نهێنییە لەبن نەهاتوەکانی جەنگەڵی ئەمازۆن

نهێنییە لەبن نەهاتوەکانی جەنگەڵی ئەمازۆن

دارستانی‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬كه‌وتووه‌ته‌‭ ‬نێوان‭ ‬سنووری‭ ‬وڵاتانی‭ ‬فه‌نزوێلا‭ ‬و‭ ‬كۆڵۆمبیا‭ ‬و‭ ‬به‌ڕازیل،‭ ‬یه‌كێكه‌‭ ‬له‌‭ ‬دارستانه‌‭ ‬چڕ‭ ‬و‭ ‬گه‌وره‌كانی‭ ‬دونیا‭ ‬و‭ ‬به‌پێی‭ ‬ڕووپێوی‭ ‬جوگرافی‭ ‬ڕووبه‌ره‌كه‌ی‭ ‬135‭ ‬ملیۆن‭ ‬هێكتار‭ ‬زه‌ویه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬دوو‭ ‬هێنده‌ی‭ ‬ڕووبه‌ری‭ ‬وڵاتی‭ ‬فه‌ڕه‌نسایه‌،‭ ‬ئه‌و‭ ‬دارستانه‌‭ ‬یه‌كێكه‌‭ ‬له‌‭ ‬ویلایه‌ته‌‭ ‬گه‌وره‌كانی‭ ‬به‌ڕازیل‭ ‬له‌‭ ‬ئەمەریکای‭ ‬باشوور‭ ‬و‭ ‬98‭%‬ـی‭ ‬ویلایه‌ته‌كه‌‭ ‬پێكده‌هێنێ‭. ‬

ئه‌مازۆن‭ ‬كه‌‭ ‬له‌جیهاندا‭ ‬به‌‭ ‬سیحری‭ ‬سروشت‭ ‬ناسراوه‌،‭ ‬جگه‌‭ ‬له‌‭ ‬ملیۆنان‭ ‬جۆری‭ ‬ئاژه‌ڵی‭ ‬ناوازه‌‭ ‬و‭ ‬دره‌خت‭ ‬و‭  ‬زینده‌وه‌ر‭ ‬و‭ ‬سه‌دان‭ ‬هۆزی‭ ‬جیاجیا،‭ ‬شاره‌زایان‭ ‬ده‌ڵێن‭ ‬20‭%‬ـی‭ ‬ئۆكسجینی‭ ‬گۆی‭ ‬زه‌وی‭ ‬دابین‭ ‬ده‌كات‭ ‬و‭ ‬دارستانه‌كه‌‭ ‬خه‌سڵه‌تێكی‭ ‬هه‌یه‌‭ ‬كه‌‭ ‬خۆی‭ ‬باران‭ ‬دروست‭ ‬ده‌كات‭ ‬و‭ ‬هه‌وای‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬پاكترین‭ ‬هه‌وای‭ ‬دونیایه‌‭.‬

هۆزه‌‭ ‬مرۆڤخۆره‌كان

به‌پێی‭ ‬دواهه‌مین‭ ‬ئامار‭ ‬ده‌ركه‌وتووه‌‭ ‬25‭ ‬ملیۆن‭ ‬كه‌س‭ ‬له‌‭ ‬هۆز‭ ‬و‭ ‬تیره‌ی‭ ‬جیاواز،‭ ‬له‌ناو‭ ‬دارستانه‌كه‌دا‭ ‬ژیان‭ ‬ده‌كه‌ن،‭ ‬ڕێژه‌یه‌كی‭ ‬كه‌میان‭ ‬ئاشنای‭ ‬دونیای‭ ‬شارستانییە‌تن‭ ‬و،‭ ‬ئه‌وانی‭ ‬دیكه‌ش‭ ‬ئێستاش‭ ‬پێستی‭ ‬ئاژه‌ڵ‭ ‬بۆ‭ ‬داپۆشینی‭ ‬جه‌سته‌یان‭ ‬به‌كار‭ ‬ده‌به‌ن،‭ ‬ژیانی‭ ‬زۆربه‌یان‭ ‬له‌سه‌ر‭ ‬ڕاوشكار‭ ‬و‭ ‬خواردنی‭ ‬میوه‌ی‭ ‬نارگیل‭ ‬و‭ ‬ئه‌نانناس‭ ‬و‭ ‬مۆز‭ ‬و‭ ‬میوه‌جاتی‭ ‬دیكه‌ی‭ ‬جه‌نگه‌ڵه‌كه‌یه‌،‭ ‬هه‌ندێك‭ ‬له‌و‭ ‬هۆزانه‌‭ ‬ئه‌وه‌نده‌‭ ‬دڕنده‌ن‭ ‬كه‌‭ ‬گۆشتی‭ ‬مرۆڤ‭ ‬ده‌خۆن‭! ‬هۆزه‌كانی‭ ‬ئه‌م‭ ‬دارستانه‌‭ ‬پێكدێن‭ ‬له‌‭ (‬پوچی‭ ‬كا،‭ ‬شامبرا،‭ ‬ئاپاچی،‭ ‬كوانچا،‭ ‬پی‭ ‬چی،‭ ‬هۆزی‭ ‬وه‌حشی،‭ ‬ئه‌تاوالوویی،‭ ‬پوچی،‭ ‬باشیییه‌كان،‭ ‬یالاشی،‭ ‬ئاوا‭ ‬گواجا،‭ ‬كۆنجۆ،‭ ‬ژنه‌‭ ‬وه‌حشیه‌كانی‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬و‭ …‬هتد‭) ‬له‌نێو‭ ‬ئه‌م‭ ‬قه‌بیله‌‭ ‬و‭ ‬تیرانه‌دا‭ ‬هۆزی‭ ‬یالاشی‭ ‬كه‌‭ ‬به‌‭ ‬دڕندانه‌ترین‭ ‬تیره‌‭ ‬ناوزه‌د‭ ‬كراون،‭ ‬ته‌نیا‭ ‬له‌‭ ‬ساڵێكدا‭ ‬چه‌ند‭ ‬ڕۆژێك‭ ‬گۆشتی‭ ‬مرۆڤ‭ ‬ده‌خۆن‭ ‬و‭ ‬باوه‌ڕیان‭ ‬وایه‌‭ ‬خواردنی‭ ‬گۆشتی‭ ‬مرۆڤ‭ ‬به‌هێزیان‭ ‬ده‌كات‭ ‬و‭ ‬دژی‭ ‬نه‌خۆشی‭ ‬و‭ ‬ڕۆحه‌‭ ‬پیسه‌كان‭ ‬نه‌یاری‭ ‬ده‌كات،‭ ‬له‌نێو‭ ‬ئه‌مانه‌شدا‭ ‬هۆزی‭ ‬ئاپاچی‭ ‬باشتر‭ ‬له‌‭ ‬هۆزه‌كانی‭ ‬تر‭ ‬ده‌ژین،‭ ‬چونكه‌‭ ‬ئه‌وان‭ ‬قوماشی‭ ‬كرمی‭ ‬ئاوریشم‭ ‬دروست‭ ‬ده‌كه‌ن‭. ‬

