ڕەنگدانەوەی هزری مەدخەلی لە سەر ڕەوتی سەلەفییەت لە كوردستان

سەرتیپ شێخانی

سەرەتا

مەدخەلی* ڕەوتێكە لە ڕەوتەكانی ئەهلی سوننە و جەماعە. بە بڕوای خۆیان بنچینەی مەنهەجەكەیان لە سەر بنەمای  بەرپەرچدانەوەی ئایینزایی (مەزهەبی) و پارچە پارچە بوون و حیزبایەتی بە ناوی دینەوە دامەزراوە.
ئێستا ئەوەی لە كوردستاندا بە ناوی سەلەفییەتەوە ئامادەیە، بە پلەی یەكەم سەلەفیەتی دینییە (مەدخەلی)، كە نەك تەنها باسی ناعەدالەتی و گەندەڵییەكانی دەسەڵاتداران ناكات، بەڵكو باس لە تەڵاقدانی تەواوی سیاسەت دەكات و پروپاگەندە بۆ ئەخلاقیاتی گوێڕایەڵی و قبووڵكردنی (وەلی ئەمر) دەكات. ئەم تایپە لە سەلەفییەت نایەوێت لە ڕێگەی سیاسەت و دەزگاكانی دەوڵەتەوە حوكمڕانی بكات، بەڵكو  دەیەوێت لە رێگەی “كۆمەڵگەی مەدەنی” و “كولتور” و “بواری گشتیی” و ” فەزا كۆمەڵایەتییە جیاوازەكان”ەوە حوكمڕان بێت.(1)

لەم توێژینەوەیەدا دەمەوێت وەڵامی ئەم پرسیارانە دەستبخەم، پێش گەیشتنی ڕەوتی مەدخەلی بۆ كوردستان و پاش گەیشتنی، یەكەم بەریەككەوتنی نێوان سەلەفییەكان، كێشەی نێوان شێخ رەبیعی مەدخەلی و شێخ عەلی حەلەبی، کاریگەرییەكانی ئەم ئینشیقاقە لە سەر ڕەوتی مەدخەلی لە عێراق و كوردستاندا، ڕكابەری هەڵگرانی ئەم ڕەوتە لە نێو خۆیاندا.
پێش گەیشتنی بیری مەدخەلی بۆ كوردستان:

وەك پێشووتر لە توێژینەوەیەكدا بە ناوی (مێژووی ڕەوتی سەلەفییەت لە كوردستان)دا ئاماژەم بۆ كردووە، لە دوای قۆناغی (عومەری سەلەفی) و هاتنە پێشەوەی  (مەلا عەبدولكەریم )، كە دواتر وەك رابەری سەلەفییەكان لەو قۆناغەدا ناسێنرا، سەلەفییەكان توشی جۆرێك متبوون و داكشان بوون. لە ڕاستیدا چەند فاكتەرێك رۆڵیان لە لاواز بوونی سەلەفییەكان لەم قۆناغەدا هەبووە، كە لێرەدا دەرفەتی باسكردنیمان نییە، وەلێ لێرەدا بە كورتی  باسی  بارودۆخ و زروفی سەلەفییەكان لە سەر دوو ئاست دەكەم.

یەكەم: بەرامبەر بە دەسەڵاتداران

لەم قۆناغەدا سەلەفییەكان هەر چەندە بە بەراورد بە ئێستا هیچ شتێكیان بە دەستەوە نەبوو بەنموونە : كەناڵی ئاسمانی و ڕادێو و گۆڤارو مینبەر و لە جوغزێكی بەرتەسكدا كارەكانی خۆیان ڕایی دەكرد، وەلێ دیدێكی رەخنەگرانەیان بەرامبەر دەسەڵات هەبوو بە جۆرێك بیانو و پاساویان بۆ كارەكانی كاربەدەستان نە دەهێنایەوە، هەڵەو پەڵەكانی حوكمڕانانیشیان پەردەپۆش نەدەكرد. هەروەها رۆژێك لە رۆژان نەبیستراوە لەو  قۆناغەدا كەسایەتییەكی دیاری سەلەفییەكان بابەتێك بۆ نموونە (وەلی ئەمر) بوروژێنێت، كە باسكردنی لەم دوایانەدا بووە هۆی نارەزایی بەشێكی زۆر لە خەڵكی بەرامبەر بەو ڕەوتە، بە بڕوای چاودێرانیش ڕەوتی سەلەفییەتی كوردستانیشی پێ لەكەدار بووە. هیچ كاتێك باسی ئەوەیان نەكردووە رەخنەگرتن لە دەسەڵاتداران سیفەتی خەواریجەكانە. لە بەرامبەریشدا دەسەڵاتداران بە هەموو شێوازێك دژایەتی ئەم بیرەیان دەكرد و شوێكەوتووانی ئەو ڕەوتەیان لە زۆرێك لە مافەكانیان بێبەشكردبوو بەنموونە: دامەزراندن و پێدانی مینبەر و رێگەدان بە وتنەوەی دەرس و وانە شەرعییەكان لە مزگەوتەكان، بەڵام هەڵسوكەوتی دەسەڵاتداران بەرامبەر سەلەفییەكان لە ( زۆنی زەرد) دا تەواو جیاواز بوو ئەو ڕێوشوێنە قورسانەشیان بەرامبەر نەدەگرتنەبەر، چونكە دەمێك بوو سەلەفییەكانی ئەودیو دێگەڵە لە رێگەی (حەمدی عەبدولمەجید سەلەفی)یەوە، بە هۆی نزیكی حەمدی سەلەفییەوە لە حوكمڕانانی ئەو ناوچەیەوە جۆرێك لە لێكتێگەیشتن و لێكحاڵیبوونیان دروستبوو بوو.

