره‌یه نییه پروپاگه‌نده‌ی بۆ بكه‌ین، به بڕوای من ئه‌و قسه‌یه‌ی ابڕاهیم احمد جێگه‌ی بایه‌غه بۆ گه‌نج و جه‌وانی ئه مروی ، كوردیش بۆ ئه‌وه‌ی سه‌ركرده ته‌قدیس نه‌كه‌ن ،
پاشان پریماکوف ، دووساڵ له‌مه‌و بر كه هاته لای مسعود بارزانی پێوتووه ” موسته‌فا بارزانی، جه‌نه‌راڵ نه‌بووه‌و ئێمه هیچ پله‌یه‌كمان به ئه‌وه نه‌داوه‌و گه‌ر بڵێن ئه‌و پیاوه جه‌نه‌ڕاڵ بووه یان نه‌بووه هیچ شتێك له كه‌سایه‌تیه‌كه‌ی كه‌م ناكات” له‌وه ما جه‌لالیش له ساڵی 1965 له یه‌كێك له ڕۆژنامه‌كان ده‌ڵێت ” جه‌نه‌ڕاڵ بارزانی” ئه‌وه ته‌نیا پڕوپاگه‌نده‌یه به مه عنای ره بری شورش و به س.
كوردستانیوز: باس له‌وه ده‌كرێت كه‌وا پارتی په‌یوه‌ندی له مێژینه‌ی له‌گه‌ڵ ئیسڕائیلدا هه‌یه‌ن هیچ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك له‌سه‌ر ئه‌وه هه‌یه؟
قانعی فه‌رد: له ساڵی 1967 ساواك چه‌ند ئه‌فسه‌رێكی ئیسڕائیلی هێنایه كوردستان بۆ ئه‌وه‌ی مه‌شقی عه‌سكه‌ری به كورده‌كان بكه‌ن پاشان به گویره ی یه کیک له سه رکرده کانی ساواک – نه من – هه‌ر ساواك، مسعود بارزانی به‌مه‌به‌ستی مه‌شقی ئه منی نارده ئیسرائیل له‌وێ مسعود بارزانی مه‌شقی ئه منی كردووه. له‌دوای ئه‌م تاریخه به‌دواوه په‌یوه‌ندی له‌نێوان بنه‌ماڵه‌ی بارزانی و ئیسڕائیل دا دروست بووه پاشان ئیسڕائیل و ساواك بنکه ی پاراستنیان دروست كرد ئه‌وه یه‌كیچك له ده‌ستكه‌وته‌كانی ئه‌و په‌یوه‌ندییه ، ئه‌وه‌ش شتێكی باشه. بوونی ده‌زگای زانیاری و ئه‌منی شتێكی باشه ، له‌هه‌ر وڵاتێكدا دامه‌زراندنی بنكه‌یه‌كی زانیاری وه‌كو پاراستن شتێكی باشه، به‌لام پاراستن بوو به دووبه‌شه‌وه به‌شێكیان كه‌وتنه لێدان و ڕفاندن و كوتانی خه‌ڵكی و به‌شێكیش بوونه كه‌سی شاره‌زاو به‌توانا كه ئه‌وانه ده‌سه‌ڵاتیان كه‌مه و که م بوه.
كوردستانیوز: له گفتوگۆیه‌كی له‌گه‌ڵ مندا محمود عوسمان وتی ” ئێمه سه‌ردانی محمد ره‌زا شامان كردووه بۆ ئه‌وه‌ی یارمه‌تی بۆ شۆڕش لێوه‌رگرین و اتفاق هه‌بێت، هیچ شتێكی تر نه‌بووه”.
قانعی فه‌رد: به‌ڵی محمود عوسمان ڕاست ده‌كات و پارتی ده‌یانویست به‌هۆی محمد ره‌زا شاوه له ئه‌مریكا و ئیسڕائیل نزیك بنه‌وه بۆ ئه‌وه‌ی هاریكاریان بكه‌ن، محمد عوسمان له یاده‌وه‌ریه‌كانیدا وتویه‌تی ” من له ساڵی 1975 به محمد ڕه‌زا شام وت تۆ شۆڕش و ئێمه‌ت فرۆشتووه” من بڕوا ناكه‌م ئه‌و قسه‌یه‌یی له‌و كاته‌دا كردبێت، محمود عوسمان له وتوێژێكی له‌گه‌ڵ مندا وتی باوه‌ڕم به‌و كتابه که ی خوم هیشتا هه‌یه به لام له لڤینیش وتبووی ئه‌و قاسنه‌ی قانعی فه‌رد له‌به‌رژه‌وه‌ندی دوژمناندایه ؛ ئه‌وه دو قسی، دژ به یه‌كن. بارزانیش له كتابه‌كه‌یدا نووسیویه‌تی كه‌وا ئه‌و له‌كاتی ڕوخانی كۆماری مه‌هابادا چاوی به محمد ڕه‌زا شا كه‌وتووه و سه‌فیری ئه‌مریكاش ی بینیوه ، به پی به لگه کانی ئیران و ئامریکا ، ئه‌وه ڕاست نییه، به‌ڵكو له ساڵی 1963 به‌دواوه بارزانی هاتۆته ئێران و چاوی به‌چه‌ند به‌رپرسێكی ئێرانی له ساواک و دواتر به شاه كه‌وتووه.
