Home / مێژووى جیهان / بۆچی میشێل فوكۆ پشتیوانی لەشۆڕشەكەی خومەینی كرد؟

بۆچی میشێل فوكۆ پشتیوانی لەشۆڕشەكەی خومەینی كرد؟

بۆچی میشێل فوكۆ
پشتیوانی لەشۆڕشەكەی خومەینی كرد؟

FB_IMG_1531045095971

مونا فەیاز
شوان ئەحمەد کردوویەتی بەکوردی

بۆماوەیەكی زۆر، بەڵام بەشێوەیەكی دژ بەیەك، هەڵوێستی پاڵپشتی كردنی میشێل فوكۆ لەخومەینی و شۆڕشەكەی، مایەی مشتومڕو بێنەو بەردەبوو. واتە جارێك وەك هەڵوێستێكی ڕاست دروست سەیركراوە و جارێكی دیكەش بەپێچەوانەوە، بەتایبەت كاتێك لەو جۆش و خرۆشەی سەرەتای سارد بووەوە. شایەنی باسە مردنی بەو كتوپڕی و خێراییە، لەدواتردا مشتومڕەكەی بەكراوەیی هێشتەوە.
پۆڵ ڤاین لەو كتێبەیدا كەساڵی 2008 لەلایەن خانەی وەشانی (ئەلبان میشال)ەوە چاپكراوەو دەربارەی میشێل فوكۆ نوسیویەتی، دەیەوێت باس لەكارەكتەری كلتوری فوكۆ بكات و ڕۆشنایی بخاتە سەر هەڵوێست وەرگرتنی ئەو، لەشۆڕشی ئیسلامی لەئێران.
وەك دەزانین خومەینی ساڵی 1978 دەچێتە پاریس و لەوێوە، سەرپەرشتی شۆڕشێكی ئیسلامی دژ بە حوكمڕانی شاهەنشا دەكات. پاریس (یاخود لانی كەم زانكۆی ڤانسان) بە پەرۆش دەبن بۆ ئەو ڕوداوەو خەڵكانێكی زۆری پێشكەوتخواز و لایەنگرانی جیهانی سێهەم و نەیارانی ئیمپریالیزم، بەگەرمی پشتیوانی لێدەكەن. جۆش و خرۆشی ئەوانە لەوێوە سەرچاوەی گرتبوو كەدژ بەهەموو شتێكی ئەمریكی بوون، ئیدی هەرچیەك و هەرچۆنێك بێت.
بەڵام پۆڵ ڤاین ئاماژە بۆئەوە دەكات كەهەڵوێستی فوكۆ، لەوێوە سەرچاوەی نەدەگرت. نەخێر ئەو لایەنگری هەموو شوڕشێك بوو، پێشی وابوو ئەوەی لەئێراندا دەقەومێت، ڕاپەڕینە بۆ ئازادی و سەرفرازی گەل. سەبارەت بەو بابەتە دەیویست لەڕێی ڕۆژنامەی (لیبراسیۆن)ەوە، ئاگاداری ڕوداوەكان بێت. سەرەڕای ئەوەی كارەكتەری خومەینی، جێی سەرسامی ئەو بوو.
فوكۆ لەڕووی فیكری و ئەقڵیەوە، پێشوازی لەهەموو دیاردەیەكی نوێ‌ دەكردو لەبەرامبەریشدا، دەرهەق بەهەموو دۆگمایەك بەدگومان بوو. ئەو پێیوابوو پێشبینی كردن و نوقڵانەلێدان بۆ داهاتوو، كاری نەكردەیەو بەو پێیەشی دڵخوازی بوونگۆڕین بوو، ئەوا نەیدەویست ئەو پرۆسەیە كورتبكاتەوەو لە پاترۆنێكی خۆرئاوایدا دیلی بكات، هەروەها نەیدەویست پەچەپۆشینی ژنان بكاتە بەهانەیەكی تەواوەتی، بۆ سەلماندنی هیچ شتێك.