دووەم: بەرامبەر بە حیزبە  ئیسلامییەكان

سەلەفییەكان پێش زاڵبوونی بیروهزری مەدخەلی هەڵوێستیان بەرامبەر ئەو حیزبانە تەواو جیاواز بوو لەگەڵ دوای هێنانی ئەو بیروهزرە بۆ كوردستان. بۆ نموونە : سەلامكردن و هاموشۆ و ژن و ژنخوازی لە نێوانیاندا شتگەلێكی زۆر سادە و سانا بوو ئەگەر رێگە بدرایە لە ناو مزگەوتێكدا وانەی شەرعیی بوترایەتەوە، ئەوە سەلەفییەكان و حیزبە ئیسلامییەكان هەر یەكەیان لە سوچێكەوە وانەی دەوتەوە و بانگەشەی بۆ بیرو ڕاكەی خۆی دەكرد، بە بێ باسكردنی یەكتر بە خراپە و ناو و ناتۆرە لە یەكترنان و یەكتر بریندار كردن، بە داتاشینی نازناوگەلێك  وەك : موبتەدیع و مونحەریف و لارێ و….. تاد. لە بەر ئەوەی جیاوازییەكی ئەوتۆیان لەگەڵ حیزبە ئیسلامییەكاندا لە زۆر ڕووەوە نەبوو. بۆیە تێروانینی دەسەڵاتیش بۆیان بە بەراورد بە حیزبە ئیسلامییەكان جیاوازییەكی ئەو تۆی نەبوو كە شایەنی ئاماژە بۆ كردن بێت.

پاش گەیشتن و زاڵبوونی بیری مەدخەلی

بە دیاریكراوی لە ساڵی (2003) بە دواوە  قۆناغێكی تازە بۆ سەلەفییەكان هاتە پێش. كە بریتیی بوو لە دەركەوتنی كەسایەتی و روخساری نوێی سەلەفیی و وردە وردە دەركەوتن و زاڵبوونی سیماكانی مەدخەلیزم.(2)

دوای گەڕانەوەی (مەلا عەبدولەتیف ئەحمەد) لە یەمەن

عەبدولەتیف سەلەفی ناوی تەواوی (عەبدولـەتیف ئەحمەد مستەفا) یە. ناسراوە بە (ابو عبدالحق الكردی) لە ناوەندە ئیسلامییەكاندا، ساڵی (1969) لە دایك بووە، دوای تەواو كردنی خوێندنی ئامادەیی لە زانكۆی (المستنصریە) وەردەگیرێت، ساڵی (1992) لە چوارقوڕنە دەبێت بە مامۆستا، پاشان بە وتەی خۆی بۆ فێربوونی زانستی شەرعیی سەردانی وڵاتانی ئیسلامی دەكات و زیاتر لە ساڵێك بۆ دەستكەوتنی زانستی شەرعیی لای (مقبل بن هادی الوادعی) ماوەتەوە. ناوبراو یەكێك بوو لە كەسایەتییە دیارەكانی رێبازی سەلەفی و ئیستە لە ژیاندا نەماوە.(3) دوای گەڕانەوەی مەلا عەبدولەتیف بۆ كوردستان، بە دیاری كراوی لە دوای (2000)ەوە، توانی لە ماوەیەكی كەمدا هەیمەنەی خۆی  بە سەر ئەو ڕەوتەدا زاڵبكات و ببێت بە ژمارە یەكی ئەو ڕەوتە  لە بەر چەند فاكتەرێك لەوانە:

– زمانێكی پاراوی هەبوو كە هاوكاری دەكرد بە ئاسانی سەرنجی  بەرامبەر ڕابكێشێت.
– بینینی زانایان و ئامادەبوون لە وانە و دەرسەكانیاندا. كە ئەم خاڵە بەسبوو بۆ ئەوەی قسەكانی بەها و قورسایی هەبێت، چونكە لە ناو رەوتی سەلەفییدا ئامادەبوون لە دەرس و وانەی زانایاندا با دەرسەكە گشتیش بێت، متمانە و قورسایی زیاترت دەبێت.