دانیشتوانی‭ ‬جه‌نگه‌ڵ‭ ‬به‌‭ ‬12‭ ‬زمانی‭ ‬جیا‭ ‬قسه‌‭ ‬ده‌كه‌ن‭ ‬و‭ ‬زیاترینیان‭ ‬زمانی‭ ‬ئه‌مازۆنییه‌،‭ ‬ئه‌وان‭ ‬جگه‌‭ ‬له‌‭ ‬زمانی‭ ‬قسه‌كردن،‭ ‬هاوكات‭ ‬به‌‭ ‬كوتانی‭ ‬ته‌پڵ‭ ‬و‭ ‬گامپ‭ ‬گامپی‭ ‬ده‌هۆڵ‭ ‬ده‌توانن‭ ‬قسه‌‭ ‬بۆ‭ ‬دروورترین‭ ‬هۆزی‭ ‬دارستان‭ ‬بكه‌ن‭ ‬و‭ ‬په‌یامیان‭ ‬بۆ‭ ‬بنێرن،‭ ‬ئه‌مه‌ش‭ ‬بۆ‭ ‬ڕووداوه‌‭ ‬له‌ناكاوه‌كاندا‭ ‬به‌كار‭ ‬ده‌برێت‭ ‬كاتێك‭ ‬هه‌ڕه‌شه‌ی‭ ‬هۆزه‌‭ ‬وه‌حشیه‌كانی‭ ‬تر‭ ‬یه‌خه‌یان‭ ‬ده‌گرێت

له‌ناو‭ ‬ئه‌م‭ ‬هۆزانه‌دا‭ ‬سنووری‭ ‬ده‌ستكرد‭ ‬هه‌یه‌‭ ‬كه‌‭ ‬كه‌سانی‭ ‬هۆزه‌كانی‭ ‬دیكه‌‭ ‬ناتوانن‭ ‬له‌و‭ ‬سنووره‌ی‭ ‬به‌پێی‭ ‬یاسای‭ ‬هۆزه‌كان‭ ‬دیاریكراوه‌‭ ‬ده‌ربچن‭ ‬و‭ ‬سنووری‭ ‬تیره‌یه‌كی‭ ‬تر‭ ‬بۆ‭ ‬ڕاوكردن‭ ‬ببڕن،‭ ‬ڕه‌نگه‌‭ ‬به‌‭ ‬به‌زاندنی‭ ‬سنوور‭ ‬تووشی‭ ‬گه‌وره‌ترین‭ ‬شه‌ڕی‭ ‬خوێنڕێژی‭ ‬ببنه‌وه‌‭. ‬له‌‭ ‬هۆزه‌كانی‭ ‬پوچیكا‭ ‬و‭ ‬كوانجۆ‭ ‬مرۆڤ‭ ‬وای‭ ‬تێدایه‌‭ ‬پڵنگ‭ ‬له‌‭ ‬ڕاكردن‭ ‬نایگاتێ‭ ‬و‭ ‬شه‌ڕ‭ ‬له‌گه‌ڵ‭ ‬شێر‭ ‬و‭ ‬تیمساح‭ ‬و‭ ‬گۆرێلاكان‭ ‬ده‌كه‌ن‭!‬

جوانترین‭ ‬ژنه‌كانی‭ ‬جه‌نگه‌ڵ

هۆزێك‭ ‬هه‌یه‌‭ ‬له‌ناو‭ ‬جه‌نگه‌ڵ،‭ ‬به‌ناوی‭ ‬هۆزی‭ ‬ژنه‌‭ ‬وه‌حشیه‌كانی‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬كه‌‭ ‬زۆربه‌ی‭ ‬دانیشتوانه‌كه‌ی‭ ‬ژنن،‭ ‬ئه‌وان‭ ‬له‌‭ ‬هه‌ره‌‭ ‬ژنه‌جوانه‌كانی‭ ‬دارستانن،‭ ‬له‌ش‭ ‬و‭ ‬لارێكی‭ ‬ڕێك‭ ‬و‭ ‬قه‌دێكی‭ ‬باریك‭ ‬و‭ ‬سمتێكی‭ ‬خڕ‭ ‬و‭ ‬چاو‭ ‬و‭ ‬ئه‌برۆی‭ ‬پڕ،‭ ‬قژ‭ ‬خورمایی‭ ‬و‭ ‬ڕه‌نگی‭ ‬پێستیان‭ ‬قاوه‌یی،‭ ‬نیگاكانیان‭ ‬وا‭ ‬له‌‭ ‬ڕه‌گه‌زی‭ ‬به‌رانبه‌ر‭ ‬ده‌كات‭ ‬له‌‭ ‬سه‌یركردنێكدا‭ ‬هۆگریان‭ ‬بێت‭ ‬و‭ ‬ئه‌وان‭ ‬به‌‭ ‬عیشقبازی‭ ‬و‭ ‬ناز‭ ‬و‭ ‬ڕاكێشانی‭ ‬سه‌رنج‭ ‬بێ‭ ‬هاوتان،‭ ‬ئه‌وان‭ ‬سه‌رۆكیان‭ ‬له‌‭ ‬ژنه‌‭ ‬و‭ ‬باڵاده‌ستیی‭ ‬به‌ڕێوه‌به‌ردنی‭ ‬هۆزیش‭ ‬له‌به‌رده‌ستی‭ ‬ژنه‌كاندان،‭ ‬هه‌ندێك‭ ‬له‌‭ ‬هۆزه‌كانی‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬ژماره‌ی‭ ‬ژنان‭ ‬20‭ ‬به‌رانبه‌ری‭ ‬ڕێژه‌ی‭ ‬پیاوانه‌،‭ ‬له‌‭ ‬هه‌ر‭ ‬كام‭ ‬له‌‭ ‬پیاوه‌كان‭ ‬ده‌بێت‭ ‬4‭ ‬تا‭ ‬10‭ ‬ئافره‌تی‭ ‬هه‌بێت،‭ ‬وه‌ك‭ ‬ئه‌وه‌‭ ‬وایه‌‭ ‬له‌وێ‭ ‬به‌‭ ‬هه‌مان‭ ‬شێوه‌ی‭ ‬مه‌هاراجه‌كانی‭ ‬هیندی‭ ‬حه‌ره‌مسه‌رایه‌كی‭ ‬گه‌وره‌‭ ‬بۆ‭ ‬خۆیان‭ ‬ساز‭ ‬كردووه‌‭ ‬و‭ ‬سه‌دان‭ ‬ژنی‭ ‬جوانی‭ ‬جه‌نگه‌ڵستانیان‭ ‬كۆكردووه‌ته‌وه‌‭ ‬و‭ ‬شه‌وی‭ ‬سووریان‭ ‬پێ‭ ‬ده‌ڕازێننه‌وه‌‭. ‬له‌كاتێكدا‭ ‬له‌ناو‭ ‬هۆزی‭ ‬ژنانی‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬ئه‌گه‌ر‭ ‬كوڕیان‭ ‬ببێت،‭ ‬سه‌ری‭ ‬ده‌بڕن‭ ‬و‭ ‬كچه‌كانیشیان‭ ‬به‌خێو‭ ‬ده‌كه‌ن،‭  ‬ئه‌و‭ ‬پیاوانه‌شیان‭ ‬كه‌له‌ناو‭ ‬هۆزه‌كانی‭ ‬ژنانی‭ ‬ئه‌مازۆندان،‭ ‬یان‭ ‬هاوسه‌ری‭ ‬ژنه‌كانن،‭ ‬یاخود‭ ‬به‌ند‭ ‬و‭ ‬كه‌نیزه‌ك‭ ‬و‭ ‬پاسه‌وان‭ ‬و‭ ‬جه‌للادی‭ ‬سه‌رۆك‭ ‬خێڵن‭.‬