كوردستانیوز: له‌و ماوه‌یه‌دا هه‌ندێك به‌ڵگه‌نامه و په‌یوه‌ندی له‌نێوان حكومه‌تی هه‌رێم و ئێراندا ئاشكرابوون تۆ پێتوایه ئێران ده‌سته‌ڵاتداره به‌سه‌ر حكومه‌تی هه‌رێمه‌وه؟
قانعی فه‌رد: ئه‌گه‌ر مام جه‌لال سه‌رۆك كۆماری پر تحرکی عیراقه، ئه‌وه ره زامه ندی و پالپشتی دراو سی کان وه ک ئێرانه‌وه هه‌وه وه سه‌رۆكی هه‌رێمیشه‌وه، مه‌قسه‌دم ئه‌وه‌یه ئێران كاریگه‌ریه‌كی گه‌وره‌ی به‌سه‌ر كوردستان و عیڕاقه‌وه هه‌یه، هه‌ر ئه‌وه‌شه وای له ئه‌مریكا كردووه له‌سه‌ر عێڕاق وتوێژ له‌گه‌ڵ ئێراندا بكات. پاڵپشتی ئێراندا یه کیک له و ناکته رانه یه که ئه‌وا له بوونی مام جه‌لال بو سه‌رۆك كۆماری و مسعود بارزانیش بو سه‌رۆكی هه‌رێم، ده وری باشی بوه.
كوردستانیوز: ئه‌و قسه‌یه زۆر ده‌كرێت و ده‌ڵێن ” مام جه‌لال و یه‌كێتی و كۆمه‌ڵ و یه‌كگرتوو پڕۆژه‌ی ئێرانن و عه‌لاوی سوونه‌و پارتیش پڕۆژه‌ی ئه‌مریكان” تا چه‌ند له‌گه‌ڵ ئه‌و قسه‌یه‌دایت؟
قانعی فه‌رد: وه ک کاک نوشیروان مسته فا فه ر موی ” ئه و قسه‌یه‌كی زۆر بێشه‌رمانه‌یه ! ” ، ئه‌و قسه‌یه ئه‌وه ده‌گه‌ێنێت كه‌وا سه‌ركرده كوردیه‌كان و ئه‌و سه‌ركردانه یاری ده‌ستی ئه‌و دو وڵاته‌ن . من به براوی شه خسی خوم که شایه دیش هه له بم، له‌گه‌ڵ ئه‌و قسه‌یه‌دا نیم، له‌گه‌ڵ ڕێزی ته واوم بۆ هه‌موو حیزبه ئیسلامیه‌كان و مام جه‌لالیش ئه‌وان هیچیان یاری ده‌ستی بێگانه نین. مه سه لن : ئه من ئه‌مریكام خۆش ئه‌وێی و مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا ده‌كه‌م و له وی ده خوینم، به‌لام یاری ده‌ستی ئه‌و نیم، جا هه ر که س دو سێ ساڵه له‌گه‌ڵ ئه‌مریكیه‌كان كار بکات و پی بلین، ئه‌وه گاڵته‌جاری ئه مریکایه کانه، زور جووان نیه !
مام جه‌لال له‌به‌رامبه‌ر نووسینی ئه‌و كتابه‌ی تۆ (60 ساڵ خه‌باتی مام. جه‌لال) پاره‌ی داوه به تۆ و به قسه پژاک به فڕۆكه‌ی تایبه‌تی ئامریکایی، ئه‌و له ناوچه‌ی سه‌وزدا سوڕنراویه‌وه؟
قانعی فه‌رد: من له‌و قسانه تێناگه‌م، تكام وایه ه‌و مێشكانه‌ی که خه‌ریكی دروستكردنی ئه‌و درو و قسانه‌ن با چ نه‌بێت مێشكێكی تۆزێك كراوه بن. له كوردستان ئه‌وه نوسراوه‌و بڵاوكراوه‌ته‌وه كه‌وا من له‌گه‌ڵ مام جه‌لال 18 وڵاتم كردووه ئه‌وه كولی درۆیه من له‌گه‌ڵ که س و ئه‌ودا سه‌فه‌رم نه‌كردووه، كه‌سێك له‌گه‌ڵ مام جه‌لال ده‌ڕوات كه ده‌بێت كابرا مه‌قامێكی هه‌بێت له وه زاره تی خارجیه و له‌گه‌ڵی حکومه ت دانیشتبێت.
من مام جه‌لالم بۆ چه‌ندین جار بینیوه، به‌ڵام ئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵی سه‌فه‌رم كردبێت و به‌فرۆكه‌ی ئه‌مریكاو مام جه‌لال گواسترابوومه‌وه ئه‌وه نوقته‌یه. به خوا شتی وا نه بوه، درو دروس کردنی اش له ئه م روژگاره دا، توزیک قابلیه تی ده وی !
كوردستانیوز: ئه‌ی پاره‌یان داوه به‌تۆ؟
قانعی فه‌رد: مام جه‌لال هیچ پاره‌یه‌كی به من نه‌داوه و ئه‌و قسانه‌ی ده‌كرێن شتی منداڵانه‌یه، ئه‌و نامه‌یه‌ش كه من نوسیومه ئه‌وه ئینشای منه و ڕاسته، به‌ڵام ئه‌و نامه‌یه من خو بۆ كونسوڵی ئێرانم نه‌ناردووه، به‌ڵكو نامه‌یه‌كه د. که مال فوئاد نوسیویه‌تی ” پێم خۆش دوو هه‌زار كتێب به‌دیاری بیكڕم بیده‌مه دۆستانم بۆ هاوڕێیانم” منیش نامه‌یه‌كم بۆ چاپخانه‌یه‌كی ئێرانی ناردووه كه دوو هه‌زار كتابم بۆ چاپ بكه‌ن وه بۆ هیچ شوینێكی ترم نه‌ناردووه. باشه گه‌ر من داوا له تۆ یان كه‌سێكی تر بكه‌م بڵێم له كوردستان 1000 كتابی شیعری شێركۆ بێكه‌سم بۆ بنێره‌و پاره‌ی ئه‌وه بده‌مه‌وه ئه‌وه شتێكی هه‌ڵه‌یه؟ یا عه یبه ؟ ، بیكه‌یته قسه‌ی سه‌ر ڕۆژنامه. پاشان ده‌وترێت بۆ له كوردستان چاپنه‌كراوه باشه با چاپی فارسی له كوردستاندا هه‌یه چاپی كوردیش موشكیله‌ی هه‌یه. ئه ی بو کتیبی شیرکو بیکه س له تاران چاپ نابی ؟ ، بو ئه وه که س نیه بی هه له چاپی بکا، له سلیمانی باش تره. ئه وه شتیکی ئاسایی یه!