– بوونی تەزكییەی زانایان.
– لە رێگەی دەركردنی گۆڤارێك بە ناوی (رێگای ڕاست )، كە ناوبراو خاوەن ئیمتیاز و سەرنوسەری بوو، بەستنی چەندین كۆڕ و سیمینار  لە شارو شارۆچكەكانی كوردستان و دەركردنی چەندین كتێب و نامیلكە، زیاتر ناو و ناوبانگی لە نێو سەلەفییەكان و دەرەوەی سەلەفییەكانیشدا بڵاوبووەوە.

– بە بەردەوامی بە ناو سەلەفییەكاندا دەگەڕا و لەگەڵیاندا دادەنیشت و وەڵامی پرسیارەكانی دەدانەوە، ئەمەش بە نیسبەت سەلەفییەكانەوە تاكو ئەو وەختە شتێكی تەواو تازە بوو، چونكە پێشتر هیچ كارەكتەرێكی ئەو ڕەوتە نەیتوانیبوو یاخود بۆی نەلوا بوو ئەم رۆڵە بگێڕێت، بەمشێوازە بانگەشە بۆ ئەو ڕەوتە بەرجەستە بكات.

لە بەر ئەوەی (مەلاعەبدولەتیف ئەحمەد) بۆ سەلەفییەكان روخسارێکی تازە بوو، بە تایبەت بۆ ئەو جیلە سەلەفییەی دوای قۆناغی عومەری سەلەفی و دواتر بەو مەنهەجە ئاشنا بوو بوون و تەبەنییان كردبوو. دەبوو ناوبراو  دەلاقەیەك بدۆزێتەوە، تاكو بتوانێت سەرەتا شوێن پێی خۆی قایمبكات و پاشان ئەوانەی لە بەرنامەی دایە جێبەجێی بكات. بۆ ئەم مەبەستەش لە ساڵی (2002ز)  گۆڤارێكی بە ناوی (ڕێگای ڕاست)ی لە ژێر دروشمی ( وان هذا صراطی مستقیما فاتبعوه ولا تتبعوا السبل فتفترق بكم عن سبیلە) (الانعام :153) دەركرد.(4)
لە سەر بەرگی گۆڤارەكە نووسرابوو: (گۆڤارێكی زانستی شەرعی و رۆشنبیری وەرزی یە، دەستەیەك لە مامۆستایانی ئایینی دەری دەكەن. خاوەنی ئیمتاز و سەرنوسەرەكەی، مەلا عەبدولەتیف بوو، دەستەی نوسەرانی گۆڤارەکە لەم سێ كەسە پێكهاتبوو: مەلا عەبدولكەریم محەممەد، محەممەدی مەلا فایەق، خلیل ئەحمەدی كەلاری. لەبەرئەوە بەو وردییە زانیاریەكانم تۆمار كرد، چونكە لە دواتردا ڕوون دەبێتەوە ئەم  گۆڤارە ناتوانێت  بەمشێوازە بمێنێتەوە و بەشێك لەو مامۆستایانەی لەو گۆڤارەوە بابەتیان دەنووسی، لە دوایدا توشی دەركردن و پاشەكشە هاتن.

یەكەم بەریەككەوتنی نێوان سەلەفییەكان

دوای دەرچوونی تەنیا دوو ژمارە لە گۆڤاری( ڕێگای ڕاست )، كێشە لە نێوان مەلاعەبدولەتیف  و محەممەدی مەلا فایەقدا دروستبوو، دواتر محەممەد مەلا فایەق لە گۆڤارەكە كشایەوە، ئەوەی لەو كاتەدا باسدەكرا، ناو براو بە هۆی هەڵسوكەوتەكانی  (د. عەبدولەتیف ) کە بە كارێكی حیزبیانە لە قەڵەمی دەدا، لە گۆڤارەکە کشاوەتەوە، چونكە مەلا عەبدولەتیف ئەم شار و ئەو شار دەگەڕا و كۆڕی دەبەست و ئیجازەی بۆ دەركردنی گۆڤارێك  وەرگرتبوو، كە تا ئەو كاتە مومارەسەكردنی ئەم جۆرە  كارانە بە كاری حیزبی لە قەڵەم دەدران، ئیتر ئەوە بوو ساڵی (2005)  محەممەدی مەلا فایەق لە لایەن گرووپەكەی (مەلا عەبدولەتیف)ەوە لەو ڕەوتە وەدەرنرا و تۆمەتی تێكەڵاوبوونی لەگەڵ (حیزبیین)ی درایە پاڵ، ئیتر لەوە بە دواوە ئەستێرەی ئەم بانگخوازە لە ناو ئەو ڕەوتەدا بەرەو ئاوابوون رۆیشت. ئەو كەسانەی شارەزای كاروباری ئەو ڕەوتەن لە كوردستان، ئەمە بە یەكەم جیابوونەوەی  ناو سەلەفییەكان هەژمار دەكەن.(5)