له‌و‭ ‬هۆزه‌ی‭ ‬كه‌‭ ‬4‭ ‬تا‭ ‬10‭ ‬ژن‭ ‬بۆ‭ ‬پیاوێك‭ ‬دانراوه‌،‭ ‬له‌‭ ‬ساڵه‌كانی‭ ‬یه‌كه‌م‭ ‬و‭ ‬دووه‌م‭ ‬وه‌ك‭ ‬كه‌نیزه‌ك‭ ‬خزمه‌ت‭ ‬و‭ ‬په‌رستاری‭ ‬له‌‭ ‬مێره‌كانیان‭ ‬ده‌كه‌ن،‭ ‬به‌ڵام‭ ‬كاتێك‭ ‬ده‌بنه‌‭ ‬خاوه‌نی‭ ‬منداڵ‭ ‬و‭ ‬وه‌چه‌‭ ‬ده‌خه‌نه‌وه‌،‭ ‬پیاوی‭ ‬داماو‭ ‬نه‌ك‭ ‬ته‌نیا‭ ‬خزمه‌تی‭ ‬ژنه‌كه‌ی‭ ‬ده‌كات،‭ ‬به‌ڵكو‭ ‬ده‌بێت‭ ‬كه‌ره‌سته‌و‭ ‬پێدواستیی‭ ‬ژیان‭ ‬بۆ‭ ‬دایك‭ ‬و‭ ‬باوك‭ ‬و‭ ‬خوشك‭ ‬و‭ ‬برای‭ ‬هاوسه‌ره‌كه‌یشی‭ ‬له‌ئه‌ستۆ‭ ‬بگرێت‭. ‬

نهێنیی‭ ‬ناوازه‌

به‌پێی‭ ‬لێكۆڵینه‌وه‌كان‭ ‬له‌ناو‭ ‬دارستانی‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬نزیكه‌ی‭ ‬10‭ ‬ملیۆن‭ ‬جۆری‭ ‬ئاژه‌ڵ‭ ‬و‭ ‬دره‌خت‭ ‬و‭ ‬ڕووه‌كی‭ ‬جیاجیا‭ ‬و‭ ‬3‭ ‬هه‌زار‭ ‬جۆری‭ ‬ماسی‭ ‬و‭ ‬30‭ ‬ملیۆن‭ ‬جۆری‭ ‬زینده‌وه‌ری‭ ‬بچووك‭ ‬هه‌ن‭.‬

بۆقی‭ ‬شووشه‌یی‭: ‬ئه‌م‭ ‬جۆره‌‭ ‬بۆقه‌‭ ‬پێسته‌كه‌ی‭ ‬ڕوونه‌‭ ‬و‭ ‬تەنیا‭ ‬له‌‭ ‬ئه‌مازۆندا‭ ‬هه‌یه‌،‭ ‬هه‌ندێكیش‭ ‬له‌وانه‌‭ ‬ڕه‌نگاوڕه‌نگ‭ ‬و‭ ‬هه‌ندێكیش‭ ‬بێ‭ ‬ڕه‌نگن،‭ ‬كاتێك‭ ‬كه‌سێك‭ ‬سه‌یری‭ ‬بۆقگه‌لی‭ ‬له‌م‭ ‬جۆره‌‭ ‬ده‌كات‭ ‬به‌‭ ‬ئاسانی‭ ‬ده‌توانێ‭ ‬ئه‌ندامی‭ ‬ناوه‌وه‌ی‭ ‬بۆقه‌كه‌‭ ‬ببینیێت‭.‬

ماسیی‭ ‬كاندیرۆ‭ ‬و‭ ‬شیوا‭: ‬ئه‌م‭ ‬جۆره‌‭ ‬ماسییه‌‭  ‬هه‌رچه‌نده‌‭ ‬زۆر‭ ‬بچووكه‌،‭ ‬به‌ڵام‭ ‬پڕه‌‭ ‬له‌‭ ‬ژه‌هر،‭ ‬ئه‌مه‌‭ ‬له‌كاتێكدا‭ ‬كه‌‭ ‬ماسیی‭ ‬شیوا‭ ‬له‌‭ ‬ڕووباره‌كانی‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬زۆره‌‭ ‬و‭ ‬جیا‭ ‬له‌‭ ‬ماسییه‌كانی‭ ‬تر،‭ ‬شیوا‭ ‬گۆشتخۆره‌‭ ‬و‭ ‬له‌‭ ‬ڕووبه‌رێكی‭ ‬بچوكی‭ ‬ڕووباره‌كاندا‭ ‬ڕێژه‌یه‌كی‭ ‬به‌رچاوی‭ ‬شیوا‭ ‬به‌رچاو‭ ‬ده‌كه‌وێ،‭ ‬ئه‌گه‌ر‭ ‬مرۆڤ‭ ‬بكه‌وێته‌‭ ‬نێو‭ ‬ئه‌م‭ ‬ماسییانه‌‭ ‬له‌‭ ‬ماوه‌ی‭ ‬5‭ ‬خوله‌ك‭ ‬تەنیا‭ ‬ئێسكه‌‭ ‬په‌یكه‌ری‭ ‬ده‌مێنێته‌وه‌‭.‬