كوردستانیوز: چوویته لای سه‌رۆكی هه‌رێم له‌وێ چی پێ وتی؟
قانعی فه‌رد: به‌ڵی چوومه لای سه‌رۆكی هه‌رێم و دوو شتی پێ وتم . یه‌ك وتی ” ئه‌وه‌ی ڕاسته و بینووسه‌و ترس و له‌كه‌س نه‌بێت، بڕێك شت ڕاسته‌و ئێستا نابێت بینووسری”. دوو وتی ” پێم خۆشه شه ری براكوژی و مه‌سه‌له‌ی شه‌ڕی ناوخۆ باس نه‌كه‌یت بۆ ئه‌وه‌ی ئاژاوه‌و دووبه‌ره‌كی دروست نه‌بێته‌وه‌و بۆ ئه‌وه‌ی من و مام جه‌لال ئه‌وه‌ند گوناه بار نه‌بین”. به‌ڕاستی سه‌رۆكی هه‌رێم كه‌سێكی به‌ڕێز بوو پێوتم ” بۆ كڕینی به‌ڵگه‌و سه‌نه‌د یارمه‌تیت ده‌وێت هاریكاریت ده‌كه‌م و ئاماده م ” به‌ڕاستی ئه‌و له‌سه‌ر قسه‌ی خۆی بوو به‌ڵام من نه‌مویست.
كوردستانیوز: ئه‌ی بۆچی سه‌رۆكی هه‌رێم پارتی ئه‌وه‌ند لێت نیگه‌رانن؟
قانعی فه‌رد: من وانازانم سه‌رۆكی هه‌رێم خۆی دژایه‌تیم بكات و لێم نیگه‌ران بێت و حه تا پارتی، به‌ڵام ده‌وروبه‌رو پارتی شتی دیكه‌یه، سه‌رۆكی هه‌رێم وتی مێژوونووس له‌سه‌ر من چی ده‌نوسێت با بینوسێت به‌س ڕاست بێت و به به‌ڵگه‌وه بێت هیچ گوێم لێ نییه‌و پێم ناخۆش نییه، به‌بڕوای من ئه‌و قسانه‌ی به‌ناوی ئه‌وه‌وه ده‌كرێن هیچی ڕاست نییه چونكه ئه‌و خۆی وتویه‌تی هاریكاری هه ر میژونوسیک ده‌كه‌م.
كوردستانیوز: پارتی هه‌وڵی خافڵكوژی تۆی داوه‌و ترست لێی هه‌یه؟
قانعی فه‌رد: ئه‌وه ته‌نیا پڕوپاگه‌نده‌یه ؛ چونكه سه‌فیری ئامریکا به منی وتت ” پارتی ئه‌هلی ئه‌و شتانه نیه‌و سه‌لامه‌ت ده‌بیت” دوای ئه‌وه‌ش من چه‌ندین جار سه‌ردانی كوردستانم كردووه‌و دوای هه‌راو وریاكه‌ش چوومه‌ته سه‌ری ڕه‌ش و له‌گه‌ڵ خوا لی خوش بو ، جه‌هه‌رنامیقدا قسه و باسم كردووه و له سه ری ره ش که س نه ی وت ، بو کوی ؟!
كوردستانیوز: جوڵانه‌و خۆپێشاندانه‌كانی ئه‌و دوای كوردستان چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگهێنی؟
قانعی فه‌رد: ئه‌و جوڵانه‌وه‌و موزاهه‌رانه نیشانه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی مێشكی كورد و لاوای ولات گه‌شه‌ی كردووه‌و گه‌وره بووه، ئه‌وه ده‌لاله‌ت له‌وه ده‌كات كه خه‌ڵك هه‌نگاو به هه‌نگاو به‌ره‌و پێشه‌وه ده‌چێت خه‌ڵكێك نه و عیک له ده‌سه‌لاتێك قبوڵی نییه كه‌سێك به‌ڕێوبه‌رایه‌تی سه‌ركردایه‌تی بكات كه وڵاتی پێ به‌ڕێوه‌ناچێت، لێدان و كوشت و بڕی A و B هه‌ڵه‌یه‌كی گه‌وره یه و به‌و شتانه جولانه‌وه‌كان كۆتاییان پێناێت.
كوردستانیوز: رۆِڵی گه‌نجان چۆن ده‌بینی له‌و جولانه‌وانه‌دا؟
قانعی فه‌رد: ئه‌وه‌ی له‌و جوڵانه‌وه‌دا زۆر گرنگ بوو ڕۆڵ و پێگه‌ی گه‌نج و لاوان بوو ئه‌وه شتێكی ئومێد به‌خشه، ئه‌وه‌م بینی گه‌نجێك نووسیبوین ” درۆ به‌سه ئیتر ” ئه‌وه شتێكی گه‌وره‌یه‌و ده‌لاله‌ت له‌وه ده‌كات كه گه‌نجان به‌دوای ڕاستی و ده‌سه‌لاتێكی حه‌ق و دیموكراسیدا ده‌گه‌ڕێن. و درو باوی نیه !
