Home / مێژووى جیهان / شارستانیەت / تەقاندنەوەى كۆشكەكانى ( نبو خذنصر) بە دينامێت

تەقاندنەوەى كۆشكەكانى ( نبو خذنصر) بە دينامێت

تەقاندنەوەى كۆشكەكانى ( نبو خذنصر) بە دينامێت

received_1102261793200891

نوسینی کرمانج زرار

ساڵى ١٨٨٥ لە ناوچەى ( حلە ) رووداوێكى سەير ڕوويدا ( حلە : ئەو پارێزگايەيە كە پاشماوە دێرينەكانى بابلى بەناوبانگ لەخۆ دەگرێت ) , ئەو رووداوەى كە رق و تووڕەيى هەموو عێراقيەك بەڵكو هەموو مرۆڤێكى رۆوناكبير و شارستانى هەڵئەسێنێ و ئەوە دەرئەخات كە نەزانين و دواكەوتوويى چۆن باڵى بەسەر كۆمەڵى عێراقدا كێشابوو . لەو سەردەمەدا ئاوى ڕووبارى حيلە كە لقێكى رووبارى فوراتە و ناوچەى حيللە ئاودێرى دەكات – بەرەو وشكبوون دەچوو , هۆكەشى ئەوەبوو كە يەكێك لە دەوڵەمەندە هينديەكان جۆگايەكى لە رووبارى فوراتەوە بەرەو نەجەف ڕاكێشا ئيتر بەهۆى خوڕى ئاوى ئەم جۆگايە جۆگەكەى حيللە ئاوى تێدا نەما , دانيشوانى حيلە داوايان لە دەولەت كرد كە چارەسەرى گرفتەكەيان بكات , دەولەتى عوسمانى گرنگى تەواوى بەكێشەكەدا چونكە عێراق ئەوكاتە ويلايەتێكى عوسمانى بوو , لەبەر ئەوە لە فەرەنساوە , ئەندازيارێكى ناودارى بەناوى  ( شۆنديرفر ) و هاوكارەكەى هێناو ساڵى ١٨٨٩ گەيشتە بەغدا و دواى سەرنجدانى ڕێرەوى ئاوى فوڕات , بڕياريدا بەنداوێك لە شێوەى دوو باڵى لار دروستبكرێت , تا بتوانرێت ئاو بۆ رووبارى حيلە بگەڕێتەوە , شاعيرى ناودار ( مظفر النواب ) دەڵێت : ژنى دەوڵەمەندە هيندييەكە , دواى مردنى مێردەكەى خەرجى بەنداوەكەى دابينكرد , هەر لەبەر ئەوەشە بەنداوەكە ناونراوە بە بەنداوى ( هينديە ) رۆژى ٢٥ تشرينى يەكەمى ١٨٩٠ ئاهەنگێك بە بۆنەى تەواوبوونى بەنداوەكە ڕێكخرا كە ( سرى پاشا ) ى والى ئامادەى ئاهەنگەكە بوو دەستەيەك دەستيان كرد بە پياهەڵدانى ديكتاتۆر سوڵتان عەبدولحەميد , بەڵام هيچ كەس لەو تاوانە گەورەيە نەدوا , كە لەكاتى دروستكردنى بەنداوەكە ئەنجامدرا , ئەويش ئەوەبوو سەرجەم ئەو خشتانەى كەە لەپڕكردنەوەى شوێنى بەنداوەكەدا بەكارهێنران , هەموويان لە ديوارە بە دينامێت روخێنراوەكەى كۆشكە مێژوويەكانى ( نبو خذ نصر ) ەوە وەرگيرابوون , پياو كە بير لەم كارە ناشايستە دەكاتەوە , موچوڕكە بە لەشيا دێـت . چۆن ئەبێت ئەو كۆشكانەى كە لەهەزارەى دووەمى پێش زايين دروستكراون , ئاواو بەو بێ ئاگاييە بە دينامێت بتەقێنرێنەوە ؟   ئەوەش بۆ دروستكردنى بەنداوێكى كشتوكاڵى كە زۆرى نەبرد لەناو چوو .                                          بەڕاستى ئەو پەندە ڕاستە كە دەلێت :” ئەوەى نەزان بەخۆى دەكات هەرگيز دوژمن بە دوژمنى ناكات ” زاناى كۆمەڵناسى ناودار ( ابن خلدون ) لە پێشەكى مێژووەكەيدا دەڵێت : هەميشە چەندين بەڵگەى وەها هەن , كە دەرى ئەخەن , داخۆ نەتەوەيەك بەرەو پێشكەوتن يان دواكەوتوويى ئەڕوات ” دا ئەم كردەوەيەى كە دژى كۆشكەكانى (  نبو خذ نصر ) كرا , بەڵگەيەكى ئاشكرايە كە خەڵكەكە بەرەو دواكەوتوويى و نەزانى و وێرانكارى دەچوون . لە لايەكى ترەوە , حەقە بەشێك لە لێپرسراويەتى ئەم كارە بخەينە سەر شانى ئەو ئەندازيارە فەرەنسيە وە حەقيشە بپرسين ئەوێكى روناكبير و زانا , چۆن بەو كارە ڕازيبوو . لەگەڵ ئەمەشدا , كە چاوەڕوان دەكرا بە باشە نرخى ئەو پاشماوە دێرينە بەنرخە بزانێت وە نەهێڵێت بەو سەمەرەيە بچێت  !!!

كرمانج زرار

About زريان احمد

Check Also

سەرھە ڵدانی زانست وفەلسەفە لە شارستانیەتیی یۆنانیدا

د.تەھا باقر: Mohamad Wasman له‌م نووسینه‌ی خواره‌وه‌دا د.ته‌ها باقر به‌وردی، سه‌رهه ڵدانی زانست وفه‌لسه‌فه‌ له‌ …