تاریكیی‭ ‬ته‌واو‭: ‬له‌‭ ‬هه‌ندێك‭ ‬به‌شی‭ ‬دارستانه‌كه‌‭ ‬به‌هۆی‭ ‬چڕی‭ ‬دره‌خته‌‭ ‬زه‌به‌لاحه‌كان‭ ‬99‭%‬ـی‭ ‬تیشكی‭ ‬خۆر‭ ‬ده‌شارنه‌وه‌‭.‬

ماری‭ ‬كاره‌بایی‭: ‬هه‌رچه‌نده‌‭ ‬ناوی‭ ‬كاره‌باییه‌،‭ ‬به‌ڵام‭ ‬له‌راستیدا‭ ‬ماسیی‭ ‬چه‌قۆداره‌‭ ‬و‭ ‬وه‌ك‭ ‬مار‭ ‬مه‌له‌‭ ‬ده‌كات،‭ ‬له‌ناو‭ ‬ئاودا‭ ‬ڕووناكایی‭ ‬به‌كار‭ ‬دێنێت‭ ‬بۆ‭ ‬ئه‌وه‌ی‭ ‬له‌‭ ‬قوڵایی‭ ‬ده‌ریا‭ ‬و‭ ‬ڕووباره‌كانی‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬پێش‭ ‬خۆی‭ ‬ببینێت‭.‬

دره‌ختی‭ ‬دینامیت‭: ‬ئه‌وه‌ی‭ ‬وای‭ ‬كردووه‌‭ ‬ئه‌م‭ ‬دره‌خته‌‭ ‬سه‌یر‭ ‬ده‌ركه‌وێت،‭ ‬ئه‌وه‌یه‌‭ ‬كاتێك‭ ‬دره‌خته‌كه‌‭ ‬به‌رهه‌مه‌كه‌ی‭ ‬پێ‭ ‬ده‌گات‭ ‬ناكه‌وێته‌‭ ‬خواره‌وه‌،‭ ‬به‌ڵكو‭ ‬ده‌ته‌قێته‌وه‌‭ ‬و‭ ‬تۆوه‌كه‌ی‭ ‬به‌دووریی‭ ‬150‭ ‬پێ‭ ‬هه‌ڵده‌پژێت‭.‬

قه‌باره‌ی‭ ‬ئه‌مازۆن‭: ‬له‌‭ ‬نه‌خشه‌دا‭ ‬ڕووبه‌ری‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬2‭.‬12‭ ‬ملیۆن‭ ‬میلی‭ ‬چوارگۆشه‌ی‭ ‬داپۆشیوه‌،‭ ‬ئه‌م‭ ‬ڕووبه‌ره‌ش‭ ‬به‌سه‌‭ ‬بۆ‭ ‬داپۆشینی‭ ‬نیوه‌ی‭ ‬زه‌ویه‌كانی‭ ‬ویلایه‌ته‌‭ ‬یه‌كگرتووه‌كانی‭ ‬ئەمەریکا‭.‬

ئاژه‌ڵه‌‭ ‬ده‌گمه‌نه‌كان

زۆرێك‭ ‬له‌‭ ‬زینده‌وه‌ر‭ ‬و‭ ‬گیانه‌وه‌ری‭ ‬دڕنده‌ی‭ ‬ده‌گمه‌ن‭ ‬له‌ناو‭ ‬دارستانی‭ ‬چڕی‭ ‬ئه‌مازۆندا‭ ‬هه‌ن‭ ‬له‌وانه‌‭:.‬

جاڵجاڵۆكه‌ی‭ ‬مرۆڤخۆر‭: ‬ئه‌م‭ ‬جاڵجاڵۆكه‌یه‌‭ ‬قه‌باره‌ی‭ ‬نزیكه‌ی‭ ‬مه‌ترێك‭ ‬ده‌بێت‭ ‬و‭ ‬20‭ ‬تا‭ ‬25‭ ‬كیلۆگرام‭ ‬ده‌بێت،‭ ‬3‭ ‬دانه‌‭ ‬جاڵجاڵۆكه‌‭ ‬به‌سه‌‭ ‬بۆ‭ ‬ئه‌وه‌ی‭ ‬هێرش‭ ‬بكه‌نه‌‭ ‬سه‌ر‭ ‬ملی‭ ‬مرۆڤێك‭ ‬و‭ ‬له‌‭ ‬ماوه‌یه‌كی‭ ‬كورتدا‭ ‬خوێنه‌كه‌ی‭ ‬وشك‭ ‬بكه‌ن‭.‬

ئه‌نیكاتۆر‭ ‬و‭ ‬كرۆكۆدیله‌كان‭: ‬له‌‭ ‬زۆنگاوه‌كانی‭ ‬ئه‌مازۆندا‭ ‬له‌گه‌ڵ‭ ‬تیساحه‌كاندا‭ ‬ده‌ژین‭ ‬و‭ ‬له‌گه‌ڵ‭ ‬ئه‌وه‌ی‭ ‬زۆنگاوه‌كان‭ ‬بوونه‌ته‌‭ ‬هۆی‭ ‬قووتدانی‭ ‬مرۆڤه‌‭ ‬وه‌حشییه‌كان،‭ ‬هاوكات‭ ‬ئه‌م‭ ‬زینده‌وه‌رانه‌ش‭ ‬له‌‭ ‬كاتێكی‭ ‬كورت‭ ‬مرۆڤه‌كان‭ ‬تیكه‌‭ ‬تیكه‌‭ ‬ده‌كه‌ن‭.‬

