مێژووى جیهان

دەرکەوتنی زمانی فارسی نوسینی: د.محمد نورالدین عبدالمنعم وەرگێڕانی لە عەرەبییەوە: شڤان نەوزاد زمانی فارسی زمانێکی جوانی ئیسلامییە،هەڵگری ئەدەبێکی بەبڕشتە،بە دوهەمین زمانی جیهانی ئیسلامی دادەنرێت لەدوای زمانی عەرەبی،زانایانی زمانناس پێیدەڵێن(فەڕەنسی ڕۆژهەڵات)،چونکە لە ڕۆژهەڵاتدا بڵاوبۆتەوەو وەکو بڵاوبونەوەی فەڕەنسی لە خۆرئاوا،هەروەها گرنگی و پێگەی خۆی هەیە لەدوای عەرەبی، وەکو فەڕەنسی لە بوارەکانی وێژە …

ئایینی ئاتون (ئاتونییەت)  بەشی دووەم ئوسامە حەسیب کاریگەری بیروباوەڕی  (ئاتون)یەت لەمیسڕ: هەرچەند (ئەخناتون) لەو شۆڕشەی بەرپای کرد، سەرکەوتنی بەدەست  نەهێنا، بەڵام توانی کاریگەرییەکی زۆری لەزۆر بواری هونەر، ئایین و سیاسی لە میسڕ بەجێبهێلێ. هەوڵ دەدەین هەندێکیان بخەینە ڕوو، هونەر لەو ماوەیەدا شێوازێکی نوێی بەخۆوە بینی، ئەویش بریتی بوو لە: واقعیەت …

 پەیسەر پرێس هەندێك لە شارەزایان پێیان وایە پەرستنی ئەندامە سێكسیەكانی مرۆڤ لە سەیرترین ئەو پەرستانانەیە لە مێژووی مرۆڤایەتی دا، بە پیرۆزگرتنی بەشێك لە جەستەی مرۆڤ و ئەنجامدانی پەرستش بۆی شتێكی سەیرە بەتایبەتی بەشێكی دیكەی مرۆڤایەتی بە (عەیبە ) یان بە شەرمهێنەر تەماشای دەكەن، تا ئێستە هۆكارەكەی ڕوون نەبووەتەوە، بەتایبەتی ئەگەر …

ئارتیو ڕامبۆ دەڵێت . پێست سپیەکان گەیشتن، ئیتر دەبێت خۆت پۆشتەکەیت ، بچیت بۆ کار، پاشان بۆ کەنیسە. ————————— ئێمە کاتێک لە ڕۆژهەلات ئەژیاینو هەمو خەو و خەیاڵمان ئەوەبو کە بگەینە ئەوروپاو لە دیسکۆکاندا سەمابکەین، لەبەر ئەوەی کە وامان دەزانی خەڵکی ئەوروپی کارناکەنو پارە بەسەریاندا دەبارێت، بەلام راستیەکی پێچەوانە بو، …

(سۆمه‌ر) یه‌كه‌مین شارستانی جیهانی كۆن! دوکتۆر حوسێن موحەممەد عەزیز* له‌ ڕاستیدا، شارستانییه کۆ‌نه‌کانی کۆمه‌ڵی مرۆ، له‌ ڕووی هه‌ڵکه‌وتی جوگرافیا، مه‌ودای بڵاوبوونه‌وه‌، شێوه‌ی ده‌سه‌ڵات و فه‌رمانڕه‌وایی، ئاست و جۆری ژیان، چه‌شنی ئه‌و زمانانه‌ی دانیشتووانه‌که‌ی قسه‌یان پێ کردووه‌ و ئه‌و ئایینانه‌ی باوه‌ڕیان پێی هه‌بووه‌، زۆر جیاوازبوون. له‌به‌رئه‌وه ماوه‌یه‌کی دوورودرێژ،‌ زاناکان به‌ دوای …