كوردستانیوز: ڕۆڵی میدیاكان چۆن بووه؟
قانعی فه‌رد: به بڕوای نۆم چۆمسكی – كه من به عشقی ئه‌وه‌وه درێژه‌م به خوێندن داوه – میدا سیبَه‌ری ده‌سه‌ڵاته‌و بۆیه ئه‌وه‌ی میدیا حیزبیه‌كان ده‌یكه‌ن داپۆشینی هه‌ڵه‌ی ده‌سه‌لاته‌و میدیای سه‌ربه‌خۆش نییه. چۆمسكی ده‌ڵێت ” ئیمپڕیاتۆریه‌ت ده‌سه‌لاتی تۆلیتاری هه‌میش ئه‌وه‌ی ده‌وێت كه میدیا له خدمه‌تی ئه‌ودابێت”. به‌ڵام ئه‌وه‌ی له شه‌قامی كوردیدا ده‌بینرێت شتێكی زیندووه‌و گه‌ڕانه‌وه بۆ دواوه نییه.
كوردستانیوز: ئۆپۆزیسیۆنی كوردستان چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنی؟
قانعی فه‌رد: ئه‌و قه‌سه‌یه‌ی ده‌كرێت كه‌وا ده‌ڵێن ئۆپۆزیسیۆن ده‌یه‌وێت ده‌سه‌ڵات بڕوخێنێ ئه‌وه وانییه، من له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دام ده‌سته‌لات ڕێگری له‌په‌لكێشی ده‌سه‌لات بكات و ڕێگه نه‌دات پێ له‌به‌ره‌ی خۆی زیاتر ڕابكێشێت.
ئه‌وه‌ی ده‌وترێت ده‌ستی ده‌ره‌كی له‌پشت ئۆپۆزیسیۆنه‌وه هه‌یه شا یه د ، قسه‌ی ناڕاست و هه‌ڵه‌یه.
كوردستانیوز: نه‌وشیروان موسته‌فا كه‌سێكی چۆنه؟
قانعی فه‌رد: من له‌گه‌ڵ نه‌وشیروان موسته‌فادا 12 سه‌عات دانیشتووم له‌و 12 سه‌عاته‌دا باسی مێژوویمان كردووه، به‌ڕاستی پیاوێكی زیره‌ك و له‌مێژووی هاوچه رخ، شتی زور باش ده‌زانێت و زور شاره‌زایه، پیاوێكه پڕۆژه‌ی شتی جوانی هه‌یه‌و داهاتوو بدرێته ده‌ستی شتی باشه‌و مامۆستایه‌كی مێژوییه.
كوردستانیوز: م. عه‌لی باپیر كه‌سێكی چۆنه؟
قانعی فه‌رد: شتێكی م. عه‌لی باپیرم زۆر به‌دڵه ئه‌ویش ئه‌وه‌یه زیندانی ئه‌مریكیایه‌كانی به‌شڕه‌فه‌وه به‌سه‌ر برد، وه پیاوێكی لێهاتووه.
كوردستانیوز: م. صه‌لاحه‌ددین كه‌سێكی چۆنه؟
قانعی فه‌رد: زۆرم حه‌ز ده‌كرد بیبینم به‌ڵام ده‌رفه‌ته‌كان نه‌لواون.
كوردستانیوز: جه‌وهه‌ر نامیق چۆن كه‌سێك بوو؟
قانعی فه‌رد: بۆ چه‌ندین جار جه‌وهه‌ر نامیقم بینیوه و قسه مان کردوه و چه‌ندین به‌ڵگه‌و سه‌نه‌دمان پێكه‌وه ئاڵوگۆڕكرد، بڕیار وا بوو هاریكاری یه‌كتری بیكه‌ن ئه‌ویش نیازی وابوو مێژووی كورد بنوسێته‌وه و یاده‌وه‌ریه‌كان بگێڕێته‌وه خۆی پێوتم، په‌یوه‌ندی و ته‌له‌فۆنمان هه‌بووه. جه‌وهه‌ر نامیق سێ پۆستی مێژووی سیادی هه‌بووه سه‌رده‌می شاخ و خه‌بات، سه‌رده‌می په‌رله‌مانی كوردستان سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان، هه‌روه‌ها ماوه‌یه‌ك پێش كۆچی دواییكردنی وازهێنان و دانیشتن، كه‌سێك بوو ڕه‌خنه‌ی له سیسیته‌می ده‌سه‌ڵات هه‌بوو زۆریش به جولانه‌وه گه‌نجان و لاوان دڵخۆش و معجیب و به‌كه‌یف بوو. و به نده خودایش بی عه یب نیه ! هه ر کاتیک ، توانیم عه یبه کانی خوم به ده نگی به رز بلیمه وه ، جا ئه و جار ده توانم، عه یبی ئه م و ئه و باس بکه م!
من ڕیزو حورمه‌تێكی زۆرم بۆ هه‌موو كه‌سایه‌تیه‌ك و شه‌خسیه‌تێك هه‌یه ، به‌ڵام هه‌میشه شیوعیه‌كان و چه‌په‌كان گه‌ره‌كیان بووه كه‌سیَك زۆر گه‌وره بكه‌ن و پروپاگه‌نده‌شی بۆ بكه‌ن. مپلا مام جه‌لال و ابڕاهیم احمد و … پروپاگه‌نده‌ییان – شایه د دلسوزانه – بۆ موسته‌فا بارزانی كردووه‌و وه‌سفیان كردووه، هه‌ندێك له مێژوونوسان ده‌ڵێن موسته‌فا بارزانی به‌شداری له ته‌مارینی سه‌رفازیدا كردووه به‌ڵام هه‌ندێكی تر له مێژوونووان ده‌ڵێن ئه و له ڕوسیا له قه‌صابی ئیشی كردووه.
