Home / ئەمرۆ لەمێژوودا / ئـه‌مڕۆ لــه‌ مـێژوو

ئـه‌مڕۆ لــه‌ مـێژوو

 

Vintage still life. Vintage compass lies on an ancient world map in 1565.

ئـه‌مڕۆ لــه‌ مـێژوو

هەموو رۆژێک لە ماڵپەرى مێژووى کورد هەموو شتێک بزانە کەوا لەم رۆژە روویداوە لە سالانى رابردوو بە درێژایی مێژوو.

رووداوه‌كان:

16/7/622: سه‌ره‌تای ده‌سپێكی مێژووی كۆچی كه‌ ده‌كاته‌ 1/1/1…ی ساڵی كۆچی مانگی، واته‌ به‌ پێی بینینی مانگ.

16/7/1212: روودانی شه‌ڕی (العقاب) كه‌ هه‌ره‌سی به‌ (موه‌حیدون)ه‌كان هێنا و زۆربه‌ی سه‌روه‌ت و سامانیان له‌ ئه‌نده‌لوس له‌ده‌ستدا.

16/7/1683: هێزه‌كانی نه‌وه‌ی (چینگ)ی ده‌ریایی هه‌ره‌سی هێنا به‌ شاژنه‌ (تونگنینگ) له‌ شه‌ڕی (بینگهو) له‌ نزیك دوورگه‌كانی بسكادورز.

16/7/1856: ده‌ستكردن به‌ هه‌ڵكه‌ندنی جۆگه‌ی (سوێس) به‌ سه‌رپه‌رشتی  كه‌سایه‌تی فه‌ره‌نسی (فردیناند دی لسبس) كه‌ له‌ لایه‌ن حكومه‌ته‌كه‌یه‌وه‌ یارمه‌تیده‌درا.

16/7/1863: كاری توندوتیژی له‌ شاری نیویۆرك به‌رده‌وام بوو بۆ رۆژی چواره‌م ئه‌وه‌ش بۆ په‌ستان خستنه‌ سه‌ر یاسای سه‌ربازیی زۆره‌ملێ.

16/7/1925: مێژوونوس و روناكبیری ناوداری كورد محه‌مه‌د ئه‌مین زه‌كی به‌ جێگری سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران و سه‌رۆكی لیژنه‌ی سه‌ربازی له‌ عێراق هه‌ڵبژێرا.

16/7/1926: (ئه‌حمه‌د سكریج) یه‌كه‌م وتاری هه‌ینی پێشكه‌ش كرد له‌ مزگه‌وی پاریس دوای ته‌واوبوونی به‌ یه‌ك رۆژ له‌ لایه‌ن سوڵتان مه‌ولای یوسف.

16/7/1945: ویلایته‌ یه‌كگرتووه‌كان هه‌ستا به‌ ته‌قاندنه‌وه‌ی بۆمبێكی ئه‌تۆمی له‌ بیابانی (نیو مه‌كسیكۆ) و سه‌ره‌تای پێشبڕكێی ئه‌تۆمی ده‌ستپیپێكرد.

16/7/1950: ئۆرۆگوای به‌ ئه‌نجامی 2-1 له‌ هه‌ڵبژارده‌ی به‌ڕازیلی برده‌وه‌ و بۆ دووه‌م جار جامی جیهانی به‌ده‌ستهێنا.

16/7/1951: ئه‌ندامانی حیزبی سوری نیشتمانی كۆمه‌ڵایه‌تی سه‌ره‌ك وه‌زیرانی لوبنان (ریاز سلح) یان تیرۆركرد له‌ (عومان)ی پایته‌ختی ئه‌رده‌ن و ئه‌وه‌ش وه‌ك تۆڵه‌یه‌ك له‌ له‌سیداره‌دانی (ئه‌نتۆن سه‌عاده‌).

16/7/1952: نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان ره‌زامه‌ندی نواند له‌سه‌ر دانانی ئه‌ریتریا وه‌ك یه‌كه‌یه‌كی سه‌ربه‌خۆی رێكخراوی سه‌ر به‌ ئه‌سیوبیا له‌ یه‌كیه‌تی كۆنفیدرالی.

16/7/1970: ده‌رچوونی ده‌ستوری كاتی كۆماری عێراق له‌ لایه‌ن سه‌ركردایه‌تی به‌عس كه‌ ده‌سه‌ڵاتی ته‌واو ده‌دات به‌ سه‌ركۆمار و فه‌رمانده‌ی شۆڕش ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن به‌كر.

