بەشی مێژووی كورد

    رۆشنبیـــــری بنەماڵەی ئەیوبـی.

دەربازبوونا سەد سالان ب سەر په‌یمانا سایکس ـ پیکو ڤە سالا ١٩١٦ ئەحمەد بالایی بێگۆمان ملله‌تێ كورد داوییا هه‌ر په‌یمانه‌كێ خویكا خوه‌ دایه،‌ چ ئه‌و په‌یمان ل سه‌ر ئاستێ ناڤنه‌ته‌وی بن،‌ چ ل ئاستێ هه‌رێمی بن، ژبه‌رکو‌‌ هه‌ر رێكه‌فتنه‌ك هاتیه‌ ئیمزاکرن ل سه‌ر خوین و خه‌باتا گه‌لێ كورد هاتیه‌ مه‌شاندن، …

راپەرینی یەكەمی بارزان بە رابەرایەتی شێخ ئەحمەدی بارزانی (1931-1932) ئامادةكردن و نوسيني : بەناز نصرالدين جادر بارزانی   كلیك بكە بۆ بینینی ئەم بابەتە  

ئامادەكردن و ساغكردنەوەی لە ئەرشیفی نەتەوەیی بەریتانیی و شیكاركردنی: “شەریف هەژاری” مامۆستا لە بەشی مێژووی زانكۆی سلێمانی. كاتێك به‌ وردی له‌ به‌ڵگه‌نامه‌ نهێنییه‌كان ڕاده‌مێنین، ئه‌وا ده‌توانین تێیاندا چه‌ند تایبه‌تمه‌ندییه‌كی ئه‌رێنیی و نه‌رێنیی  سەركردەی سیاسی كۆچكردووی كورد مه‌لا مسته‌فا له‌ كایه‌ی سیاسیی دا چنگ بخه‌ین، هه‌رچه‌نده‌ به‌ڵگه‌نامه‌كان به‌ شێوه‌یه‌كی به‌راوردكاریی ئاماژه‌یان …

بەپێی بەلگەنامەیەكی نهێنی ئیمپراتۆریەتی بەریتانیی كە مێژووی نووسینی بۆ 8-10-1930 دەگەڕێتەوە و لە 10-10-1930 سادیرە كراوە، ئەوا چەندین ڕەهەندی سیخوڕیی و ڕێنیشاندەری سیاسیی ئینگلیزەكان بۆ دەسەلاتدارانی عەرەبی عێراقی تازە درووستكراو ئەسەلمێنێت لە چۆنیەتی مامەڵەكردن لەگەل جوولانەوەی باشوری كوردستان. (كە لەو كاتەدا عێراق لە ژێر ئینتیدابی بەریتانیادا بوو، هێشتا نەبوو بووە …

‌وێنەیەكی مێژوویی كورد لە ئەرشیفی نەتەوەیی بەریتانیا ئاماده‌كردن و ساغكردنه‌وه‌ی له‌ ئه‌رشیفی نه‌ته‌وه‌یی به‌ریتانیی و شیكاركردنی: “شه‌ریف هه‌ژاری” مامۆستا له‌ به‌شی مێژووی زانكۆی سلێمانی. بۆ نه‌ته‌وه‌ی كورد، گرنگه‌ بزانرێ دیدگای سیخوڕ و دبلۆماتكارانی ئینگلیز بۆ نه‌ریته‌ كۆمه‌ڵایه‌تیی و جووڵه‌ سیاسییه‌كانی سه‌ركرده‌كانی كورد چۆن چۆنی بووه‌‌! تایبه‌تمه‌ندییه‌ به‌هێز و لاوازه‌كانی كورد …

مارك سايكس خه‌ندان- دانا ته‌یب مه‌نمی مارك سایكس، یه‌كێك له‌پێكهێنه‌رانی رێككه‌وتننامه‌ی‌ سایكس –پیكۆ، هه‌شت ساڵ به‌ر له‌ئیمزاكردنی رێككه‌وتننامه‌كه‌، سه‌رۆك هۆزو خێڵه‌ كوردییه‌كانی بینوه‌و له‌گه‌شتێكدا بۆ ناوچه‌كانیان گفتوگۆی له‌گه‌ڵ كردوون. به‌رهه‌می ئه‌و گه‌شته‌ی‌ نامیله‌كه‌یه‌ك بوو. سایكس، له‌ساڵی  1908، كه‌ده‌كاته‌ هه‌شت ساڵ به‌ر له‌واژۆكردنی ڕێككه‌وتنامه‌ی سایكس – پیكۆ گه‌شتێك به‌دووری (700) میل …

ڕێکەوتننامەی سایکس بیکۆ چییە عەباس نادر ساڵێک لە دوای بەرپابوونی شەڕی یەکەمی جیھانی بەدیاریکراوی لە نۆڤێمبەری ساڵی ١٩١٥ نوێنەری بەریتانیا و فەرەنسا و رووسیای قەیسەری گفتوگۆیان کرد لەسەر دابەشکردنی خاکی ژێردەستی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی بەتایبەتی ئەوخاکەی دەکەوێتە نیوان دەریای سپی ناوەڕاست و وڵاتی ئێران . ئەوەبوو لە مانگی ئایاری ساڵی ١٩١٦ …

ڕێكەوتنی سایكس پیكۆ   –     اتفاقیە سایكس بیكو       Sykes-Picot Agreement ئەوچەمكە لێكدراوە مێژوەكەی دەگەڕێتەوە بۆسەرەتای سەدەی بیستەم كەچی بە چەمك وزاراوەیەكی سەردەم هەژماردەكرێ‌ ،چونكە تا ئەو ساتەش كاریگەری هەرە بنچینەیی لەسەر ڕووداوەكانی رۆژهەلاتی ناوەڕاست  بە كێشەكانی كورد وفلستینیشەوە ماوە، ڕێكەوتنێكی نهێنیە لە گەرمەی جەنگی جیهانی …

دەقی ڕێکەوتننامەی سایکس بیکۆ رووداو- هەولێر رێبوار قاسم و چۆمان تەقیەدین 100 ساڵی تەواو لەمەوبەر، دروست لە رۆژێكی وەكو ئەمڕۆدا (16/5/1916)، بەریتانیا و فەرەنسا بە رەزامەندیی رووسیای قەیسەری، لەسەر پڕۆژەیەك رێككەوتن كە ناوی لێنرا “رێككەوتنی ئاسیای بچووك”، دواتر ئەم رێككەوتنە بە رێككەوتنی “سایكس-پیكۆ” ناوبانگی دەركرد كە لە ناوی هەردوو دیپلۆماتكار …