مامۆستاو نووسەرو مێژوونووس دیپلۆماتكار عەلی سەیدۆ گەورانی 1908-1992

نووسەرو مێژوونووس‌و دیپلۆماتكاری كوردی(عەلی سەیدۆ گەورانی) لە ساڵی 1908 دا لەشاری (عەممان) پایتەختی ئوردنی ئێستا لەدایكبووە. باپیری وەختی خۆی لەساڵی 1880داهاتۆتە ئەو وڵاتەی شام‌و لەگەڵ هێزی سوپای عوسمانی چووەتە شاری(سەڵت)‌و توركە عوسمانیەكان كردوویانەتە قایمقامی ئەو مەڵبەندە.
هەروەكو نووسەر خۆی دەڵێ: “من ناوم عەلی سەیدۆ عەلی گەورانی كوردی یە” ئێمە لە عەشیرەتی (دودكانا)ی كوردین كەلە دەشتی (گەرەوانێ)‌و لەنێوان دیاربەكر(ئامەد)‌و (ئەرگانێ) دایە لەكوردستانی توركیا دادەنێن”(1)
بۆیە واڕاستە بڵێین نازناوی‌و نیسبەتی بۆ (دەشتی گەوەڕانێ)ی شوێنی باپیرانی ئەو خزمەتگوزارە كوردەمان (گەورانی)یە نەك (گوڕانی)وەك بە رێنووسی عەرەبی دەنووسرێ.
عەلی گەورانی خوێندنی سەرەتایی لەشاری عەممان تەواو كردووە دوای تەواو بوونی جەنگی یەكەمی جیهانی لەساڵی 1920دا چووەتە شاری (قودس)‌و لە خوێندنگایەكی ئینگلیزی كە پێی دەگوترا خوێندنگای (مەتران جوبێت) خوێندنی تەواو كردووە، ئینجا لە ساڵی 1924 دا چووەتە بەیرووت‌و لە زانكۆی ئەمەریكایی بەردەوام بووە لە سەر خوێندنی زانكۆیی‌و (2) بڕوانامەی بەكالۆریۆسی لە(ئابووری) وەرگرتووە، بەمەش یەكەمین خوێندكاری وڵاتی ئوردون بووە لەو زانكۆیەدا دەربچێ.
عەلی سەیدۆ لەساڵی 1929دا بووەتە مامۆستای زمانی ئینگلیزی لە قوتابخانەی سەرەتایی عەمان دامەزراوە، كاتێك كە میر جەلادەت بەدرخان لە شاری دیمەشق گۆڤاری (هاوار)ی لە ساڵی 1932دا دەرچواند ئەم وتاری پتەوی بەزمانی كوردی تێدا بڵاودەكردەو. بەڵام قەڵەم‌و نووسینی بەزمانی عەرەبی بەهێزتر بوون.
لەساڵی 1938دا كراوەتە بەڕێوەبەری قوتابخانەی سەرەتایی شاری (كەڕەك)ی ئوردون‌و لە (1940)ەوەش تاكو 1948 بەردەوام بەڕێوەبەری قوتابخانەی سەرەتایی بووە، ئینجا لەساڵی 1949دا كراوە بە سكرتێر لە وەزارەتی دەرەوەی ئوردون‌و ماوەیەك لە وڵاتی سعوودیە كاری دیبلۆماسی كردووە، پاشان لە قونسوڵخانەی ئوردن لە ئەنقەرەو دیمەشق كاری كردووە.
ماوەیەك لە سكلی دیپلۆماسی دوور كەوتۆتەوە‌و ڕووی كردۆتەوە فرمانی پەروەردە‌و فێركردن‌و كتێب دانان، بەلام لەساڵی 1963 دا دووبارە گەڕاوەتەوە سلكی دەرەوەو كاری دیپلۆماسی كردووە لە (جەددە)ی سعوودیەو سەنعاو ئەنقەرەو شام.