مەلا عەبدولەتیف كوردستان جێدەهێڵێت

بە هۆی بوونی كێشەو جیاوازی و بۆ تەواوكردنی ماستەر و دكتۆرا، مەلا عەبدولەتیف ڕوو لە ناوەڕاستی عێراق دەكات و لە زانكۆی تكریت وەردەگیرێت. ناوبراو  لە لایەن سەلەفییەكانی ئەو دەڤەرەوە پێشوازییەكی جوانی لێدەكرێت. دواتر  لە ناحیەی عەلەم، كە تەنیا چەند كیلۆمەترێك لە شاری تەكریتەوە دوورە، جێگە و شوێنی  بۆ دابیندەكرێت، دوای مانەوەی  بۆ چەند مانگێك لە تكریت، بە مەبەستی بە جێهێنانی فەریزەی حەج سەفەری سعودیە دەكات، هەر لەو سەفەرەدا بە هاوڕێیەتی هەڵگرانی ئەو ڕەوتە لە تكریت و دەورو بەری سەردانی شێخ (رەبیعی كوری هادی مەدخەلی ) بۆ ماڵەوە دەكەن، كە ماڵەكەی دەكەوتە دەوروبەری شاری مەككە لە گەڕەكی (العوالی)، لە لایەن ناوبراوەوە پێشوازییەكی گەرمیان لێدەکرێت، هەر لە ماڵی ناوبراودا مەلا عەبدولەتیف بە ئامادەبوونی شێخ (ربیع مەدخەلی) وتارێك پێشكەشی ئامادەبووان دەكات و دواتر لە ئینتەرنێتدا بڵاودەكرێتەوە، پاشان دێنە سەر باسكردنی بارودۆخی ئەو ڕەوتە لە عێراق بە گشتی و تكریت و دووروبەری بە تایبەتی، هەر لەوێدا بە ئامادەبوونی شێخ (رەبیع مەدخەلی)  مەلا عەبدولەتیف و  هاورێكانی بڕیاری دروستكردنی (مەركەزێك) بۆ وشیاكردنەوەی رۆڵەكانی عێراق و تێگەیاندن و پێگەیاندنیان لە سەر ئوسول و زەوابتی ئەو رەوتە لە ناحیەی عەلەم  دەدەن. وەلێ پاش گەڕانەوەییان بۆ عێراق، مەلا عەبدولەتیف بە بێ ئاگەداری برادەرەكانیی لە تەنیشت ئەو شوێنەی كە بۆی دابینكراوە، بریاری دروستكردنی ئەو مەركەزە دەدات، بە ناوی (قوتابخانەی سوننە بۆ زانستە شەرعیەكان)، كە سەرەتا بڕیار دەبێت تەنیا مزگەوتێك لەو شوێنەدا دروستبكرێت، بەڵام  بە وتەی نەیارەكانی مەلا عەبدولەتیف بە بێ گوێدانە قسەی هاوڕێكانی هەر لە ناو مزگەوتەكەدا ناوبراو قوتابخانەكەش بنیات دەنێت.

