Home / به‌ڵگه‌نامه‌ / له‌ یادی 100 ساله‌یدا ، بۆ یەكەم جار بەڵگەنامەیەكی گرینگی عوسمانی دەربارەی سایكس بیكۆ

له‌ یادی 100 ساله‌یدا ، بۆ یەكەم جار بەڵگەنامەیەكی گرینگی عوسمانی دەربارەی سایكس بیكۆ

ديدار عوسمان
ئەم بەڵگەنامەیە سەلمێنەری ئەوەیە كە ئەم رێكەوننامەیە شتێكی كت و پڕ نەبوو , بەڵكو لێكۆلێنەوەكی ووردی ئینگلیز بوو لەو ناوچەكانی كوردستان لە ساڵی 1901 ز واتە 15 ساڵ بەر لە روودانی , ئەم بەڵگەنامەیە كە لە ئەرشیفی عوسمانی دەستم كەوت تەنها خولاصەكەی ئەو بەشەی كە پەیوەندی بە كوردەوە هەیە بەم شێوەیە :
ژمارەی بەڵگەنامە 2624 : بۆ باب العاڵی ئاگاداركردنەوە , لە سەرەتای مارت میسیۆنەری ئینگلیز (مارك سایكس ) , لە رێگایی بەغداوە گەشتێكی بۆ موصل و كەركوك تا كەوەكو سلێمانی بەم ناوچانە تیپیەریوە دواتر كشاوە بۆ سەروو , ئەمجارە بە شاررۆچكەی زاخۆ تێپەریوە , لە رێگای نەخشەی چیاكانی شرناخ و لە شارۆچكەی ئێروح لەگەڵ وەرگێرێك چۆتە شارۆچكەی جزرەو و سرت , بەردەوام لێكۆڵنیەوەی كردیە , دوای گەیشتنی بە سوپای چوارەمی هۆمایۆنی و دوای بیرخستنەوەی و ئاگاداركردنەوەی والی , بەڵام ئەو لە بەدوا داچونەكانی بەردەوام دەبێت , سەرەرای دورستبونی كێشەی پاسپۆرت , لەگەڵ كەسێكی موتەرجم گەرانیان لە ناوچەكانی ریگای وان و بەیروت , چونیان بۆ قودس و دوبارە گەرانەویان بۆ موصل پاشان بۆ وان , بەتەواوی لێكۆلینەوەكی دوورد دەكات لە ناوچەكانی كوردستانی باشوور و باكور , ئەم گەشتەی مارك سایكس لە نیوان ساڵانی 1901 تاوەكو تەموزی 1903 بەردەوام بووە . ئەم بەڵگەنامەیە زۆر شتی گرینگی لە خۆ گرتوە , هەر بۆیە ئیمە بۆ ئاسانكاری لە داهاتوو دا بۆ توێژەرانی مێژوو نوسخەی بەڵگەنامەكە لەگەڵ وەرگیرانی بۆ ئەلف و بێی لاتنی وەكو خۆی دادەنێن .

Mark_Sykes00

 

 

file-page3

 