مپلا به‌گوێره‌ی بیره‌وه‌ریه‌كانی زرار سلێمان به‌گ ، موسته‌فا بارزانی له ڕوسیا ژنی هێناوه‌و دواتر بۆ میصر چووه‌و له‌وێشه‌وه به‌ره‌و عێڕاق چووه.
ابڕاهیم احمد له بیره‌وه‌ریه‌كانی خۆیدا له‌گه‌ڵ من و نوسه‌رێكی تریش به ناوی ” پێنج کاتژمیر له‌گه‌ڵ ابڕاهیم احمد” كه – به‌داخه‌وه بیره‌وه‌ریه‌كانی ئه‌و پیاوه دیاره نه‌ماون یان ون كراون – باسی له‌وه كردووه كه‌وا ئه‌و تێگه‌یشتووه له‌وه‌ی موسته‌فا بارزانی ئه‌و سه‌ركرده‌یه گه‌وره‌یه نییه پروپاگه‌نده‌ی بۆ بكه‌ین، به بڕوای من ئه‌و قسه‌یه‌ی ابڕاهیم احمد جێگه‌ی بایه‌غه بۆ گه‌نج و جه‌وانی ئه مروی ، كوردیش بۆ ئه‌وه‌ی سه‌ركرده ته‌قدیس نه‌كه‌ن ،
پاشان پریماکوف ، دووساڵ له‌مه‌و بر كه هاته لای مسعود بارزانی پێوتووه ” موسته‌فا بارزانی، جه‌نه‌راڵ نه‌بووه‌و ئێمه هیچ پله‌یه‌كمان به ئه‌وه نه‌داوه‌و گه‌ر بڵێن ئه‌و پیاوه جه‌نه‌ڕاڵ بووه یان نه‌بووه هیچ شتێك له كه‌سایه‌تیه‌كه‌ی كه‌م ناكات” له‌وه ما جه‌لالیش له ساڵی 1965 له یه‌كێك له ڕۆژنامه‌كان ده‌ڵێت ” جه‌نه‌ڕاڵ بارزانی” ئه‌وه ته‌نیا پڕوپاگه‌نده‌یه به مه عنای ره بری شورش و به س.
كوردستانیوز: باس له‌وه ده‌كرێت كه‌وا پارتی په‌یوه‌ندی له مێژینه‌ی له‌گه‌ڵ ئیسڕائیلدا هه‌یه‌ن هیچ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك له‌سه‌ر ئه‌وه هه‌یه؟
قانعی فه‌رد: له ساڵی 1967 ساواك چه‌ند ئه‌فسه‌رێكی ئیسڕائیلی هێنایه كوردستان بۆ ئه‌وه‌ی مه‌شقی عه‌سكه‌ری به كورده‌كان بكه‌ن پاشان به گویره ی یه کیک له سه رکرده کانی ساواک – نه من – هه‌ر ساواك، مسعود بارزانی به‌مه‌به‌ستی مه‌شقی ئه منی نارده ئیسرائیل له‌وێ مسعود بارزانی مه‌شقی ئه منی كردووه. له‌دوای ئه‌م تاریخه به‌دواوه په‌یوه‌ندی له‌نێوان بنه‌ماڵه‌ی بارزانی و ئیسڕائیل دا دروست بووه پاشان ئیسڕائیل و ساواك بنکه ی پاراستنیان دروست كرد ئه‌وه یه‌كیچك له ده‌ستكه‌وته‌كانی ئه‌و په‌یوه‌ندییه ، ئه‌وه‌ش شتێكی باشه. بوونی ده‌زگای زانیاری و ئه‌منی شتێكی باشه ، له‌هه‌ر وڵاتێكدا دامه‌زراندنی بنكه‌یه‌كی زانیاری وه‌كو پاراستن شتێكی باشه، به‌لام پاراستن بوو به دووبه‌شه‌وه به‌شێكیان كه‌وتنه لێدان و ڕفاندن و كوتانی خه‌ڵكی و به‌شێكیش بوونه كه‌سی شاره‌زاو به‌توانا كه ئه‌وانه ده‌سه‌ڵاتیان كه‌مه و که م بوه.
كوردستانیوز: له گفتوگۆیه‌كی له‌گه‌ڵ مندا محمود عوسمان وتی ” ئێمه سه‌ردانی محمد ره‌زا شامان كردووه بۆ ئه‌وه‌ی یارمه‌تی بۆ شۆڕش لێوه‌رگرین و اتفاق هه‌بێت، هیچ شتێكی تر نه‌بووه”.
قانعی فه‌رد: به‌ڵی محمود عوسمان ڕاست ده‌كات و پارتی ده‌یانویست به‌هۆی محمد ره‌زا شاوه له ئه‌مریكا و ئیسڕائیل نزیك بنه‌وه بۆ ئه‌وه‌ی هاریكاریان بكه‌ن، محمد عوسمان له یاده‌وه‌ریه‌كانیدا وتویه‌تی ” من له ساڵی 1975 به محمد ڕه‌زا شام وت تۆ شۆڕش و ئێمه‌ت فرۆشتووه” من بڕوا ناكه‌م ئه‌و قسه‌یه‌یی له‌و كاته‌دا كردبێت، محمود عوسمان له وتوێژێكی له‌گه‌ڵ مندا وتی باوه‌ڕم به‌و كتابه که ی خوم هیشتا هه‌یه به لام له لڤینیش وتبووی ئه‌و قاسنه‌ی قانعی فه‌رد له‌به‌رژه‌وه‌ندی دوژمناندایه ؛ ئه‌وه دو قسی، دژ به یه‌كن. بارزانیش له كتابه‌كه‌یدا نووسیویه‌تی كه‌وا ئه‌و له‌كاتی ڕوخانی كۆماری مه‌هابادا چاوی به محمد ڕه‌زا شا كه‌وتووه و سه‌فیری ئه‌مریكاش ی بینیوه ، به پی به لگه کانی ئیران و ئامریکا ، ئه‌وه ڕاست نییه، به‌ڵكو له ساڵی 1963 به‌دواوه بارزانی هاتۆته ئێران و چاوی به‌چه‌ند به‌رپرسێكی ئێرانی له ساواک و دواتر به شاه كه‌وتووه.