ئیتر لێرە بە دواوە كێشە و ناكۆكی و دووبەرەكی لە  نێو ئەو ڕەوتەدا دروستدەبێت، هەر بە هۆی ئەم كێشانەوە (ئەبو مەنار) كە یەكێك دەبێت لە كەسایەتییە ئایینییە سەلەفییەكانی ئەو دەڤەرە و لە سەردەمێكی زووەوە ئاشنایەتی لەگەڵ مەنهەجی سەلەفییەتدا پەیداكردووە، لای خەڵكی ناوچەكە و زانایانی ئەو رێبازەش ناسراوترە بە تایبەتی زانایانی سعودییە، لە سەردەمی (سەدام)یشدا، بە وتەی خۆی بە هۆی دەستبەردارنەبوونی لەو رێبازە، توشی گرتن و نارەحەتی و نەهامەتی زۆر هاتووە، كە بووە بە  مایەیی لە دەستدانی قاچێكی، ناو براو ڕەفتارەكانی (مەلا عەبدولەتیف )ی پێ هەرس ناكرێت و مینبەری لێجیادەكاتەوە و سەنگەری خۆی دەگوازێتەوە  بۆ مزگەوتی (مسلم)، ئیتر لەوێوە پەیام و ئامۆژگارییەكانی ئاڕاستەی لایەنگرانی دەكات، بە دڵنیاییەوە ئەم دووبەرەكییە لە نێو ئەم ڕەوتەدا لە قۆناغەكانی داهاتوودا قورستر دەبێت و هاندێ کاتیش لە نێوانیاندا ڕووداوی نەخوازراو روودەدات.(6)

هۆكاری كێشەكانی نێوان ئەم دوو كەسایەتییە

وەك باسمان كرد بە هۆی ڕاجیایی و جیاكردنەوە مینبەرەوە وردە وردە كێشەكانیان ئاڵۆزتر دەبوو، تەنانەت خیلافەكانیان لە نێو فێرخوازەكانیشیاندا رەنگدەداتەوە و دەبێتە مایەی جێهێشتنی قوتابخانەی (سوننە) لەلایەن بەشێك لە فێرخوازان و رۆشتنیان بۆ لای (ئەبو مەنار)، بە پێچەوانەشەوە. چونكە جەماعەتی مەلا عەبدولەتیف ئەبو مەناری عەلەمییان بە هاوكاری ئەمریكا تاوانبار دەكرد، بە هۆی نووسینی كتێبێك لەلایەن( ئەبو مەنارە)وە  بە ناوی (دحر المثلب علی جواز تولیە المسلم علی المسلم من كافر متغلب )، هاوكاری و پشتگیری  حكومەتی شیعە، چونكە لەو كاتەدا بەشێك لە لایەنگران و شوێنكەوتووانی (ئەبو مەنار) لە سلكی ئەمنی و دامەزاراوەكانی حكومەتدا دامەزرابوون، كە ئەمەش بە هیچ جۆرێك لای جەماعەتی (مەلا عەبدولەتیف)  جێگەی قەبووڵكردن نەبوو.

جەماعەتی( ئەبو مەنار) یش  (مەلا عەبدولەتیف ئەحمەد)یان بە تاكڕەو و ئاژەوەگێر و سەرەرۆ و بێحیكمەت و هەوێنی تێكدانی نێو ئەو رەوتە تاوانبار دەكرد. بە وتەی گرووپەکە پێش هاتنی مەلا عەبدولەتیف بۆ ئەو سنوورە، سەلەفییەكانی ئەو دەڤەرە نێوانیان زۆر خۆش بووە و بە هیچ شێوەیەك كێشەو ناكۆكی لە نێوانیاندا نەبووە.(7)

كێشەی  نێوان رەبیعی كوری مەدخەلی و عەلی حەلەبی

عەلی حەلەبی یەكێكە  لە ناسراوترین كەسایەتییەكانی ناو ئەو رەوتی سەلەفی و دەستێكی باڵای هەبوو لە گەشەكردن و تەشەنەسەندنی ئەو رێبازە لە جیهاندا، لایەنگر و شوێنكەوتوانی  بێشوماری لە جیهانی ئیسلامیدا هەیە، چونكە بە وتەی خۆی  قوتابی ئەلبانی بووە و زمانێكی پاراوی لە قسەكردن و نووسیندا هەبووە، خاوەنی ( مەركەزی ئەلبانی)یەو دەیان و سەدان نامیلكەو كتیبی لە بوارە جیاجیاكانی شەریعەتدا هەیە، دۆست و هاوكار و دەستبەری شێخ رەبیعی مەدخەلی دەبێت و دەیان جاریش پێشەكییان بۆ دانراوەكانی یەكتری  نووسیوە، تەنانەت لەو كاتەی كە دەستەی گەورە زانایانی سعوودیە وەڵامی كتێبێكی (عەلی حەلەبی)  بە ناوی (فیتنە التكفیر) دەدەنەوە، شێخ (رەبیعی كوری هادی مەدخەلی) بەرگرییەكی سەرسەختانە لە ناوبراو دەكات و تەنانەت رەخنە لە رەددانەوەكەی  دەستەی زانایانیش دەگرێت.