16/7/1979: ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌ی سه‌ركۆماری عێراق ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن به‌كر و سه‌دام حسێن جێگی گرته‌وه‌.

16/7/1979: تاریق حه‌ننا میخائیل عه‌زیز ناسارو به‌ (تاریق عه‌زیز) له‌لایه‌ن (سه‌دام حسێن)ه‌وه‌ دانرا به‌ جێگری سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران و له‌ هه‌مان كاتدا ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی نه‌ته‌وه‌ی به‌عس بوو، و چه‌ندین پۆستی وه‌زاری دیكه‌ی گرتۆته‌ ده‌ست، له‌ موسڵ له‌ خێزانێكی مه‌سیحی له‌دایك بووه‌ و ده‌رچووی كۆلێژی ئادابی موسڵه‌.

16/7/1982: خۆپیشانده‌ران له‌ به‌نگلادش هێرشیان كرده‌ سه‌ر باڵیۆزی ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان له‌ (ده‌ككا) و ئه‌وه‌ش وه‌ك ناڕه‌زایی دژ به‌ یارمه‌تیدانی ئه‌مریكا بۆ ئیسرائیل.

16/7/1990: وه‌زیرانی ده‌ره‌وه‌ی وڵاتانی عه‌ره‌بی له‌ كۆبوونه‌وه‌كه‌یاندا كه‌ له‌ تونس ئه‌نجامدرا بڕیاریاندا كه‌ په‌یوه‌ندی هه‌موو كۆمپانیاكان و بریكاره‌ خۆرئاواییه‌كان بپچڕێنن  كه‌ یارمه‌تی كۆچكردنی جوله‌كه‌ی سۆڤیه‌ت ده‌ده‌ن بۆ ئیسرائیل.

16/7/1990: زه‌مینله‌رزه‌ به‌ هێزی 7,7 به‌ پێوه‌ری رێخته‌ر دای له‌ فلیپین و 1600 كه‌سی كوشت.

16/7/1994: تا 22/7 هه‌ردوو وه‌فدی پارتی و یه‌كیه‌تی له‌ فه‌ره‌نسه‌ كۆبوونه‌وه‌ بۆ چاره‌سه‌ركردنی ناكۆكیه‌كانیان و ئاینده‌ی هه‌رێمی كوردستان.

16/7/1999: تێكشكانی فڕۆكه‌یه‌كی بچوك به‌ سه‌رۆكایه‌تی جون كینیدی جونیور كه‌ بووه‌ هۆی وه‌فاتی خۆی و ژنه‌كه‌ی و خوشكه‌كه‌ی.

16/7/2004: هێزه‌كانی فیلیپین ده‌ستیان به‌ كشانه‌وه‌ كرد له‌ عێراق.

16/7/2004: كوژرانی 90 منداڵ له‌ ئه‌نجامی ئاگركه‌وتنه‌وه‌یه‌ك له‌ قوتابخانه‌یه‌كی بنه‌ڕه‌تی له‌ باشووری هیندستان.

16/7/2005: سه‌ره‌ك وه‌زیرانی عێراق (ئیبراهیم جه‌عفه‌ری) سه‌ردانی ئێرانی كرد بۆ تاوتوێ كردنی په‌یوه‌ندی دیبلۆماسی و دراوسێیه‌تی و ئاگاداربوون له‌ ئاسایشی سنووری نێوان عێراق و ئێران.

16/7/2013: ئیسپانیا مایكرۆفیلمی خه‌زێنه‌ی زه‌یدانی راده‌ستی مه‌غریب كرده‌وه‌، كه‌ سوڵتانه‌كانی مه‌غریب له‌ده‌ستیان دابوو وه‌ له‌ ساڵی 1612ز ه‌وه‌ داوایان ده‌كرده‌وه‌.

 

له‌دایكبوون:

16/7/1872: لەدایکبوونى روال ئه‌موندسن، دۆزه‌ره‌وه‌ی نه‌رویجی.

16/7/1888: لەدایکبوونى فریتس زیرنیكه‌، زانای فیزیای هۆڵه‌ندی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1953ز.

16/7/1896: لەدایکبوونى  تریگفی لی، سیاسه‌تمه‌داری نه‌رویجی و یه‌كه‌مین ئه‌مینداری گشتی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان.

16/7/1911: لەدایکبوونى جنجر روجرز، ژنه‌ ئه‌كته‌ر و گۆرانیبێژی ئه‌مریكی.

