Home / مێژووى جیهان / سەددام چەند ژنی هێناوەو ئەوكچەی عودەی هاوسەرگیری لەگەڵ كرد كێ‌ بوو

سەددام چەند ژنی هێناوەو ئەوكچەی عودەی هاوسەرگیری لەگەڵ كرد كێ‌ بوو

31470-f-810x459

سەددام چەند ژنی هێناوەو ئەوكچەی عودەی هاوسەرگیری لەگەڵ كرد كێ‌ بوو

ئاراس عوسمان

(بەشی دووەم)
ساڵی 1980 و دەستپێكردنی حوكمی تاكرەوەی سەدام حسێن بەسەر گەلی عێراقدا وەك سەرۆك كۆمار هاتە ئاراوەو هەربۆیە دەستەواژەی ئەلئەیام ئەلتەویلە (بە پاڵەوانكردنی سەددام)كرا بەبەریدا، هەر لەو سەرەتایەوە سەددام دەیویست وا لەخەڵك و میللەتانی عەرەب و دەرەوە تێبگەیەنێت كە لەساڵی پەنجاكان ئێمە كێ‌ بووین و چیمان ئەنجامداوە لەعێراقدا لەبەرامبەر دەوڵەت و كەسی یەكەمدا، بۆیە هەستان بە دروستكردنی فیلمێك كە ماوەی (150)خولەك بوو بەناوی ئەلئەیام ئەلتەویلە، رۆژگارە دوورودرێژەكان-ەوە بەرهەمەكەش لەكەناڵی( 1)ی عێراقەوە نیشاندرا كە ناوەرۆكی فلمەكە زیاتر بابەتێكی بایۆگرافی بوو، گێرانەوەی ئەو رۆژە بوو7/10/1959 بوو كاتێك سەدام توشی شكست دەبێت لەهەمبەر تێرۆركردنی عەبدولكەریم قاسم و هەمان كات سەددام لەو هەوڵەدا بریندار دەبێت و تاكە رێگا بۆ مانەوەو چارەسەر روو دەكاتە وڵاتی سووریا. ئەم فلمە چەند ساڵ جارێك بەردەوام لێدەدرایەوە تاكو لەلای بینەر و بیسەری عێراقی و دۆست و دوژمنەوە وێنەی بەپاڵەوانكردنی سەددام بچەسپێت. بەرهەمهێنانی فلمەكە لەلایەن تۆفیق ساڵح و نووسینی سەددام حسێن و تۆفیق ساڵح ونواندنی سەددام كامل ئامۆزای سەددام حسێن لەرۆڵی سەددام حسێندا بەرهەمهێنرا.

شەری عێراق و غەرقبونی بەژێر قەرزەوە
سەددام جیاواز لە هەوڵی بەردەوام خۆی و دارودەستەكەی بۆ لەناوبردنی نەیارانی لەئارادا بوو بەتایبەت بەرامبەر شیعەكان و كوردەكان و لەئاستی سیاسەتی حكومرانی ناوخۆی و ، لەهەمبەر دەوڵەتانی دراوسێش لەسەرەتای هەشتاكانەوە تەپڵی جەنگی لێدا لەگەڵ ئێران و كارەسات و ماڵوێرانی گەورە بەر هاوڵاتیان و ئابوری عێراق كەوتن كە هەزاران خەڵكی مەدەنی و سەربازی وڵاتەكەی كردە قوربانی خواست و ئارەزوەكانی، كە سەرئەنجام عێراق كەوتە بن قەرزێكی گەورەوە كە وەك دەگوترێت رێژەی زیانەكەی بە(75) ملیار دۆلار خەمڵێنرابوو، ئەمە جیاواز لەشەری كوەیت و بەدیهێنانی خەونی لكاندنی ئەم وڵاتە بە عێراقەوە كە وەك پارێزگایەک تەماشا بكرێت بەناوی (عودە الفرع الی الاصل). دواتریش لەئازاری ١٩٩١ گە‌لی كورد راپە‌رینی كرد لەباكوری عێراق و توانیان سە‌ركە‌وتن بە‌دە‌ست بێنن و دژە‌ فرین لە‌ سە‌ر عێراق دانرا لە‌ باكور(هە‌رێمی كوردستان )و باشوری عێراق كە‌وتە‌ ژێر بە‌ندی ٧ ی نە‌تە‌وە‌ یە‌كگرتوە‌كان.