دەچێت بۆ بینینی خومەینی لەنوشڤێل- لوشاتۆ (حكومەتی فەرەنسی لەوێدا پەنای دابوو). دوای گەڕانەوەی لەو دیدارە، ئەمەی بۆ پۆل ڤاین باسكردبوو: (ئەزانی یەك قسەی ئەم پیاوە لەم دوورەوە، بەسە بۆئەوەی سەدان هەزار كەسی ناڕازی لەشەقامەكانی تاراندا، ڕابكشێن و تانكەكانی شاهەنشا بیان شێلێت).
هەر لەدرێژەی قسەكانیدا دەڵێت: (باسی بەرنامەی خۆی بۆ حوكمڕانیكردنی ئێران كردو گەر دەسەڵات بگرێتە دەست، ئەوا كارێكی گەوجانە دەبێت و مایەی گریانە). سەروەختێك ئەو قسانەی بۆدەكردم، سەری بەرزكردەوەو سەیری ئاسمانی كرد. ڤاین دەڵێت: (ئەمە ئەو شتانە بوو فوكۆ دای بەگوێمدا).
بێگومان فوكۆ شۆڕشی ئێرانی وەك خەباتی میللەتێك سەیردەكرد، بۆ ڕزگاربوون لە زوڵم و ستەم. وەك چۆن پێشتریش سستمی سۆسیالستی پۆڵۆنیای، وەك دەسەڵاتێكی خۆسەپێنی بیانی سەیردەكرد كەبەهۆی تانك و زرێ‌ پۆشەكانی یەكیەتی سۆڤیەتەوە، درێژە بەمانەوەی خۆی دەدا (كۆمۆنیزم لە پۆڵۆنیا بەبێ‌ داگیركاری سۆڤیەتیەكان، دوو ڕۆژ ناخایەنێت)، ئەمە قسەی میشێل فوكۆیە.
لەپاڵ ئەو بۆچونانەیدا، دەبێت ئەوەش بڵێین كەفوكۆ لەگەڵ ئەنگێزەی ئیرادەگەرانەی خۆرئاوای و بڕواهێنانی غەیبانیدا نەبوو، بەدیموكراسیەت و مافەكانی مرۆڤ و یەكسانی نێوان نێر و مێ‌ و بەبڕوای ئەو، ئەوانە كۆمەڵە دۆگمایەكن وەك دۆگماكانی دیكە.
ئەڵبەت ئەم شتانە بۆ ئەو، دەسكەوت گەلێكی كاتی بوون و دەیزانی وەك هەموو شتەكانی ناو ئەم جیهانە، تاهەتایە بەردەوام نابن. فوكۆ لەبڕیارداندا نەدەكەوتە ناو دوانەی لەگەڵ بوون و دژ بوون، لەبەرئەوەی دژی هەموو دۆگماییەتێك بوو. سەیركردنی بۆ مێژوو، لەسەرەوە ڕابوو. هاوكات لەوانەش بوو، ئامەدەبوو پێشوازی لەهەمووشتێكی نوێ‌ بكات كە لەمێژودا ڕوودەدات.
ئەوە بۆ یەكەمجار بوو لەجیهاندا، بزاوتی ئیسلامی بەو گوڕو تینەوە بێتە مەیدان و بەرەنجامەكانی ئەو ڕوداوەش، هێشتا لای كەس ڕون و ئاشكرانەبوو. لەو بارەیەوە فوكۆ دەڵێت: (سەرم سوڕماوە لەم هەوڵە بۆ كرانەوەی سیاسەت، بەسەر ڕەهەندی ئایینیدا).
ئەمە لەكاتێكدا ئایین جێ‌ بایەخی زۆری ئەو نەبووەو لەو سەروبەندەدا دەپرسێ‌: (ئاخۆ ئێرانییەكان چییان دەوێت و ئەوشتە چییە ئامادەن ژیانیانی لەپێناودا ببەخشن؟ ئەو شتەی ئێمە لەساتەوەختی سەردەمی ڕۆشنگەریەوە بیرمان چۆتەوە، ئەویش ڕۆحانیەتی سیاسیە)و دەڵێت: (پێشوەختە گوێم لە پێكەنینی فەرەنسیەكانە بەو شتە، وەلێ‌ ئەوان بەهەڵەداچوون).
هەر لەوكتێبەیدا پۆڵ ڤاین دەڵێت: (با هەوڵبدەین بەڕون و ڕەوانی ببینین، چۆن فوكۆ دژی هەموو دۆگمابوونێك بووە… بۆ ئەو نەدەكرا سەركۆنەی ئەو داهێنانە تازەیەی ناو مێژوو بكات و نەشی دەتوانی پاساوی بۆ بهێنێتەوەو ڕەوایەتی پێببەخشێ‌).