ئه‌ورانگوتانی‭: ‬ئه‌مه‌ش‭ ‬له‌گه‌ڵ‭ ‬گۆرێللاكان‭ ‬له‌‭ ‬دارستانه‌كه‌دا‭ ‬ده‌ژین‭ ‬و‭ ‬زۆر‭ ‬جار‭ ‬هێرش‭ ‬بۆ‭ ‬سه‌ر‭ ‬هۆزه‌كانی‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬ده‌كه‌ن‭ ‬و‭ ‬وه‌كو‭ ‬گۆرێللا‭ ‬ده‌توانێ‭ ‬به‌ردی‭ ‬زه‌به‌لاح‭ ‬بۆ‭ ‬دوژمنه‌كانی‭ ‬بهاوێژێت‭.‬

مێرووله‌‭ ‬سووره‌كان‭: ‬له‌‭ ‬به‌شێكی‭ ‬دارستانه‌كه‌دا‭ ‬ئه‌م‭ ‬جۆره‌‭ ‬مێرووله‌یه‌‭ ‬ده‌ژین‭ ‬و‭ ‬مرۆڤ‭ ‬ناتوانێ‭  ‬به‌هۆی‭ ‬زۆریی‭ ‬ڕێژه‌ی‭ ‬مێرووله‌كان‭ ‬له‌وێ‭ ‬بژی،‭ ‬هۆزه‌كان‭ ‬تەنیا‭ ‬به‌‭ ‬ئاگر‭ ‬و‭ ‬ئاو‭ ‬ده‌توانن‭ ‬خۆیان‭ ‬له‌م‭ ‬مێروولانه‌‭ ‬بپارێزن،‭ ‬زۆر‭ ‬جار‭ ‬یاسای‭ ‬خێڵه‌كی‭ ‬هۆزه‌كانی‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬وایه‌‭ ‬كه‌‭ ‬كه‌سێك‭ ‬تاوانبار‭ ‬بێت‭ ‬به‌‭ ‬كرده‌وه‌یه‌ك‭ ‬به‌‭ ‬ده‌ستوپێ‭ ‬به‌ستراوه‌یی‭ ‬ده‌یده‌نه‌‭ ‬ده‌ست‭ ‬مێرووله‌‭ ‬سووره‌كان،‭ ‬له‌‭ ‬ماوه‌ی‭ ‬10‭ ‬خوله‌ك‭ ‬ته‌واوی‭ ‬گۆشتی‭ ‬مرۆڤه‌كه‌‭ ‬ده‌خۆن‭.‬

‭ ‬ماره‌‭ ‬ترسناكه‌كان‭: ‬ماری‭ ‬بوئا‭ ‬و‭ ‬ئه‌ناكۆندا‭ ‬و‭ ‬كوانا‭ ‬له‌‭ ‬هه‌ره‌‭ ‬مه‌ترسیدارترین‭ ‬ماره‌كانی‭ ‬دارستانی‭ ‬ئه‌مازۆنن‭ ‬و‭ ‬ژاره‌كه‌یان‭ ‬ده‌بێته‌‭ ‬هۆكاری‭ ‬ده‌ستبه‌جێ‭ ‬كوشتی‭ ‬ئه‌وه‌ی‭ ‬پێوه‌ی‭ ‬ده‌دات،‭ ‬هه‌ندێك‭ ‬له‌وانه‌‭ ‬درێژیان‭ ‬له‌‭ ‬15‭ ‬مه‌تر‭ ‬زیاتره‌‭ ‬و‭ ‬مرۆڤ‭ ‬به‌‭ ‬ئاسانی‭ ‬قووت‭ ‬ده‌ده‌ن‭. ‬ئه‌مانه‌‭ ‬ته‌نانه‌ت‭ ‬شێر‭ ‬و‭ ‬پشیله‌ی‭ ‬وه‌حشیش‭ ‬ده‌خۆن‭.‬

وه‌هم‭ ‬په‌رستی

هۆزه‌كان‭ ‬له‌رێگای‭ ‬جادووگه‌رانه‌وه‌‭ ‬شتی‭ ‬پیرۆزیان‭ ‬هه‌یه‌‭ ‬و‭ ‬له‌ژیانێكی‭ ‬پڕ‭ ‬له‌‭ ‬ته‌لیسم‭ ‬و‭ ‬سیحر‭ ‬و‭ ‬نزا‭ ‬له‌به‌رده‌م‭ ‬په‌یكه‌ر‭ ‬و‭ ‬شتی‭ ‬جۆراوجۆر‭ ‬ده‌خوێنن‭ ‬و‭ ‬ده‌ژین‭.‬

خودای‭ ‬جه‌نگه‌ڵ‭: ‬یاساكانی‭ ‬خێڵ‭ ‬له‌ناو‭ ‬تیره‌كاندا‭ ‬ڕێزیان‭ ‬لێ‭ ‬ده‌گیرێ،‭ ‬ئه‌وان‭ ‬له‌و‭ ‬بڕوایه‌دان‭ ‬خودای‭ ‬جه‌نگه‌ڵ‭ ‬هه‌یه‌‭ ‬و‭ ‬ئه‌گه‌ر‭ ‬له‌به‌رانبه‌ر‭ ‬پێشێلكردنی‭ ‬یاسای‭ ‬خێڵ‭ ‬نه‌كه‌ونه‌‭ ‬به‌ر‭ ‬هه‌ڕه‌شه‌ی‭ ‬ئه‌نجومه‌نی‭ ‬هۆز،‭ ‬ئه‌وا‭ ‬ده‌كه‌ونه‌‭ ‬به‌ر‭ ‬مه‌ترسیی‭ ‬خودای‭ ‬جه‌نگه‌ڵ‭.‬

له‌ناو‭ ‬هه‌موو‭ ‬هۆزه‌كاندا‭ ‬په‌رستگا‭ ‬هه‌یه‌،‭ ‬له‌وێ‭ ‬نزا‭ ‬و‭ ‬پاڕانه‌وه‌‭ ‬له‌به‌ر‭ ‬خودای‭ ‬جه‌نگه‌ڵ‭ ‬ده‌خوێنرێ،‭ ‬ئه‌نجومه‌نی‭ ‬جادووگه‌ران‭ ‬ده‌ستێكی‭ ‬باڵای‭ ‬هه‌یه‌‭ ‬له‌‭ ‬بڕیاردان‭ ‬له‌سه‌ر‭ ‬چاره‌نووسی‭ ‬هۆز‭.‬