16/7/1926: لەدایکبوونى ئیروین روز، زانای كیمیای ئه‌مریكی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی كیمیای ساڵی 2004ز.

16/7/1936: لەدایکبوونى یاسو فوكودا، سه‌ره‌ك وه‌زیرانی یابان.

16/7/1939: لەدایکبوونى لیدو فییری، یاریزانی تۆپی پێی ئیتالی.

16/7/1941: لەدایکبوونى یوسف ده‌روێش، ئه‌كته‌ری كوێتی.

16/7/1957: لەدایکبوونى فلودز میزیرز سمولاریك، یاریزانی تۆپی پێی پۆڵه‌ندی.

16/7/1962: لەدایکبوونى ئه‌حمه‌د مه‌نسور، راگه‌یاندكاری میسری.

16/7/1963: لەدایکبوونى سریچكو كاتانیچ، یاریزان و راهینه‌ری تۆپی پێی سلۆڤینی.

16/7/1967: لەدایکبوونى ویل فیرل، ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.

16/7/1979: لەدایکبوونى احمد السعدنی، ئه‌كته‌ری میسری.

16/7/1984: لەدایکبوونى كاترینا كایف، ژنه‌ ئه‌كته‌ری هیندی.

16/7/1984: لەدایکبوونى بدر المیمنی، یاریزانی تۆپی پێی عومانی.

16/7/1988: لەدایکبوونى سیرجیو بوسكیتس، یاریزانی تۆپی پێی ئیسپانی.

16/7/1989: لەدایکبوونى گاریس بیل، یاریزانی تۆپی پێی ویلزی.

 

وه‌فات:

16/7/1557: کۆچی دوایی شاژنه‌ ئان من كلیفز، ژنی چواره‌می هنری هه‌شته‌م مه‌لیكی ئینگلته‌ره‌.

16/7/1764: کۆچی دوایی قه‌یسه‌ر ئیفانی شه‌شه‌م، ئیمبراتۆری ئیمبراتۆریه‌تی روسیا.

16/7/1916: کۆچی دوایی  ئیلیا میچنیكۆف، پزیشكی روسی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1908ز.

16/7/1951: کۆچی دوایی ریاز سولح، سه‌ره‌ك وه‌زیرانی لوبنان.

16/7/1960: کۆچی دوایی ئه‌لبرت كسلرنگ، سه‌ركرده‌ی سه‌ربازی ئه‌ڵمانی.

16/7/1982: کۆچی دوایی محمود الكویتی، گۆرانیبێژی كوێتی.

16/7/1982: کۆچی دوایی  شارل روبیرت سوارت، سه‌رۆكی باشووری ئه‌فریقیا.

16/7/1984: کۆچی دوایی حه‌سه‌ن حه‌یران، گۆرانیبێژی میللی كورد، به‌ كاره‌ساتی ئۆتۆمبیل له‌ نێوان نه‌غه‌ده‌ و ره‌زایی ، له‌ ساڵی 1937ز له‌ گوندی ته‌له‌لخێم له‌ ناحیه‌ی گوێر له‌دایكبووه‌.

16/7/1985: کۆچی دوایی هاینریش بول، ئه‌دیبی ئه‌ڵمانی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی ئه‌ده‌بی ساڵی 1972ز.

16/7/1989: کۆچی دوایی هیربرت فون كارایان، مۆسیقاری نه‌مساوی.

16/7/1994: کۆچی دوایی جولیان شفینجه‌ر، زانای فیزیای ئه‌مریكی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1965ز.

16/7/2007: کۆچی دوایی  د. محه‌مه‌د موكری، زانا و لێكۆڵه‌ری كورد له‌ شاری ئیڤری فه‌ره‌نسه‌ له‌ ته‌مه‌نی 86 ساڵیدا به‌خاك سپێردرا.

16/7/2012: کۆچی دوایی ستیفن كوفی، نوسه‌ری ئه‌مریكی.

جه‌ژن و بۆنه‌كان:

رۆژی جوندولفوس له‌ تونگرن.

About گۆران حكيم

https://www.facebook.com/goran.hakem.5

Check Also

خوێنده‌وه‌یه‌كی نوێ بۆ په‌یماننامه‌ی هاوكاری و دۆستایه‌تی تاشناقی ئه‌رمه‌نی و پارتی خۆییبوون له‌ 1927 – 1930

گۆڤاری مێژووناسی گۆڤارێكی مێژوویی وەرزییە —————————— ژمارە (1) به‌هاری 2022، ساڵی یەكەم خاوەنی ئیمتیاز/ پ.د. …