بەڵام بە هۆی (رسالە عمان) ( نامەی عەممان)ەوە، كە نامەیەكە و مەلیكی ئوردون نووسیویەتی و باس لە لاوازی مسوڵمانان لە ئێستادا دەكات، عەلی حەلەبیش پەسنی ئەو نووسراوە دەكات، لەلایەن رەبیعی مەدخەلییەوە بە بیانووی ئەوەی ناوبراو پەسنی نامەكەی كردووە، تەبدیع دەكرێت، كە نووسەرەكەی  مەلیكی ئوردونە و لەو نامەیەدا داوای پێكەوە ژیان و یەكخستنی دینەكان دەكات. بە وتەی شێخ رەبیعی مەدخەلی چۆن دەبێت پەسنی (مدح)ی نووسراوێك بكەیت، كە داوای پێكەوەژیان لەگەڵ هەڵگرانی دینە لادەرەكان دەكات، بە گوێرەی وتەی ناوبراو دەبوو عەلی حەلەبیی ئینكاری ئەو مونكرەی بكردایە. لە بەرامبەردا (عەلی حەلەبیی) سەر لە بەری ئەو قسانە  لە میانی چەند پرسیارێكدا كە دەربارەی ئەو بابەتە ئاڕاستەی دەكرێت و دواتریش لە لاپەڕەی خۆیدا بڵاودەكرێتەوە بە ناونیشانی (جواب الشیخ المفصل حول قضیە وحدە الادیان المدعاە فی الرسالە عمان) ڕەتدەكاتەوە.

ناوبراو دەڵێت من نزیكبوونەوەی نێوان ڕەوتە بەتاڵەكانی ناو ئایینزای سوننە بە دروست نازانم، چۆن دەكرێت نزیكبوونەوەی ئایینەكان بە ڕەوا ببینم، دەشڵێت: پەسنكردنی من بۆ ئەو نامەییە لە دوو دێر زیاتر تێپەر ناكات، پاشان دەڵێت ئەو  نامەیە لەلایەن مالیكەوە نووسراوە بە پێی ئەسەرەكانیش كە پێمان گەیشتوون، نابێت بە ئاشكرا رەخنە لە كارەكانی وەلی ئەمر بگیرێت و دەڵێت: جگە لە من خەڵكانێكی تریش ئیمزایان كردووە لەوانە (مەلیك عەبدوڵا ) كە ئەوكات لە ( ژیاندا) مابوو، هەروەها (عبدالله بن سلیمان المنیع )كە ئەمەش كەسایەتییەكی ئایینی دیارە و…. تاد. بۆیە  بەو هۆیەوە پاش نزیكەی (40) ساڵ لە ناو ئەو ڕەوتە تەبدیع دەكرێت و ناوبراو و شوێنكەوتووانی لەو ڕەوتە وەدەردەنرێن و دوور دەخرێنەوە و لە لایەن گرووپەكەی شێخ رەبیعی مەدخەلییەوەی ناویان لێدەنێن ( ممییع) واتە (شلڕەو).

کاریگەری ئەم لێكترازانە لە سەر ڕەوتی مەدخەلی لە كوردستان و عێراق

دوای ئەو كیشانەی لە ناحیەی عەلەم لە نێوان مەلا عەبدولەتیف و ئەبو مەناردا روویاندا وەكو لە پێشتردا ئاماژەم بۆ كرد، دوای  دروستبوونی ئەم لێكترازانە  ناكۆكییەكانی نێوان ئەم دوو كەسە زیاتر پەرەی سەند و تەشەنەی كرد. دكتۆر رەبیعی كوری هادی مەدخەلی بۆ ئەوەی  لەو ناوەدا چی چاندووە بەهەدەرنەچێت، هەر زوو خۆی لەو كێشەیە ئاڵاند و تەزكییەیەكی مەلا عەبدولەتیف دەكات. كە لە تەزكیەدا هاتووە  (سوپاسی خوای گەورە بكەن لە سەر ئەوەی كەوا بۆی ئاسانكردوون كە قوتابخانەیەكی سەلەفییتان هەبێت كەمەبەست پێ (قوتابخانەی سوننە)یە، لە ڕووی عەقیدە و مەنهەجەوە، كە ئاڵای سوننەتی هەڵگرتووە بە مەنهەجە ڕاست و دروستەكەی، پاشان بە هۆی كەسانی دڵسۆزی خۆتان لە ئەهلی عیلم و زانایان، لە سەرووی هەموویانەوە شێخ و زانای بەرێز( باوكی عبدالحق الكردی)  كە من لە زووەوە ناسیومە. لە شوێنێكی تردا دەڵێت: (بە ڕاستی پێم ڕاگەیەنراوە كە لەوێ  مەبەستی (مەركەزی سوننەیە لە ناحیەی عەلەم)  خەڵكانێك هەن تانە و تەشەر لە قوتابخانە و شێخی بەرێز (باوكی عەبدولحەق كوردی) دەدەن و تۆمەتی حیزبایەتی دەدەنە پاڵ، ئێمە بەو كەسانە دەڵێین: تەوبە بكەن و رێگەی دوژمنانی مەنهەجی سەلەف مەگرن. كە مەبەستی پێی (عەلی حەلەبی) و شوێنكەوتووەكانیەتی.(8)