Dâire-i Umur-i Dahiliyye

Tesrîˀ-i Muˀâmelât Komisyonu

Aded: 2624

HUZUR-I ÂLÎ HAZRET-İ SADARETPENAHÎYE

Marûz-ı Çâker-i Kemîneleridir ki,

Mart ibtidasından Siirt tarıkıyla Bağdat cihetine geçmiş olan İngiltere Tebasından Mösyö Mahenks Musul, Kerkük, Süleymâniyeye kadar seyahat ettikten sonra bu defa Zaho kasabasına ve oradan da kendisi Şırnak tarıkıyla cebellerin haritasını alarak Eruh Kazasından ve maiyyeti dahi tercümânıyla beraber Cizre Kazasından Siirt’e hareket eyledikleri ve taˀkîbâta devam olunmakta olduğu Dördüncü Orduyu Humâyun Müşiriyet-i Celîlesinden bildirildiğine dair taraf-ı Valây-ı Seraskerîden takdim olunan tezkerenin leffiyle bunların ne gibi meٴzûniyete müsteniden o taraflarda dolaşmakta olduklarının bittahkîk inbâsı mütedammin 30 Haziran 319 tarihli tezkere-i Sâmiyye-i Fahîmâneleri Tesrî-i Muˀâmelât Komisyonunda mutâlaa olundu. Bu bâbda cereyan eden muhâberâta nazaran ismi Mark Saykis olduğu anlaşılmış olan merkum İngiliz Seyyâhı ile bir nefer refîkinin yanlarında tercümanları olduğu halde Van ve Bayburt tarikiyle Rusya’ya gitmek üzere Hareket eyledikleri ahîren Bitlis Vilâyetinden bildirilmesiyle bunların pasaportları tedkîk ve muˀâyene olunmuş ve hüviyetleri lâyıkıyla anlaşılmıştır. Ve yedlerinde bir taraftan verilmiş tahrîrât-ı resmiyye varmıdır iştihsâl edilecek diğer malûmat ile inbâsı Van Vilâyetine işâr edilerek bu kere cevâben alınan ve bir sûreti leffen takdim kılınan telgrafnâmede aslen İngiliz ve ikiside genç olan merkûmânın dört sene evvelde Van’a gelmiş olup şimdi İngiltere Konsoloshânesinde misâfir bulundukları ve bunlardan Mösyö Mark Saykıs’ın İngiltereden aldığı pasaportu Londra Başşehbenderliğine vize ettirerek Beyrut’a ve oradan da istihsal eylediği murûr tezkeresiyle Suriye, Bağdat, Musul Vilâyetlerinde dolaştıktan sonra Van’a geldiği ve refîki Ekstik dahi İngiltereden aldığı pasaportu Dersaâdet’e gelmek üzere mezkûr  Başşehbenderşiğe vize ettirmiş ve Dersaâdetten verilmiş olan murûr tezkeresiyle de Kuds-i Şerife giderek diğerine iltihak etmiş olduğu ve yanlarında Devlet-i Aliyyenin Latin cemâatinden Kudüslü Yusuf veledi Fransız nâmında bir tercüman ile Haleb ve Şam ve Kudüs ahâlisinden aşçı ve kiracı gibi İslam Hıristiyan sekiz hizmetci bulunduğu ve bunları Rusya Tarikiyle Dersaâdet’e getirip ondan sonra memleketlerine gitmek üzere kendilerine ruhsat verecekleri ve Mark Saykıs Konsolosların ifâdesine göre pek zengin olan babasının yegâne evlâdı olup dört sene evvelki seferine dâir neşr eylediği seyahatnâmenin ibtidâsında meٴmûrîn-i Devlet-i Aliyyeyi bir lisan-ı sitâyişle yâd ve tezkâr ve ermenîler hakkında da âsâr-i nefret ızhâr eylemiş olmasından dolayı Kotogikas Vekîlinin bu defa kendisine gâyet taˀrizli ve sitemâmîz sözler söylediği ve ellerinde tahrîrât-ı resmiyye olup olmadığı baˀdehu anlaşılacağı bildirilmiş ve Bitlis Vilâyetinden alınan cevapta bunların Dersaâdet ve Beyruttan aldıkları 23 ve 30 Teşrin Evvel 319 tarihli murûr tezkerelerinde ingiltere tebasından oldukları muharrer bulunduğu ve yedlerinde Musul ve Bağdat vilâyetleriyle Süleymâniye Mutasarrırlığından buyuruldu ve tahrîrat olduğu ve Pasaportları bulunduğu gösterilmiştir. Mezkûr seyyahlar Bitlisten sonra Vana gelip Can Vilâyetinin bu babdaki tahkîkatı kanâatbahş görülmesiyle yedlerinde pasaport olup olmadığı hakkındaki işˀârat-ı mütebâyinenin rwskiniknw mahal görülmediği gibi ber minvâl-i meşrûh Beyrut’dan ve Dersaâdetten murûr tezkereleri almış olmaları hasebiyle Bağdat ve Musul vilayetlerinden kendilerine bazı emsâli gibi tavsiye…lı buyuruldu ve tahrîrât verilmiş olacağına nazaran bu cihetin dahi mahallerinden istîzâhına luzum görülmediğinin Tesrî’-i Muâmelât Komisyonu ifâdesiyle cevâben arzu beyânına ve tezkere-i mebhûse-i seraskerînin iâdeten takdîmine ibtidâr edildi ol bâbda emru ferman hazreti veliyyül emrindir.

Fî 4 Cemâdâllûlâ 321 ve Fî 16 Temmuz 319. Nazır-ı Umûr-ı Dahiliye.

About دیدار عثمان

Check Also

بەڵگەنامەیه‌کی زۆر گرنگ دەربارەی مێژووی کورد کە بەڵگەنامەکە دەربارەی ئاوارەبوونی 20هەزار کەسە لە خەلکی هەورەمان لە دیوی ئیران بەرەو خاکی عوسمانی

ناوەرۆکی بەلگەنامەکە هو ، ئاماژەیە بۆ بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ تەلەگرافنامە بۆ سەفارەتی تهران لەو …