بەڵام خۆ لانی كەم دەیتوانی هەڵوێستێكی بەپرسانەو بێ‌ لایانانە وەربگرێت و نەبێتە پاڵپشت و بەشێوەیەكی پۆزەتیڤانە، داكۆكی لەو ڕۆحانیەتە سیاسیە نەكات. دەكرا تێگەیشتنی بۆ ڕوداوەكە هەبوایەو ستایشی ئەو بونگۆڕینەی بكردایە. بەڵام كاتێك ئەو حەشاماتەی خەڵكی ئێرانی بینیووە كەچۆن بەگژ سوپاو پۆلیسدا چونەتەوە (وەك پۆل ڤاین مەزەندەی دەكات)، نەیتوانیووە بێ‌ لایەن بمێنێتەوەو بەلای شۆڕشگێڕاندا نەیشكێنێتەوە. بێ‌ ئەوەی چاوەڕێی ئەوەبێت، شۆڕشەكە چی لێدێت و بەكوێ‌ دەگات.
هەڵوێستی پشتیوانیكردنی فوكۆ لەخومەینی و شۆڕشەكەی لەو كاتانەدا، بووە مایەی توڕەبوون و ناڕەزایەتی پەنابەرانی ئێرانی لەفەرەنسا كەدژی ئیسلامیزم و كۆنەپەرستی بوون. توڕەیی ئەوانە گەیشتە ئاستێك، بەردەمی ماڵەكەی پێبگرن و هەوڵی پەلاماردانی بدەن. بەڵام بۆ ئەوەی كاریگەری لەسەر فوكۆ دروست بكرێت، دەبوو لەوە زیاتر بكرێت.
ڕەنگە هەندێك وای بۆ بچن كە ئەو ئەزموونە دەیسەلمێنێ‌ (گومانی ڕەها) هەڵەیەو لەجێی خۆیدا نییە، چونكە بێ‌ كەڵكەو ناشتوانێت مرۆڤ فێری ئەوەبكات، دەبێت چی بكات.
بەڵام لەكوێ ئەو فەلسەفەو ئایینەمان چنگ دەكەوێت، بتوانن ئەوەمان پێ بڵێن و شتێكی لەو جۆرەمان فێربكەن، جگە لەو وەهمەی پەسەندی دەكەین، هەر لەبەرئەوەی دەست دەدات بۆمان؟ یان لەكوێ بینیومانە- مەگەر كەسانی غەیب زان بین-، جیهان بەچاكی دروستكراوەو هەقیقەتیش بە قازانج و سوددانەوەكانی، پێوانەدەكرێ‌ و هەڵدەسەنگێنرێ‌؟
بەهەرحاڵ، جیهان بەشێوەیەكی خراپیش دروستنەكراوە. ئێمە دەبێت خۆمان بڕیار لەهەموو شتەكان بدەین و دەست نیشانی ئەوانە بكەین كەدەمانەوێت. هەقیقەتێك نییە لەئاسمانەوە بێتەخوارەوە بۆمان و ئەو هەقیقەتەش، لەڕێی تێپەڕاندنەوە دەسگیرنابێت.
ئەوەتا ئێستا ئێمە شۆڕشی ئیسلامی و ئەزمونی حوكمڕانیەكەیمان بینی، بائیتر لێرە بەدواوە بڕیاردان لە شێوازی سستمی حوكمڕانی داهاتوویان، جێ‌ بێڵین بۆ ئێرانییە ئازادیخوازەكان. تا خۆیان دیاری بكەن و پشت و پەنایان بین، لەدژی هەر سەركوت و بێدەنگ كردنێك، ئیتر بەناوی ئایینەوە بێت یاخود بەهەر ناوێكی دیكەوە بێت.

About زريان احمد

Check Also

ژنانی قاجار

طارق احمد علی ، خویندكاری ماستەر لەبەشی مێژوو پێشەكی           بەشێكی گرنگی مێژووی هەموو كۆمەڵگاكانن …