مێژووى جیهان

بەناوبانگترین “تاوانبارەکان”ی مێژوو  سامان محەمەد لە جیهاندا کۆمەڵە کەسێک میژوویەکی رەشیان لە دەوڵەتە جیاوازەکانی جیهان بۆ خۆیان تۆمارکردووەو بەهۆی کردەوەو رەفتارەکانیانەوە دادگا وەک تاوانبار سزای داون و بە بەناوبانگترین “تاوانبارەکانی مێژوو” ناوزەد دەکرێن. ماڵپەری سکای نیوز پۆلێنی ئەو کەسانەی کردووەو بەکورتی باسی لە ژیان و کردەوەکانیان کردووە، زۆرێک لەوانە مامەڵەی …

خێزان ئەمانە کۆمەڵێک ڕوداوی مێژووین کە هەر بە ڕێکەوت ڕوویان داوە و ئێستاش بونەتە جێگای سەرنجی هەموان:   – کۆمپانیای White Star Line لە ساڵی ١٩٠٧ سێ کەشتی گەورەی دروستکرد بەناوەکانی Olympic, Titanic,  Britannic، چارەنوسی هەرسێ کەشتیەکە یەک شت بوو، لە ٣ روداوی هاوشێوەدا لە نێو دەریادا تێکشکان. – پەرستیارێک بەناوی  Violet Jessop لە …

بەوێنە.. فیرعەونەکانی سەدەی بیستەم بناسە سامان محەمەد هەندێک لە سەرکردەو زاناکان تەنها بەڕەوان لەسەر زەوی بوونیان نەماوە، وەلێ جەستەیان پارێزگاری لێکراوەو شوێنکەوتووانیان مەبەستیانە تا هەتایە لەنێویاندا بمێننەوە. ئەو چەند کەسەی لە وێنەکاندا دەبیندرێن بە فیرعەونەکانی سەدەی بیستەم ناوزەد دەکرێن، وەک دەسەڵات و پێگەو هەیمەنە قسەی لەسەر نەکراوە، بەڵکو وەک فیرعەونەکانی …

حەوت زانیاری لەسەر یۆنانیەکان توشی سەرسوڕمانت دەکات ئاکام محمد کە باسی مێژووی یۆنانەکان دەکرێت یەکەم شت کە بەمێشکماندا دێت فەیلەسوفەکان و بینا ئەندازەییە ناوەزاکانیانە، ئەگەرچی یۆنانیەکانیش وەکو میلەتەکانی تر کۆمەلێک رەفتاری سەیریان هەبووە کە بەبیستنیان توشی پێکەنین دەبیت: 1.بەکارهێنانی پیسی گوێ بۆ پشکنینی نەخۆشی لەدنیای هاوچەرخدا،پزیشکەکان پیسایی و میز بەکاردێن …

بۆچی مانگا له‌ هیندستان پیرۆزه‌؟  سیامه‌ند موهته‌دی له‌ناو هیندیه‌كاندا مانگا جۆرێكه‌ له‌ خوداوه‌ندی دایك و ته‌نانه‌ت له‌ هه‌ندێك پارێزگاش كوشتنی (سه‌ربڕینی) مانگاو گا قه‌ده‌غه‌كراوه‌. ئه‌م پله‌ تایبه‌تیه‌ی مانگا له‌ناو كۆنترین ده‌قه‌ ئایینیه‌كاندا شینه‌كراوه‌ته‌وه‌و ئایدیای مانگای پیرۆزو قه‌ده‌غه‌كردنی كوشتنی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ دوای ئه‌م ده‌ورانه‌و دوای گه‌شه‌كردنی ئاینی هیندوئیسم. پێده‌چێت یه‌كه‌مین واتای …

وێنه‌و زانیاری.. كۆتا قوربانی نه‌ریتی پێ به‌ستن له‌ چین له‌ ساڵانی 800ی زایینیه‌وه‌ هه‌تا سه‌رده‌می شۆڕشی كۆمۆنیستی له‌ چین نه‌ریتێك هه‌بووه‌ به‌ ناوی پێ به‌ستن. ئه‌و نه‌ریتی پێ به‌ستنه‌ به‌ شێوه‌یه‌ك بووه‌ كه‌ منداڵه‌ كچه‌كانیان له‌ ته‌مه‌نی 4 ساڵانه‌وه‌ به‌ له‌فاف و باندج به‌توندی پێیان ده‌به‌سترا تا بتوانن جۆره‌ پێڵاوێكی …

بەهێزترین بومەلەرزەکان لە مێژوودا بومەلەرزە لە ئەنجامی جوڵان و تێکشکانی تاوەرەکانی ناوەوەی زەوی بەهۆی گۆڕانە جیۆلۆجیەکانەوە دروست دەبێت بە شێوەی شەپۆلی خێرا ناوچەی ڕودانی بومەلەرزەکە دەهەژەژێنێت. بومەلەرز لە پلەی (١)ەوە دەست پێدەکات تاکو پلەی (١٠) بە پێوەری ڕێختەر دەپێورێت، پلەکانی سەرەتای زیان ناگەیەنن بەڵام پلەکانی کۆتای لە ٦ تا ١٠ …

یه‌كی ئایار بۆچی ‌و چۆن كرا به‌ جه‌ژنی كرێكارانی دنیا؟! ‌ له‌ساڵی 1875دا كرێكارانی كانگای پنسلڤانیای ئه‌مریكا مانیان گرت، به‌ڵام خاوه‌ن كانگایه‌كان كه‌ پاسه‌وانی چه‌كداری تایبه‌تیان هه‌بوو به‌ هاوكاری پۆلیسی سه‌ر به‌ كۆمپانیاكانی خه‌ڵوز‌و پۆڵا مانگرتنه‌كه‌یان دامركاندنه‌وه‌‌و ده‌ستیان كرد به‌ بیانوو ‌و ته‌شقه‌ڵه‌كردن به‌ كرێكاره‌ چالاك‌و ژیر‌و رێبه‌ره‌كان تا توانییان …

زارۆ ئاغای کورد… بەتەمەنترین پیاوی جیهان بەکر شوانی  زارۆ ئاغا، ١٧٧٧-١٩٣٤ ڕۆژی ٢٩ حوزەیرانی ساڵی ١٩٣٤ کاتێك زارۆ ئاغا مرد، گوڵ خانمی کچی کە ئەو کاتە تەمەنی ٦٥ ساڵ بوو، بەمجۆرە شینی بۆ باوکی دەکرد: “وای دایێ… وای دایێ… تێرت لە دنیا نەخوارد زارۆی خۆم!” ئەوە شیوەن بوو بۆ پیاوێك …

بەکر شوانی  چەرچڵ و ئینوینو کتێبی “بیرەوەرییەکانم”ی نووسەر و ڕۆژنامەنووسی تیرۆرکراوی کورد موسا عەنتەر (١٩٢٠-١٩٩٢) لێوانلێوە لە ڕووداوی مێژوویی و سەربووردەی ژمارەیەکی زۆر لە کەسایەتییە کوردەکانی سەدەی بیستەم و هەندێك کەسایەتیی تورك و بیانی کە پەیوەندیان بە کورد و دۆزەکەیەوە هەبووە. یەکێك لەو ڕووداوانە بەسەرهاتی کۆبوونەوەی نێوان سەرۆك وەزیرانی بەریتانیا …