رۆحه‌پیسه‌كان‭: ‬ئه‌وان‭ ‬له‌و‭ ‬باوه‌ڕه‌دان‭ ‬كه‌‭ ‬هه‌ر‭ ‬كاتێك‭ ‬ناخۆشی‭ ‬ڕووی‭ ‬له‌‭ ‬هه‌ر‭ ‬هۆز‭ ‬و‭ ‬تیره‌یه‌ك‭ ‬كرد،‭ ‬ئه‌وا‭ ‬له‌لایه‌ن‭ ‬خودای‭ ‬جه‌نگه‌ڵه‌وه‌‭ ‬كه‌وتوونه‌ته‌‭ ‬به‌ر‭ ‬دژایه‌تی‭ ‬و‭ ‬هه‌ڕه‌شه‌ی‭ ‬ڕۆحه‌‭ ‬پیسه‌كان،‭ ‬كه‌‭ ‬له‌‭ ‬شوێنێكی‭ ‬نادیاره‌وه‌‭ ‬هێرشیان‭ ‬ده‌كرێته‌‭ ‬سه‌ر،‭ ‬له‌دواجاریش‭ ‬ده‌بنه‌‭ ‬هۆكاری‭ ‬ماڵوێرانی‭ ‬و‭ ‬خاپووربوون‭ ‬و‭ ‬له‌ناوچوونی‭ ‬هۆز‭ ‬به‌هۆی‭ ‬ڕوداوی‭ ‬سروشتییه‌وه‌‭. ‬

دوعای‭ ‬كه‌ڵه‌شێر‭: ‬جه‌للاده‌كانی‭ ‬هۆز‭ ‬كه‌ڵه‌شێرێك‭ ‬ده‌گرن‭ ‬و‭ ‬نزای‭ ‬له‌‭ ‬ده‌می‭ ‬ده‌خوێنن،‭ ‬پێشئه‌وه‌ی‭ ‬كه‌ڵه‌شێره‌كه‌‭ ‬ده‌نووكی‭ ‬خۆی‭ ‬جیا‭ ‬بكاته‌وه‌،‭ ‬به‌یه‌ك‭ ‬خه‌نجه‌ر‭ ‬سه‌ری‭ ‬ده‌په‌ڕێنن‭ ‬و‭ ‬خوێنه‌كه‌ی‭ ‬ده‌كه‌نه‌‭ ‬ناو‭ ‬قاپێك‭ ‬و‭ ‬له‌پێش‭ ‬ماڵی‭ ‬كه‌سی‭ ‬مه‌به‌ست‭ ‬ده‌یپڕژێنن‭ ‬به‌‭ ‬خاكدا‭ ‬به‌شێوه‌ی‭ ‬بازنه‌،‭ ‬ئه‌گه‌ر‭ ‬ئه‌و‭ ‬كه‌سه‌‭ ‬له‌سه‌ر‭ ‬خوێنی‭ ‬كه‌ڵه‌شێره‌كه‌‭ ‬تێپه‌ڕی،‭ ‬گومانی‭ ‬تێدا‭ ‬نییه‌‭ ‬ده‌كوژرێت‭.‬

هه‌نبار‭: ‬له‌ناو‭ ‬هۆزه‌كاندا‭ ‬شوێنێك‭ ‬هه‌یه‌‭ ‬پێی‭ ‬ده‌گوترێت‭ (‬هه‌نبار‭) ‬كه‌‭ ‬تەنیا‭ ‬جادووگه‌ران‭ ‬ده‌توانن‭ ‬ئه‌و‭ ‬شتانه‌ی‭ ‬له‌ناو‭ ‬هه‌نباره‌كه‌‭ ‬هه‌ڵگیراون،‭ ‬بیبه‌خشن‭. ‬له‌ناو‭ ‬ئه‌م‭ ‬هه‌نباره‌دا‭ ‬شتی‭ ‬گرانبه‌های‭ ‬تێدایه‌‭ ‬كه‌‭ ‬به‌درێژایی‭ ‬سه‌رده‌می‭ ‬هۆزه‌كه‌‭ ‬له‌‭ ‬ئاكامی‭ ‬جه‌نگ‭ ‬له‌گه‌ڵ‭ ‬هۆزه‌كانی‭ ‬تر‭ ‬و‭ ‬گه‌شتیاره‌كان‭ ‬به‌ده‌ستیان‭ ‬هێناوه‌،‭ ‬شتی‭ ‬گرانبه‌های‭ ‬وه‌ك‭ ‬شمشێری‭ ‬زێڕ‭ ‬و‭ ‬مرواری‭ ‬و‭ ‬چه‌ك‭ ‬و‭ ‬كه‌لوپه‌لی‭ ‬شارستانی‭ ‬و‭ ‬تیروكه‌وان‭ ‬و‭ ‬جلوبه‌رگی‭ ‬له‌‭ ‬چه‌رمی‭ ‬ماری‭ ‬بوئا‭ ‬و‭ ‬شتگه‌لێك‭ ‬كه‌‭ ‬تەنیا‭ ‬سه‌رۆك‭ ‬هۆزه‌كان‭ ‬بۆیان‭ ‬هه‌یه‌‭ ‬به‌كاری‭ ‬ببه‌ن‭. ‬زۆرجاریش‭ ‬هه‌نبار‭ ‬بۆ‭ ‬شوێنی‭ ‬مۆمیاكردنی‭ ‬خودی‭ ‬جادوگه‌رانیش‭ ‬به‌كار‭ ‬ده‌هێنرێ‭.‬