لەدوای چەند ساڵێك بە یەكجاری خانەنشین بووە‌و كەوتۆتە سەر كتێب دانان‌و مێژوو نووسینەوەی كورد‌و زنجیرەیەك بەرهەمی بەپێزی بە زمانی عەرەبی لەسەر كورد نووسیوە‌و كۆمەڵێكی بەچاپ گەیاندوون تاكو لەڕۆژی 12/8/ 1992دا لە تەمەنی 84 ساڵیدا كۆچی دوایی كردووەو لە گۆڕستانی (ام الهیران) لەشاری عەممان بەخاك سپێردراوە.

بەرهەمەكانی عەلی سەیدۆ گۆرانی:
عەلی سەیدۆ گەورانی نووسەرو مێژوو نووسی كورد زنجیرەیەك لە كتێبی مێژوویی‌و ڕۆشنبیریی‌و فەرهەنگی (قاموسی) داناوە لەوانە:
1-من عمان الی العمادیە- لەساڵی 1939دا دایناوە‌و باسی گەشتێكی جوگرافی دەكات لە عەممانی پایتەختی ئوردنەوە تاكو كوردستانی باشوور تا گەیشتووەتە شاری ئامێدی لە دەڤەری بادینان- لەشاری قاهیرە چاپكراوەو 272 لاپەڕەیە.
2-كتێبی (الاكراد)ی حەسەن عەرەفی لە ئینگلیزیەوە كردووەتە عەرەبی.
3-جمهوریە مهاباد الكوردیە- نووسینی(ئیگلتون)‌و لە ئینگلیزییەوە كردوویەتیە عەرەبی.
4-گەشتێك بەناو ئازاكاندا –نووسینی (دانا شمیت) لە ئینگلیزیەوە كردوویەتیە بە عەرەبی.
5-اللر ولرستان: لە گۆڤاری كۆڕی زانیاری كورد- ژمارە(2-2)ی ساڵی 1974دا بڵاوكراوەتەوە.
6-قچیە اقیلم شرقی تركیا-لەزمانی توركییەوە كردوویەتیە عەرەبی.
7-فەرهەنگی (نوژەن)- كوردی – عەرەبی ب(1) دانانی خۆیەتی
8-فەرهەنگی (نۆژەن)- كوردی – عەرەبی ب(2) دانانی خۆیەتی.
9-من عمال الی ملاگیە- نووسینی خۆیەتی
خوێنەری بەڕێز، بەكۆچی دوایی عەلی سەیدۆ گەورانی میللەتی كورد مامۆستایەكی پەروەردكارونووسەرو مێژوونووسێكی دڵسۆزی كوردو فەرهەنگنووسی هۆشیارو بەتوانا‌و دیپلۆماتكارێكی كوردی لە دەست چوو.
لەكۆتایی باسەكەشمان دا دەبێ ئەو ڕاستیەش بڵێین كە ئەو زاتە هەرچەندە لەوڵاتی ئوردندا ژیاوەو تەنیا بەسەردان هاتۆتە كوردستان بەڵام بەهیچ جۆرێك هەستی كوردایەتی كزنەبووەو دوای مردنیشی رۆڵەكانی وەك (ئەشرەف)و(مازن)‌و كچەكانی وەك(شیرین) نەسرین)‌و (نەرمین) هەمیشە بۆ كورد تێدەكۆشن‌و (ئەشرەف)ی كوڕە گەورەی وەك كەسایەتیەكی ناسراوی ئوردن لەم دواییەدا هاتە هەرێمی كوردستان‌و بەگەرمی پێشوازی لێكرا.
سەرچاوە:
1-بڕوانە- گۆڤاری بەربانگ-سوید –ستۆكهۆڵم-ژمارە(62)ی كانوونی دووەمی 1990.
2-گۆڤاری كۆڕی زانیاری كورد: ژمارە (2-2) بەغدا 1974.