عودەی پەیوەندی لەگەڵ كچە توركێك دەبەستێت

رۆڵی یەكێك لە كورەكان سەددام ئەویش عودەی بوو بۆ هەڵبژاردنی هاوژینێك لەگەڵ (سافیم تورونە) ژیانی هاوسەرگیری پێكدێنێت. لەو سەردەمە رۆژنامەی حوریەتی توركی بڵاوی كردۆتەوە كە كاتێك ئەم كچە توركە لەساڵی 1982 بەسەردانێك دەچێتە ماڵی پووری لەبەغدای پایتەخت و زاواكەیان پیاوێكی بەرەگەز توركمان و دانیشتووی عێراق بووە، ئەم كچە مەبەست لەسەردانەكەی بۆ پێشبركێی شاجوان بووە كە لەیەكێك لە هۆتێلەكانی بەغدا ئەنجامدراوەو لەوكاتەدا سەددام و عودەی كوریشی ئامادە دەبن، دواجار هەڵبژاردنی شاجوان بەختیاوەری سافیم دەبێت و هەڵدەبژێردرێت، چیرۆكی خۆشەویستی و بیری هاوسەرگیری لەلای عودەی دەبێتە بەرنامەی ژیانی و دواتر پرۆسەكە بەئەنجام دەگات، بەڵام هەر زوو كچە توركیەكە لەئازار و مەینەتیەكی ناخۆشدا ژیان بەسەردەبات و مانەوەی سافیم و عودەی لەو ماڵەدا تەنیا هەشت مانگ دەبێت و سافیم لەو توند و تیژیانەی بەرامبەری كراوە لەلایەن عودەی هاوسەرییەوە وەك رۆژنامەكە باسی كردوە بۆ خۆدەربازكردن هەڵدێت و دەگەرێتەوە توركیا. گرفتی گەورەی ئەوكاتی پاش هەڵهاتنی خێزانەكەی عودەی ئەوە بووە كە میدیاكان بەردەوام باسیان لەو كورە كردووە كە لەنێوان سافیم و عودەی هاتۆتە دونیاوە كە ناوی (مەسعود) بووەو ئاخۆ كچە توركیەكە منداڵەكەی لەگەڵ خۆی بردوە یاخود لەماڵی عودەی و لەناو كۆشكەكانی بەغدا بەبێ‌ دایك ماوەتەوە، بۆ ئەو مەبەستە میدیاكانی عێراق زۆركات هەلی چاوپێكەوتنەكان دەقۆزنەوەو پرسیاری بزربونی ئەو منداڵە دەكەن لە كچە گەورەكەی سەددا م رەغدە و، ناوبراو نەك زانیاری یەكلاكەرەوە نادات بەڵكو جەخت لەوە دەكاتەوە كە هیچ منداڵێك لەنێوان عودەی برای و سافیمی براژنی نەهاتۆتە دونیاوە و هەر هەواڵێكی لەم جۆرەش بڵاوبكرێتەوە تەنیا بۆ شكاندنی بنەماڵەی سەددامی باوكە و هیچی دیكە.
هەر دوای چەند ساڵێك دەردەكەوێت كە خێزانە توركیەكەی عودەی كورێكی هەیە و لەگەڵ دایكی دەژی لەتوركیا و ناوی ( مەسعود)ە و وەك میدیاكان ئاماژەیان بۆ كردووە كە ئەم كورە هەموو ژیانی پریەتی لەنهێنی گەورە و گرنگ.

سەددام كەسێكی بەتوانا و زیرەك بوو
لەلایەكی ترەوە كەسایەتی كورد و مێژوو نووس د.كەمال مەزهەر لەیەكێك لەبەرهەمە كانی بەناوی (كتێبی بستێكی خاكی كوردستان بەهەمو دنیا ناگۆڕمەوە) لەوەسفی هەندێك سەركردەدا و لەنێویاندان سەددام حسێن جەختلەوە دەكاتەوە كە سەدام حسێن ئەو پیاوەی 24 ساڵ سەرۆكی عێراقی ئیدارەدا بوو، زۆر كەس ئەوانەی كە دوژمنی رژێمی سەدام حسێن بوون، دەیانگوت سەدام داردەست‌و كرێگرتەی ئەمەریكایە، مەزهەر پێچەوانەکە بەڕاست لەقەڵەم دەدات و ئاماژەی بەوەکردووە کە لەو بڕوایەدام سەدام پیاوی كەس نەبووە‌و پیاوی نەفس‌و عوقدەی خۆی بوە، بەڵام ئەمەریكییەكان زۆر بەزیرەكانە لە بەرژەوەندی خۆیان دەیانجوڵاند، چونكە لەگەڵ ئێراندا هەشت ساڵ شەڕی كرد، ئەو شەڕە لەبەرژەوەندی ئەوان بوو،لەبەر ئەوەی سەدام شەخسێكی بەتوانا بوو هەربۆیە ، مەندوبی سامی بەریتانیا لەنامەیەكدا بۆ مەلیك فەیسەڵی یەكەم دەڵێ‌: تكات لێدەكەم چۆن پاشای بەریتانیا لەگەڵ سكۆتلەندییەكان رەفتار دەكات، تۆ ئاوا رەفتار لەگەڵ كوردا بكە، هەمو ساڵێك سێ‌ مانگەی هاوین پایتەختەکەت بگوێزەرەوە بۆ هەولێرو هەولێر بكە پایتەختی دوەمی دەوڵەتەكەت، تۆ جلی كوردی لەبەربكە چۆن خاوەنشكۆی بەریتانی جلی سكۆتلەندییەكانی لەبەرئەكرد. پێموایە سەدام زۆر زیرەك بو،بۆچونیش م وایە کە ئەو بەڵگەنامەیەی دیوە، ئەگینا لەخۆڕا نییە جلی كوردی لەبەركردو وتی هەولێر دەكەمە پایتەختی دوەمی عێراق.