مه‌ترسی‭ ‬و‭ ‬پاراستنی‭ ‬ژینگه‌‭ ‬

گۆڤاری‭ ‬سایه‌نسی‭ ‬ئەمەریکی‭ ‬ده‌ڵێت‭: ‬دوای‭ ‬10‭ ‬ساڵ‭ ‬درێژه‌دان‭ ‬به‌‭ ‬كارێكی‭ ‬مێژوویی‭ ‬بۆ‭ ‬ده‌رخستنی‭ ‬ڕێژه‌ی‭ ‬داره‌كانی‭ ‬جه‌نگه‌ڵی‭ ‬ئه‌مازۆن،‭ ‬100‭ ‬شاره‌زا‭ ‬و‭ ‬پسپۆڕی‭ ‬جیاواز‭ ‬له‌‭ ‬بواری‭ ‬ژینگه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬88‭ ‬دامه‌زراوه‌ی‭ ‬جیهانی‭ ‬به‌شدارییان‭ ‬كردووه‌‭ ‬و‭ ‬نزیكه‌ی‭ ‬هه‌زار‭ ‬و‭ ‬170‭ ‬فۆڕم‭ ‬به‌‭ ‬پرسیاری‭ ‬جیاجیا‭ ‬ئاماده‌‭ ‬كراون،‭ ‬ده‌ركه‌وتووه‌‭ ‬له‌ناو‭ ‬دارستانی‭ ‬ناوهێنراو‭ ‬390‭ ‬بلیۆن‭ ‬جۆری‭ ‬دار‭ ‬هه‌یه‌،‭ ‬كه‌‭ ‬به‌سه‌ر‭ ‬16‭ ‬هه‌زار‭ ‬جۆر‭ ‬دابه‌شیان‭ ‬كردوون،‭ ‬هه‌ر‭ ‬له‌م‭ ‬لێكۆڵینه‌وه‌یه‌‭ ‬زانستییه‌دا‭ ‬ده‌ركه‌وتووه‌‭ ‬6‭ ‬هه‌زار‭ ‬داری‭ ‬ئه‌م‭ ‬دارستانه‌‭ ‬له‌‭ ‬جۆری‭ ‬هه‌ره‌‭ ‬ده‌گمه‌ن‭ ‬و‭ ‬ناوازه‌كانن‭ ‬و‭ ‬ئێستا‭ ‬هه‌ڕه‌شه‌ی‭ ‬له‌ناوچوونیان‭ ‬له‌سه‌ره‌‭.‬

ئێستا‭ ‬به‌‭ ‬بیانووی‭ ‬دروستكردنی‭ ‬ڕێگاوبان‭ ‬بۆ‭ ‬دارستانه‌كه‌‭ ‬و‭ ‬ئه‌نجامدانی‭ ‬كاری‭ ‬كشتوكاڵی‭ ‬و‭ ‬كاری‭ ‬بیناسازیی‭ ‬ته‌خته‌یی‭ ‬و‭ ‬به‌كارهێنانی‭ ‬داره‌كانی‭ ‬جه‌نگه‌ڵ‭ ‬بۆ‭ ‬بواری‭ ‬بازرگانی‭ ‬و‭ ‬كارگه‌كان،‭ ‬ساڵانه‌‭ ‬نزیكه‌ی‭ ‬15‭ ‬هه‌زار‭ ‬كیلۆمه‌تر‭ ‬دووجا‭ ‬دار‭ ‬له‌ناو‭ ‬ده‌چێت‭ ‬كه‌‭ ‬به‌ناوبانگترین‭ ‬و‭ ‬زه‌به‌لاحترین‭ ‬داری‭ ‬دارستانه‌كه‌‭ ‬پێكدێن‭ ‬له‌‭ ‬داری‭ (‬لیانا،‭ ‬هامۆجانی‭)‬،‭ ‬بۆیه‌‭ ‬زانایانی‭ ‬به‌ڕازیل‭ ‬ڕای‭ ‬ده‌گه‌یه‌نن‭ ‬ئێستا‭ ‬60‭%‬ـی‭ ‬دارستانه‌كه‌‭ ‬ڕووبه‌ڕووی‭ ‬مه‌ترسی‭ ‬بووه‌ته‌وه‌‭. ‬هه‌روه‌سا‭ ‬گرووپه‌‭ ‬مافیاكان‭ ‬به‌شێكی‭ ‬ناوچه‌كه‌یان‭ ‬كردووه‌ته‌‭ ‬كارگه‌ی‭ ‬به‌رهه‌مهێنانی‭ ‬مادده‌ی‭ ‬هۆشبه‌ر‭. ‬

له‌م‭ ‬ساڵانه‌دا‭ ‬گرووپی‭ ‬پارێزه‌ری‭ ‬گۆی‭ ‬زه‌وی‭ ‬داوای‭ ‬له‌‭ ‬هه‌رسێ‭ ‬وڵاتی‭ ‬به‌رازیل‭ ‬و‭ ‬فه‌نزوێلا‭ ‬و‭ ‬كۆڵۆمبیا‭ ‬كرد،‭ ‬سنوورێك‭ ‬بۆ‭ ‬به‌بیابانبوونی‭ ‬دارستانی‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬دابنێن‭ ‬به‌و‭ ‬پێیه‌ی‭ ‬دارستانه‌كه‌‭ ‬كه‌وتووه‌ته‌‭ ‬سنووری‭ ‬ئه‌و‭ ‬وڵاتانه‌،‭ ‬به‌پێی‭ ‬توێژنه‌وه‌یه‌ك‭ ‬كه‌‭ ‬گرووپه‌كه‌‭ ‬بڵاویان‭ ‬كردووه‌ته‌وه‌،‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬به‌‭ ‬ته‌نیا‭ ‬خۆی‭ ‬10‭%‬ـی‭ ‬باڵنده‌‭ ‬و‭ ‬ئاژه‌ڵه‌‭ ‬كێویه‌كانی‭ ‬سه‌ر‭ ‬ڕووی‭ ‬زه‌ویی‭ ‬له‌خۆ‭ ‬گرتووه‌،‭ ‬ئه‌مه‌‭ ‬جگه‌‭ ‬له‌وه‌ی‭ ‬كاریگه‌ریی‭ ‬ژینگه‌یی‭ ‬له‌سه‌ر‭ ‬ته‌واوی‭ ‬ڕووی‭ ‬زه‌وی‭ ‬هه‌یه‌‭.‬

رووباری‭ ‬ناپۆ‭ ‬كه‌‭ ‬گه‌وره‌ترین‭ ‬ڕووباری‭ ‬ئه‌مازۆنه‌‭ ‬به‌‭ ‬تاڤگه‌‭ ‬و‭ ‬ده‌ریاچه‌ی‭ ‬زۆری‭ ‬ئاوه‌كه‌ی‭ ‬دیمه‌نێكی‭ ‬سیحراوی‭ ‬به‌‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬ده‌به‌خشێت‭.‬