كوردستانیوز: له‌و ماوه‌یه‌دا هه‌ندێك به‌ڵگه‌نامه و په‌یوه‌ندی له‌نێوان حكومه‌تی هه‌رێم و ئێراندا ئاشكرابوون تۆ پێتوایه ئێران ده‌سته‌ڵاتداره به‌سه‌ر حكومه‌تی هه‌رێمه‌وه؟
قانعی فه‌رد: ئه‌گه‌ر مام جه‌لال سه‌رۆك كۆماری پر تحرکی عیراقه، ئه‌وه ره زامه ندی و پالپشتی دراو سی کان وه ک ئێرانه‌وه هه‌وه وه سه‌رۆكی هه‌رێمیشه‌وه، مه‌قسه‌دم ئه‌وه‌یه ئێران كاریگه‌ریه‌كی گه‌وره‌ی به‌سه‌ر كوردستان و عیڕاقه‌وه هه‌یه، هه‌ر ئه‌وه‌شه وای له ئه‌مریكا كردووه له‌سه‌ر عێڕاق وتوێژ له‌گه‌ڵ ئێراندا بكات. پاڵپشتی ئێراندا یه کیک له و ناکته رانه یه که ئه‌وا له بوونی مام جه‌لال بو سه‌رۆك كۆماری و مسعود بارزانیش بو سه‌رۆكی هه‌رێم، ده وری باشی بوه.
كوردستانیوز: ئه‌و قسه‌یه زۆر ده‌كرێت و ده‌ڵێن ” مام جه‌لال و یه‌كێتی و كۆمه‌ڵ و یه‌كگرتوو پڕۆژه‌ی ئێرانن و عه‌لاوی سوونه‌و پارتیش پڕۆژه‌ی ئه‌مریكان” تا چه‌ند له‌گه‌ڵ ئه‌و قسه‌یه‌دایت؟
قانعی فه‌رد: وه ک کاک نوشیروان مسته فا فه ر موی ” ئه و قسه‌یه‌كی زۆر بێشه‌رمانه‌یه ! ” ، ئه‌و قسه‌یه ئه‌وه ده‌گه‌ێنێت كه‌وا سه‌ركرده كوردیه‌كان و ئه‌و سه‌ركردانه یاری ده‌ستی ئه‌و دو وڵاته‌ن . من به براوی شه خسی خوم که شایه دیش هه له بم، له‌گه‌ڵ ئه‌و قسه‌یه‌دا نیم، له‌گه‌ڵ ڕێزی ته واوم بۆ هه‌موو حیزبه ئیسلامیه‌كان و مام جه‌لالیش ئه‌وان هیچیان یاری ده‌ستی بێگانه نین. مه سه لن : ئه من ئه‌مریكام خۆش ئه‌وێی و مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا ده‌كه‌م و له وی ده خوینم، به‌لام یاری ده‌ستی ئه‌و نیم، جا هه ر که س دو سێ ساڵه له‌گه‌ڵ ئه‌مریكیه‌كان كار بکات و پی بلین، ئه‌وه گاڵته‌جاری ئه مریکایه کانه، زور جووان نیه !
مام جه‌لال له‌به‌رامبه‌ر نووسینی ئه‌و كتابه‌ی تۆ (60 ساڵ خه‌باتی مام. جه‌لال) پاره‌ی داوه به تۆ و به قسه پژاک به فڕۆكه‌ی تایبه‌تی ئامریکایی، ئه‌و له ناوچه‌ی سه‌وزدا سوڕنراویه‌وه؟
قانعی فه‌رد: من له‌و قسانه تێناگه‌م، تكام وایه ه‌و مێشكانه‌ی که خه‌ریكی دروستكردنی ئه‌و درو و قسانه‌ن با چ نه‌بێت مێشكێكی تۆزێك كراوه بن. له كوردستان ئه‌وه نوسراوه‌و بڵاوكراوه‌ته‌وه كه‌وا من له‌گه‌ڵ مام جه‌لال 18 وڵاتم كردووه ئه‌وه كولی درۆیه من له‌گه‌ڵ که س و ئه‌ودا سه‌فه‌رم نه‌كردووه، كه‌سێك له‌گه‌ڵ مام جه‌لال ده‌ڕوات كه ده‌بێت كابرا مه‌قامێكی هه‌بێت له وه زاره تی خارجیه و له‌گه‌ڵی حکومه ت دانیشتبێت.
من مام جه‌لالم بۆ چه‌ندین جار بینیوه، به‌ڵام ئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵی سه‌فه‌رم كردبێت و به‌فرۆكه‌ی ئه‌مریكاو مام جه‌لال گواسترابوومه‌وه ئه‌وه نوقته‌یه. به خوا شتی وا نه بوه، درو دروس کردنی اش له ئه م روژگاره دا، توزیک قابلیه تی ده وی !