جا لە پێشتریشدا(مەلا عەبدولەتیف) وەك دەرخستنی نیازپاكی بەرامبەر دكتۆر رەبیع مەدخەلی لە ڕێگەی نووسراوێكەوە  بە ناوی (رمانی الحلبی و جنودە بادوائهم و نسلوا)، كە بە وتەی خۆی وەڵامی یەكێك لە شوێنكەوتوانی حەلەبی دەداتەوە، سەركۆنەیەكی زۆری حەلەبی دەكات. دكتۆر رەبیع مەدخەلیش بەو تەزكییەی باسمانكرد تا رادەیەك كێشەكە یەكلایی دەكاتەوە و بەیداخی ئەو ڕەوتە دەداتە دەست مەلا عەبدولەتیف. لە بەرامبەریشدا ئەبو مەنار رێچكەی عەلی حەلەبی دەگرێت و دەچێتە پاڵ ئەو ڕەوتەی كە شوێنكەوتووانی (مەدخەلی) پێیان دەڵێن (ممییع) واتە (شلڕەو).

ڕكابەری  هەڵگرانی ئەو ڕەوتە لە نێو خۆیاندا

مەلا عەبدولەتیف كۆمەڵێك ڕكابەری هەیە لە ناو ئەو ڕەوتەدا، وەك لە پێشتردا هەندێكم گەنگەشەكرد و لەگەڵ هەندێكیاندا كێشەی کەسی تایبەتی هەیە. هەندێك لە شوێنكەوتووانی ئەو ڕەوتە ئەوە دەكەن بە ڕەخنە بە سەریەوە،  كە كاتێك لەگەڵ مەلا (بەهمەن كەلاری) كێشەی هەبووە بۆ بە بیدعەچیدانان (تبدیع)ی ناوبراو، هەڵمەتێكی ئیمزا كۆكردنەوەی دەست پێكردووە [ڕەنگە بۆ ئەوەی مەرجی یەكدەنگی (اجماع) بە دەست بهێنێت، كە مەرجێكە بۆ زەمكردنی خەڵكی بیدعەچیی]، نزیكەی (70) ئیمزای لە كۆمەڵێك مەلا و وتاربێژ و كەسایەتیی تر كۆكردووەتەوە، كە ئەمانەش شایەتی دەدەن مەلا بەهمەن بیدعەچییە! كە بەشێك لە هەڵگرانی ئەو ڕەوتە دەڵێن: ئەم شێوازە بۆ خۆی بیدعەیە و لە مێژووی ئیسلامدا نەبووە! هەر چەندە دواتر مەلا عەبدولەتیف و مەلا بەهمەن لە عومرەیەكدا سەردانی ماڵی شێخ (ربیعیی مەدخەلی) دەكەن و لەوێ بە شێوەیەکی كاتی ئاشت دەبنەوە، وەك دوو ئاڕاستەی ئەو ڕەوتە.(9)

محەممەد حەسەن كاكەش تێكەڵی ئەم ناكۆكیانە دەبێت و ڕایدەگەیەنێت: كە هەندێک شتی مەلا عەبدولەتیف هەبوو، جێی قسەو باسی خەڵكی بوون، بەڵام لە بەر خوا سەترم كرد، جا كاتێ پێیان زیاتر ڕاكێشا و خۆی لێبوو بە قوتبی زمانە و شێخی سەلەفییەكانی كوردستان و كەوتە بیدعەچێتی بەخشینەوە و مەلا بەهمەن كەلاری بەودەردە برد، نەمتوانی بێدەنگ بم و دەبوایە لە حەدی خۆیدا ڕایگرم. محەممەد حەسەن كاكە ئەو شتانەی لە ژیاننامەی ناوبراودا هاتووە بە زیادەڕەوی و ناڕاستی  دادەنێت و  زۆر شتیتر بە چاویدا دەداتەوە.