وێنه‌كانی‭ ‬ئاوا‭ ‬گواجا

زۆر‭ ‬له‌‭ ‬گه‌شتیار‭ ‬و‭ ‬گه‌ڕیده‌‭ ‬به‌ناوی‭ ‬لێكۆڵینه‌وه‌ی‭ ‬زانستییه‌وه‌‭ ‬سه‌ردانی‭ ‬جه‌نگه‌ڵه‌كانی‭ ‬باران‭ ‬و‭ ‬ئه‌مازۆنیان‭ ‬كردووه‌‭ ‬و‭ ‬تووشی‭ ‬ده‌رده‌سه‌ری‭ ‬و‭ ‬كێشه‌ی‭ ‬جۆراوجۆر‭ ‬بوونه‌ته‌وه‌،‭ ‬یان‭ ‬هه‌رزوو‭ ‬بوونه‌ته‌‭ ‬ئامانجی‭ ‬ڕمی‭ ‬هۆزه‌‭ ‬وه‌حشییه‌كان،‭ ‬یاخود‭ ‬به‌‭ ‬ددانی‭ ‬تیژی‭ ‬ئاژه‌ڵه‌‭ ‬دڕنده‌كانی‭ ‬ئه‌و‭ ‬دارستانه‌‭ ‬تیكه‌‭ ‬تیكه‌‭ ‬بوون‭.‬

له‌‭ ‬سه‌ده‌ی‭ ‬21ـدا‭ ‬فۆتۆگرافه‌ری‭ ‬به‌نێوبانگی‭ ‬پورتوگالی،‭ ‬دانیال‭ ‬ڕۆدریگێرز‭ ‬به‌‭ ‬كامێراكه‌ی‭ ‬خۆی‭ ‬توانی‭ ‬بگاته‌‭ ‬ناوچه‌ی‭ (‬ئه‌لتۆ‭ ‬تۆریاسۆ‭) ‬به‌‭ ‬چاوی‭ ‬كامێراكه‌ی‭ ‬خۆیه‌وه‌‭ ‬شێوه‌ژیانی‭ ‬هۆزی‭ (‬ئاواگواجا‭)‬ـی‭ ‬له‌ناو‭ ‬دارستانه‌‭ ‬چڕه‌كانی‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬به‌‭ ‬دونیای‭ ‬شارستانییە‌ت‭ ‬و‭ ‬ئینته‌رنێت‭ ‬گه‌یاند،‭ ‬هه‌ر‭ ‬ئه‌و‭ ‬فۆتۆگرافه‌ره‌‭ ‬توانی‭ ‬بۆ‭ ‬یه‌كه‌م‭ ‬جار‭ ‬كامێرا‭ ‬و‭ ‬كۆمپیوته‌ر‭ ‬بباته‌‭ ‬نێو‭ ‬هۆزه‌كانی‭ ‬دارستانی‭ ‬ئه‌مازۆن‭. ‬له‌‭ ‬چاوی‭ ‬كامێرای‭ ‬ڕۆدریگێرزه‌وه‌‭ ‬چه‌ندین‭ ‬وێنه‌ی‭ ‬نیوه‌ڕووتی‭ ‬ژنانی‭ ‬ئه‌م‭ ‬هۆزه‌‭ ‬و‭ ‬منداڵان‭ ‬و‭ ‬پیره‌ژن‭ ‬و‭ ‬پیاوه‌كانی‭ ‬ئه‌م‭ ‬دارستانه‌‭ ‬به‌دیار‭ ‬ده‌كه‌وێ‭.‬

6‭ ‬ساڵ‭ ‬له‌ناو‭ ‬ژنه‌كانی‭ ‬جه‌نگه‌ڵدا

كاتێك‭ ‬جان‭ ‬تایله‌ر‭ ‬به‌شی‭ ‬مرۆڤناسی‭ ‬له‌‭ ‬په‌یمانگای‭ ‬میروسترون‭ ‬له‌‭ ‬ئەمەریکا‭ ‬ته‌واو‭ ‬ده‌كات،‭ ‬هاوڕێ‭ ‬له‌گه‌ڵ‭ ‬یوری‭ ‬هاوڕێی‭ ‬بۆ‭ ‬گه‌شت‭ ‬و‭ ‬لێكۆڵینه‌وه‌،‭ ‬ده‌چنه‌‭  ‬جه‌نگه‌ڵستانه‌كانی‭ ‬ئه‌مازۆن،‭ ‬جان‭ ‬كه‌‭ ‬گه‌شته‌كه‌ی‭ ‬كردووه‌ته‌‭ ‬بیره‌وه‌ری‭ ‬و‭ ‬مه‌نوچهێری‭ ‬مۆتیعی‭ ‬له‌‭ ‬به‌رهه‌مێكی‭ ‬دووبه‌شی‭ ‬چاپ‭ ‬و‭ ‬بڵاوی‭ ‬كرووه‌دته‌وه‌،‭ ‬ده‌نووسێت‭: ‬ئه‌وان‭ ‬یه‌كه‌م‭ ‬كه‌سن‭ ‬كه‌‭ ‬بۆ‭ ‬ماوه‌ی‭ ‬6‭ ‬ساڵ‭ ‬له‌ناو‭ ‬جه‌نگه‌ڵستانی‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬و‭ ‬له‌ناو‭ ‬تیره‌‭ ‬و‭ ‬هۆز‭ ‬و‭ ‬خێڵه‌‭ ‬وه‌حشییه‌كانی‭ ‬ئه‌مازۆن‭ ‬ژیاون‭. ‬

كارزانی‭ ‬له‌‭ ‬بواره‌كانی‭ ‬ژیان

ئێستاش‭ ‬یاسای‭ ‬خێڵ‭ ‬لای‭ ‬ئه‌وان‭ ‬له‌سه‌رووی‭ ‬هه‌موو‭ ‬شتێكه‌وه‌یه‌،‭ ‬به‌ڵام‭ ‬له‌‭ ‬زۆر‭ ‬بواری‭ ‬ژیاندا‭ ‬توانیویانه‌‭ ‬زانیاریی‭ ‬باش‭ ‬له‌سه‌ر‭ ‬دارستان‭ ‬و‭ ‬جۆری‭ ‬ڕووه‌ك‭ ‬و‭ ‬هه‌مه‌جۆری‭ ‬زینده‌وه‌ری‭ ‬جه‌نگه‌ڵه‌كه‌‭ ‬به‌ده‌ست‭ ‬بێنن،‭ ‬ئه‌مه‌ش‭ ‬له‌‭ ‬بواری‭ ‬ته‌ندروستی‭ ‬و‭ ‬ده‌رمان‭ ‬و‭ ‬خۆپاراستن‭ ‬و‭ ‬زۆر‭ ‬له‌‭ ‬بواره‌كانی‭ ‬دیكه‌ی‭ ‬ژیاندا‭.‬