كوردستانیوز: ئه‌ی پاره‌یان داوه به‌تۆ؟
قانعی فه‌رد: مام جه‌لال هیچ پاره‌یه‌كی به من نه‌داوه و ئه‌و قسانه‌ی ده‌كرێن شتی منداڵانه‌یه، ئه‌و نامه‌یه‌ش كه من نوسیومه ئه‌وه ئینشای منه و ڕاسته، به‌ڵام ئه‌و نامه‌یه من خو بۆ كونسوڵی ئێرانم نه‌ناردووه، به‌ڵكو نامه‌یه‌كه د. که مال فوئاد نوسیویه‌تی ” پێم خۆش دوو هه‌زار كتێب به‌دیاری بیكڕم بیده‌مه دۆستانم بۆ هاوڕێیانم” منیش نامه‌یه‌كم بۆ چاپخانه‌یه‌كی ئێرانی ناردووه كه دوو هه‌زار كتابم بۆ چاپ بكه‌ن وه بۆ هیچ شوینێكی ترم نه‌ناردووه. باشه گه‌ر من داوا له تۆ یان كه‌سێكی تر بكه‌م بڵێم له كوردستان 1000 كتابی شیعری شێركۆ بێكه‌سم بۆ بنێره‌و پاره‌ی ئه‌وه بده‌مه‌وه ئه‌وه شتێكی هه‌ڵه‌یه؟ یا عه یبه ؟ ، بیكه‌یته قسه‌ی سه‌ر ڕۆژنامه. پاشان ده‌وترێت بۆ له كوردستان چاپنه‌كراوه باشه با چاپی فارسی له كوردستاندا هه‌یه چاپی كوردیش موشكیله‌ی هه‌یه. ئه ی بو کتیبی شیرکو بیکه س له تاران چاپ نابی ؟ ، بو ئه وه که س نیه بی هه له چاپی بکا، له سلیمانی باش تره. ئه وه شتیکی ئاسایی یه!
كوردستانیوز: چوویته لای سه‌رۆكی هه‌رێم له‌وێ چی پێ وتی؟
قانعی فه‌رد: به‌ڵی چوومه لای سه‌رۆكی هه‌رێم و دوو شتی پێ وتم . یه‌ك وتی ” ئه‌وه‌ی ڕاسته و بینووسه‌و ترس و له‌كه‌س نه‌بێت، بڕێك شت ڕاسته‌و ئێستا نابێت بینووسری”. دوو وتی ” پێم خۆشه شه ری براكوژی و مه‌سه‌له‌ی شه‌ڕی ناوخۆ باس نه‌كه‌یت بۆ ئه‌وه‌ی ئاژاوه‌و دووبه‌ره‌كی دروست نه‌بێته‌وه‌و بۆ ئه‌وه‌ی من و مام جه‌لال ئه‌وه‌ند گوناه بار نه‌بین”. به‌ڕاستی سه‌رۆكی هه‌رێم كه‌سێكی به‌ڕێز بوو پێوتم ” بۆ كڕینی به‌ڵگه‌و سه‌نه‌د یارمه‌تیت ده‌وێت هاریكاریت ده‌كه‌م و ئاماده م ” به‌ڕاستی ئه‌و له‌سه‌ر قسه‌ی خۆی بوو به‌ڵام من نه‌مویست.
كوردستانیوز: ئه‌ی بۆچی سه‌رۆكی هه‌رێم پارتی ئه‌وه‌ند لێت نیگه‌رانن؟
قانعی فه‌رد: من وانازانم سه‌رۆكی هه‌رێم خۆی دژایه‌تیم بكات و لێم نیگه‌ران بێت و حه تا پارتی، به‌ڵام ده‌وروبه‌رو پارتی شتی دیكه‌یه، سه‌رۆكی هه‌رێم وتی مێژوونووس له‌سه‌ر من چی ده‌نوسێت با بینوسێت به‌س ڕاست بێت و به به‌ڵگه‌وه بێت هیچ گوێم لێ نییه‌و پێم ناخۆش نییه، به‌بڕوای من ئه‌و قسانه‌ی به‌ناوی ئه‌وه‌وه ده‌كرێن هیچی ڕاست نییه چونكه ئه‌و خۆی وتویه‌تی هاریكاری هه ر میژونوسیک ده‌كه‌م.
كوردستانیوز: پارتی هه‌وڵی خافڵكوژی تۆی داوه‌و ترست لێی هه‌یه؟
قانعی فه‌رد: ئه‌وه ته‌نیا پڕوپاگه‌نده‌یه ؛ چونكه سه‌فیری ئامریکا به منی وتت ” پارتی ئه‌هلی ئه‌و شتانه نیه‌و سه‌لامه‌ت ده‌بیت” دوای ئه‌وه‌ش من چه‌ندین جار سه‌ردانی كوردستانم كردووه‌و دوای هه‌راو وریاكه‌ش چوومه‌ته سه‌ری ڕه‌ش و له‌گه‌ڵ خوا لی خوش بو ، جه‌هه‌رنامیقدا قسه و باسم كردووه و له سه ری ره ش که س نه ی وت ، بو کوی ؟!
كوردستانیوز: جوڵانه‌و خۆپێشاندانه‌كانی ئه‌و دوای كوردستان چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگهێنی؟
قانعی فه‌رد: ئه‌و جوڵانه‌وه‌و موزاهه‌رانه نیشانه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی مێشكی كورد و لاوای ولات گه‌شه‌ی كردووه‌و گه‌وره بووه، ئه‌وه ده‌لاله‌ت له‌وه ده‌كات كه خه‌ڵك هه‌نگاو به هه‌نگاو به‌ره‌و پێشه‌وه ده‌چێت خه‌ڵكێك نه و عیک له ده‌سه‌لاتێك قبوڵی نییه كه‌سێك به‌ڕێوبه‌رایه‌تی سه‌ركردایه‌تی بكات كه وڵاتی پێ به‌ڕێوه‌ناچێت، لێدان و كوشت و بڕی A و B هه‌ڵه‌یه‌كی گه‌وره یه و به‌و شتانه جولانه‌وه‌كان كۆتاییان پێناێت.