لە شوێنێكی تردا محەممەد حەسەن كاكە بە ناو براو دەڵێت ( انا لا ابدع عبداللطیف، لكن اصفە بان رجل متلون، مصلحی، باغ، متبع للهوی، متكبر، كذاب، یموت فی الشهرە والزعامە، لا یتورع عن الافتراْ  علی مخالفە والله حسیبە). واتە: من تەبدیعی عەبدولەتیف ناكەم، وەلێ وەسفی دەكەم بەوەی ئەم پیاوە كەسێكی خۆگۆڕە و بەرژەوندیخوازە، ستەمكارە و شوێنی هەواوهەوس كەوتووە، خۆبەزلزانە و درۆزنە و لە پێناو ناوبانگ و ڕابەرایەتیدا دەمرێت، هیچ کاتێک سڵناكاتەوە لە هەڵبەستنی درۆ بە دەم ئەو كەسانەی پێچەوانەی ئەو بیردەكەنەوە. جا حەمە كاكە ئەم نووسراوەی ناو ناوە (تبصیر الدرویش الكفیف بكشف التدلیسات التی انطوی علیها ترجمە عبداللطیف)  واتە : بەرچاورۆشنكردنی دەروێشی نابینا بە هەڵماڵینی درۆ و دەلەسەكانی ناو ژیاننامەی عەبدولەتیف) .  مەلا(عەبدولەتیف)یش لە بەرامبەردا بە نووسینی كتێبێك بە ناوی (الرد السریع الالیم علی الكذاب اللئیم محەممەد كاكە السقیم) وەڵامی ئەم قسانە دەداتەوە.(10)

دەرئەنجام: 

لە ئێستادا ڕەوتی مەدخەلی وەك ڕەوتە ئیسلامییەكانی تر لە سەر گۆڕەپانی كوردستان بوونی هەیە و ناتوانرێت نكۆڵی بكرێت، هەروەها ئەو ڕەوتە لە سەر دوو بنەمای سەرەكیی كار دەكات، بە جۆرێك هیچ كات ئامادە نییە سازشیان لە بارەوە بكات ئەوانیش: بێدەنگكردن و كپكردنەوەی ناڕەزایەتییەكانی خەڵك و دژایەتیكردنی حیزبە ئیسلامییەكان.
سەرچاوەو پەراوێزەكان:

* لێرەدا بواری ئەوەمان نییە، باس لە ڕەوتی مەدخەلی بكەین، بەڵام ڕایدەگەیەنم لە نزیكترین ماوەدا توێژینەوەیەك لە سەر رەگ و ریشەی مەدخەلی و قۆناغەكانی گەشەكردن و داكشان و جیاوازییان لەگەڵ رەوتەكانیتری سەلەفی دەخەمە ڕوو.

سەرچاوەکان: 

(1)مەریوان وریا قانع: دین ودونیا، چاپی سێیەم، سلێمانی، 2015، ل 29.
(2)واقیعییەن خۆم لە ناو ئەو ڕووداوانەدا ژیاوم.
(3)  ماڵپەری عبداللطیف احمد مصطفی (ابو عبدالحق) بەشی ژیاننامە. http://abuabdilhaq.com/
(4) سورەتی ئەنعام ئایەتی  (153).
(5) دوا بە دوای ئەم كێشانە محەممەد مەلا فایەق وازی لە دەستەی نووسەرانی گۆڤاری رێگای ڕاست هێناو لەو ڕەوتە دوور كەوتەوە.
(6) قاسم عبدالله الغنام: منتدیات كل السلفیین، انحرفات عالم العراق !! عبداللطیف الكردی و مجازفاتە و جنایاتە علی الدعوە السلفیە. http://www.kulalsalafiyeen.com/
(7) بۆ زیاتر شارەزا بوون بگەرێرەوە بۆ هەردوو ماڵپەڕی ( شبكە السحاب السلفیە، منتدیات كل السلفیین). http://www.sahab.net/،http://www.kulalsalafiyeen.com/
(8) ماڵپەری عبداللطیف احمد مصطفی (ابو عبدالحق) بەشی ژیاننامە. http://abuabdilhaq.com/
(9) شبكە سحاب السلفیە، التصالح علی السنە و علی ید الشیخ ربیع السنە، اجوبە الاخ بهمن، علی الاسئلە المنهجیە. http://www.sahab.net/
(10) بۆ زیاتر شارەزا بوون دەتوانیت سەیری ئەم دوو كتێبە بكەیت بە ناوەكانی : تبصیر الدرویش الكفیف بكشف التدلیسات و التلبیسات التی انطوی علیها ترجمە عبداللطیف. الرد السریع الالیم علی الکذاب الالیم محەممەد كاكە السقیم. ئەوەی یەكەمیان رەددە لە سەر دكتۆر عەبدولەتیف لەلایەن حەمە كاكەوە نوسراوە و ئەوەی دووەمیان، رەددە لە سەر حەمە كاكە لەلایەن دكتۆر عەبدولەتیف-ەوە نووسراوە.