171231065731490_Saddam-Hussein

سەددام چەند ژنی هێناوە
ســەددام هەتا ئەو ڕۆژەی لەسێدارە درا بەبێ‌ باوكی ژیانی بەرێكردوو ( سە بحە)ی دایكی سەدام لەو بارودۆخەدا كەوتە ناو خەم و نائومێدییەكی زۆرەوە هەر بەپێی گێڕانەوەی خزمە نزیكەكانی سەدام دایكی سەدام لەكاتی دووگیانیدا هەوڵی داوە خۆیی و مناڵەكەی بكوژێت بەڵام نەیتوانی چونكە دایك بوو لەگەڵ هاتنە دونیایی سەدام، سەدام بێ بەش بوو لە ناز و خۆشەویستی و بۆنی دایكایەتی كە لەماڵی خاڵی ژیانی گەنجی و تا هاوسەرگیری بەرێكرد و لە ساڵی ١٩٦٣ لەگەڵ ساجیدەی كچی خاڵی واتە خەیروڵا تولفاح هاوسەرگیری دەكات و لە ساجیدە دوو كوڕ و سێ‌ كچی بووە بەناوەكانی (عودەی – قوسەی – حەلا – ڕەغد – رەنا)دواتریش ژنی دووەمیشی لە ساڵی 1986 هێنا بە ناوی سمیرە الشاهبندر لەویش كورێكی لێی بوو بەناوی علی.لەگەڵ ئەمەش باسلەوەكراوە كە سەددام لەماوەی دەسەڵات و حكومرانیدا چەندین ژنی نهێنی هەبووە. سەددام تەمەنی ٢٠ ساڵان بوو چووە ناو حیزبی بەعس پێكهاتە و هەیكەلی حیزبەكە لەسەر بنەمای (حیزبەكە ئایدۆلۆژیایی ناسیۆنالیزمی عەرەبی و سۆسیالیزم) دروستكرا بوو ،لەدوای نەمانی رژێمە‌كە‌ی عە‌بدولكە‌ریم قاسم، ئە‌حمە‌د حە‌سە‌ن بە‌كر دێتە‌ سە‌ر حوكم ئە‌ویش بە‌ردە‌وام بوو تا ساڵی ١٩٧٩ ، لەم نێوەندە سەددام بەبیانوی خراپی باری تەندروستی بەكر ، دەسەڵاتی رەها بۆخۆی دەقۆزێتەوەو دەبێتە سەرۆك وەزیرانی عێراق و هەر زوو بریاری لێبوردنی گشتی دەردەكات بۆ زیندانیە سیاسیەكان. حزبی بەعس بەچەندین قۆناغ و بەدەست چەند كەسایەتیەكەوە بەنوای سكرتێری حزب درێژەی بەكارەكانی داوە لەوانەش:
(فوئاد ركابی) ١٩٥١ _ ١٩٦٠ (تالیب حوسێن) ١٩٦٠ _ ١٩٦١(عەلی ساڵح ئەلسەعدی) ١٩٦١ _ ١٩٦٣ (حازم جەواد) ١٩٦۳_ ١٩٦٤ (ئەحمەد حەسەن بەكر) ١٩٦٤ _ ١٩٧٩ (سەددام حسێن) ١٩٧٩ _ ٢٠٠٣ كۆتایی بەعس.

تێبینی/ هەندێك هاورێ داوایان كردبوو كە باسی زیندانی كردن و چۆنێتی گیرانەكەی بكەم، لەبەشەكانی داهاتوو هەمووی باس دەكەم و تەنانەت سەرۆكی یەكێك لەوڵاتەكان چۆن هەوڵدەدات سەددام لەزیندان برفێنێت. زۆر سوپاسی هەندێك هاورێی بەرێز دەكەم كە ئێستا لە ئەمریكا دەژین و دوای بڵاوبونەوەی بەشی یەكەمی ئەم چیرۆكانەی سەدام، ئاگاداریان كردمەوە كە ئەگەر پێت باشە ئێمە وەریدەگێرینە سەر زمانی ئینگلیزی و لەهەندێك شوێن بڵاوی دەكەینەوە لەلای خۆمان، بەخۆشحاڵیەوە رازی بووم، ماوەیەكی زۆر و تاقەت پروكێن لەگەڵ كۆكردنەوەی زانیاری ئەم چیرۆكانە سەرقاڵبووم و بەڵێنمداوە كە بەشەكانی دیكە بەووردی باس بكەم بەبێ‌ لادان لەپرەنسیپە ئەخلاقی و پیشەكەی خۆم وەك رۆژنامەنوسێك..

About گۆران حكيم

https://www.facebook.com/goran.hakem.5

Check Also

جینۆسایدی ئەمریکی بۆ “هیندییە سوورەکان”،  ڕاستییە مێژووییەکان‌و بەڵگە سەلمێنراوەکان

ڕاگەیاندنی وەزارەتی دەرەوەی چین، ساڵی٢٠٢٢ لە ئینگلیزییەوە: محەمەد حەمەساڵح تۆفیق زاراوەی “جینۆساید”، کە لە وشەی …