راستیه‌كی ته‌واوه‌تی له‌ ژیانی سه‌دام تكریتی. وه‌رگێران: حلمی ره‌سوڵ ره‌زا ره‌غدی كچی سه‌دام له‌ كه‌ناله‌ ته‌له‌فزیونیه‌كاندا وێنه‌ی باوكی به‌ جوانی ده‌خاته‌ پێش چاوو عێراقیه‌كان تۆمه‌تبار ده‌كات به‌ غه‌درو ناپاكی.. بۆیه‌ عه‌قیدی خانه‌نشین “ریاز ئال شلیبه‌” به‌ نامه‌یه‌ك وه‌لامی ره‌غد ده‌داته‌وه‌ و چه‌ندین راستی ده‌رباره‌ی مێژووی كوڕی “سه‌بحه‌= سه‌دام” ده‌خاته‌ روو. …

ناوەکەى خۆت لەگەل خۆت ببە, شەرمەزاریە بۆمن ناوى داگیرکەرێکى قێزەونى وەک تۆ هەڵبگرم. عوسمان عومەر ڕوداوى مێژوویی ئەو ڕوداوە گرنگەیە لە ژیانى مرۆڤ دا ڕوو دەدەن و، جارى واهەیە ئەو روداوە دووبارە نابێتەوە، دەگمەن نەبێ. لەبیروهزرى مرۆڤ دا دەمێنێتەوە و دەبێ بەیادەوەریەک و نەوە بۆ نەوەى دەگێڕێتەوە. بۆنمونە بونى مەلیک …

کلێسا یان کاته‌درائیه‌ی نۆتردام ئا:چۆمان ته‌قێدین ئەم کلێسایه‌ یان کاته‌درائیه‌‌یه‌له‌ساڵی(1160ز)بیرۆکه‌ی دورستکردنی دانراوه‌ له‌لایه‌ن مه‌ترانی شاری پاریس مه‌تران مۆریس دی سوللی له‌سه‌ر پاشماوه‌ی کلێسایه‌کی کۆنی ڕۆمانی لەشارەدوورگەی سانت لویس کە ئەڕوانێتەسەر ڕوویاری سین لەناو شاری پاریسی پایتەختی فەرەنسا لەهەرێمی پاریسی سەر ناوچەی ئێل دۆ فرانس.دورست کردنی کلێسا یان کاتەدرائیەی نۆتردام له‌ساڵی(1163ز)ده‌ستکرا …

ژیانی سامۆراكان..له‌ نێوان چیرۆك و ڕاستی دا باز احمد چیرۆكی سامۆراكان ماوه‌ی سه‌دان ساڵه‌ به‌ وڵاتانی دنیا بڵاوبووه‌ته‌وه‌ و زۆر فیلم و په‌رتووك و چیرۆك و ئه‌فسانه‌ ده‌رباره‌یان نووسراوه‌ و به‌رهه‌م هێنراوه‌، به‌ڵام له‌ ڕاستیدا سامۆراییه‌كان كێن و چۆن ژیاون و به‌ كرده‌یی به‌وشێوه‌ بوون كه‌ له‌ فیلم و چیرۆكه‌كان …

مێژووی کودەتاسەربازی وڕاپەرینەجەماەرییەکانی سودان ئا:چۆمان تەقێدین وڵاتی سودان لەئەفریقیا لەڕێکەوتی(1_1_1956)سەربەخۆیی بەدەست هێنا وجیابووە لەشانشینی یەکگرتوو(بەریتانیا)تا ئێستاکەنزیکەیی(63)ساڵە ،نزیکەیی(14)کودەتای سەربازی وڕاپەرینی جەماوەری بەخۆیەوە بینیووە یەکەم/لەڕێکەوتی(17_2_1958)بەسەرۆکایەتی ژەنەڕاڵ ئیبراهیم عەبود لەدژی خەلیل عەبدوڵڵای سەرۆک وەزیرانی ئەوکاتەی سودان. دووەم/ساڵی(1960ز)بەسەرۆکایەتی لیوا عەبدولوەهاب وەشکستی هێنا. سێیەم/ساڵی(1963ز)لەلایەن کۆمەڵەی ڕەشید تاهیر وەشکستی هێنا. چوارەم/لەڕێکەوتی(12_10_1964)یەکەم ڕاپەرینی جەماوەری سودانی لەدژی ئیبراهیم …