كوردستانیوز: رۆِڵی گه‌نجان چۆن ده‌بینی له‌و جولانه‌وانه‌دا؟
قانعی فه‌رد: ئه‌وه‌ی له‌و جوڵانه‌وه‌دا زۆر گرنگ بوو ڕۆڵ و پێگه‌ی گه‌نج و لاوان بوو ئه‌وه شتێكی ئومێد به‌خشه، ئه‌وه‌م بینی گه‌نجێك نووسیبوین ” درۆ به‌سه ئیتر ” ئه‌وه شتێكی گه‌وره‌یه‌و ده‌لاله‌ت له‌وه ده‌كات كه گه‌نجان به‌دوای ڕاستی و ده‌سه‌لاتێكی حه‌ق و دیموكراسیدا ده‌گه‌ڕێن. و درو باوی نیه !
كوردستانیوز: ڕۆڵی میدیاكان چۆن بووه؟
قانعی فه‌رد: به بڕوای نۆم چۆمسكی – كه من به عشقی ئه‌وه‌وه درێژه‌م به خوێندن داوه – میدا سیبَه‌ری ده‌سه‌ڵاته‌و بۆیه ئه‌وه‌ی میدیا حیزبیه‌كان ده‌یكه‌ن داپۆشینی هه‌ڵه‌ی ده‌سه‌لاته‌و میدیای سه‌ربه‌خۆش نییه. چۆمسكی ده‌ڵێت ” ئیمپڕیاتۆریه‌ت ده‌سه‌لاتی تۆلیتاری هه‌میش ئه‌وه‌ی ده‌وێت كه میدیا له خدمه‌تی ئه‌ودابێت”. به‌ڵام ئه‌وه‌ی له شه‌قامی كوردیدا ده‌بینرێت شتێكی زیندووه‌و گه‌ڕانه‌وه بۆ دواوه نییه.
كوردستانیوز: ئۆپۆزیسیۆنی كوردستان چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنی؟
قانعی فه‌رد: ئه‌و قه‌سه‌یه‌ی ده‌كرێت كه‌وا ده‌ڵێن ئۆپۆزیسیۆن ده‌یه‌وێت ده‌سه‌ڵات بڕوخێنێ ئه‌وه وانییه، من له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دام ده‌سته‌لات ڕێگری له‌په‌لكێشی ده‌سه‌لات بكات و ڕێگه نه‌دات پێ له‌به‌ره‌ی خۆی زیاتر ڕابكێشێت.
ئه‌وه‌ی ده‌وترێت ده‌ستی ده‌ره‌كی له‌پشت ئۆپۆزیسیۆنه‌وه هه‌یه شا یه د ، قسه‌ی ناڕاست و هه‌ڵه‌یه.
كوردستانیوز: نه‌وشیروان موسته‌فا كه‌سێكی چۆنه؟
قانعی فه‌رد: من له‌گه‌ڵ نه‌وشیروان موسته‌فادا 12 سه‌عات دانیشتووم له‌و 12 سه‌عاته‌دا باسی مێژوویمان كردووه، به‌ڕاستی پیاوێكی زیره‌ك و له‌مێژووی هاوچه رخ، شتی زور باش ده‌زانێت و زور شاره‌زایه، پیاوێكه پڕۆژه‌ی شتی جوانی هه‌یه‌و داهاتوو بدرێته ده‌ستی شتی باشه‌و مامۆستایه‌كی مێژوییه.
كوردستانیوز: م. عه‌لی باپیر كه‌سێكی چۆنه؟
قانعی فه‌رد: شتێكی م. عه‌لی باپیرم زۆر به‌دڵه ئه‌ویش ئه‌وه‌یه زیندانی ئه‌مریكیایه‌كانی به‌شڕه‌فه‌وه به‌سه‌ر برد، وه پیاوێكی لێهاتووه.
كوردستانیوز: م. صه‌لاحه‌ددین كه‌سێكی چۆنه؟
قانعی فه‌رد: زۆرم حه‌ز ده‌كرد بیبینم به‌ڵام ده‌رفه‌ته‌كان نه‌لواون.
كوردستانیوز: جه‌وهه‌ر نامیق چۆن كه‌سێك بوو؟
قانعی فه‌رد: بۆ چه‌ندین جار جه‌وهه‌ر نامیقم بینیوه و قسه مان کردوه و چه‌ندین به‌ڵگه‌و سه‌نه‌دمان پێكه‌وه ئاڵوگۆڕكرد، بڕیار وا بوو هاریكاری یه‌كتری بیكه‌ن ئه‌ویش نیازی وابوو مێژووی كورد بنوسێته‌وه و یاده‌وه‌ریه‌كان بگێڕێته‌وه خۆی پێوتم، په‌یوه‌ندی و ته‌له‌فۆنمان هه‌بووه. جه‌وهه‌ر نامیق سێ پۆستی مێژووی سیادی هه‌بووه سه‌رده‌می شاخ و خه‌بات، سه‌رده‌می په‌رله‌مانی كوردستان سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان، هه‌روه‌ها ماوه‌یه‌ك پێش كۆچی دواییكردنی وازهێنان و دانیشتن، كه‌سێك بوو ڕه‌خنه‌ی له سیسیته‌می ده‌سه‌ڵات هه‌بوو زۆریش به جولانه‌وه گه‌نجان و لاوان دڵخۆش و معجیب و به‌كه‌یف بوو. و به نده خودایش بی عه یب نیه ! هه ر کاتیک ، توانیم عه یبه کانی خوم به ده نگی به رز بلیمه وه ، جا ئه و جار ده توانم، عه یبی ئه م و ئه و باس بکه م!
