Home / ئەمرۆ لەمێژوودا / ئــه‌مــڕۆ لــه‌ مــێژوودا

ئــه‌مــڕۆ لــه‌ مــێژوودا

465853132016_jkfyjkhyfi

31/3/2016

.
31ی مارس
رووداوه‌كان:
1492: شاژنی ئیسپانیا ئه‌لیزابیسی یه‌كه‌م به‌یاننامه‌یه‌كی سوری ده‌ركرد، كه‌ به‌ پێی ئه‌وه‌ پێویسته‌ هه‌موو په‌نابه‌ره‌ موسڵمان و جوله‌كه‌كان كه‌ ژماره‌یان 150 هه‌زار كه‌سه‌ ببن به‌ مه‌سیحی یان به‌ یه‌كجاری ئه‌سپانیا به‌جێ بهێڵن.
1614: كۆچی دوایی نیگاركێشی ئیسپانی (دۆمه‌نیكۆ گریكۆ).
1816: پاشا كۆره‌ قه‌ڵای (هه‌ركیلا)ی برادۆستیه‌كانی داگیركرد، كه‌ (محمد به‌گی سه‌لیم خان به‌گی برادۆستی) سه‌رۆكیان بوو.
1866: هیچزی ده‌ریایی پاشایی ئیسپانی به‌نده‌ری (فالباریوس)ی له‌ چیلی بۆردومان كرد.
1889: كردنه‌وه‌ی فه‌ڕمی بورجی ئیڤڵ.
1909: ده‌ستكردن به‌ بنیاتنانی كه‌شتی به‌ناوبانگی تایتانیك.
1917: ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا ده‌ستی گرته‌وه‌ به‌سه‌ر دوورگه‌كانی هیندی خۆرئاوای دانیماركی دوای پێدانی 25 ملیۆن دۆلار به‌ دانیمارك و پاشان ناوی گۆڕیه‌وه‌ بۆ دوورگه‌كانی عه‌زاری ئه‌مریكی.
1918: كارپێكردن به‌كاتی هاوینه‌ له‌لایه‌ن ئیداره‌ی حكومه‌تی ئه‌مریكا په‌سه‌ند كراو كاری جێبه‌جێكردنیشی هه‌رله‌وێ ئه‌نجامدرا.
1921: دروستكردنی چه‌كی ئاسمانی پاشایه‌تی ئوستورالی.
1927: به‌رپابوونی شه‌ڕی نێوان كورد و تورك له‌ناوچه‌ی (به‌دلیس) له‌ئه‌نجامدا چه‌كداره‌كانی كورد سه‌ركه‌وتنیان به‌ده‌ست هێنا.
1931: زه‌مینله‌رزه‌یه‌كی وێرانكه‌ر دای له‌ شاری ماناگوای پایته‌ختی نیكاراگوا كه‌ بووه‌ هۆی وێرانكردنی و تیاچوونی 3000كه‌س.
1934: دامه‌زراندنی حیزبی شیوعی عێراق له‌لایه‌ن (یوسف سه‌لمان) ــــفه‌هه‌دـــــ له‌به‌غداد.
1947: له‌سێداره‌دانی پێشه‌وا (قازی محمد) دامه‌زرێنه‌ری كۆماری مهاباد و هه‌ڤاڵانی له‌ گۆڕه‌پانی (چوارچرا)ی ناوه‌ڕاستی شاری (مهاباد).
1962: كۆده‌تایه‌كی شكستخواردووه‌ له‌ سوریا به‌ سه‌رۆكایه‌تی یه‌كێك له‌ سه‌ركرده‌كانی (الناسرین) له‌ حه‌له‌ب.
1979: پاشه‌كشه‌ی دوا سه‌ربازی به‌ریتانی له‌ دوورگه‌ی مالته‌، و راگه‌یاندنی سه‌ربه‌خۆیی دوورگه‌كه‌.
1991: جۆرجیه‌كان ده‌نگیاندا له‌ به‌رچه‌وه‌ندی جیابوونه‌وه‌ی جۆرجیا له‌ یه‌كیه‌تی سۆڤیه‌ت.
1991: داگیركردنی شاری هه‌ولێر و ده‌وروبه‌ری.
1991: دامه‌زراندنی كۆمه‌ڵه‌ی هونه‌رمه‌ندانی كوردستان.
1994: گه‌شه‌كردنی مرۆڤ: گۆڤاری (نیچه‌ر) وێنه‌ی یه‌كه‌مین كه‌لله‌ی مێشكی ته‌واوی (ئوسته‌ر وبیسیكۆس ئه‌فارینیس)ی بڵاوكرده‌وه‌.
2004: له‌شارۆچكه‌ی (حه‌دیسه‌) پێنج سه‌ربازی ئه‌مریكی كوژران.
2008: دادگای ده‌ستوری توركیا گفتوگۆ بۆ قه‌ده‌غه‌كردنی حیزبی داد و گه‌شه‌پێدانی ده‌سه‌ڵاتدار په‌سه‌ند ده‌كات.
2008: كرنفرانسێك له‌سه‌ر جینۆسایدی كورد له‌شاری (مولیسۆن) له‌ فه‌ره‌نسه‌ سازكرا.
2008: له‌ ئه‌نجامی هه‌ڵمه‌تێكی ئاسمانی ئه‌مریكادا له‌به‌غدای پایته‌ختی عێراقی فیدراڵ (41)كه‌س كوژران.
2009: ده‌سپێكی كشانه‌وه‌ی هیچزه‌كانی به‌ریتانیا به‌ فه‌ڕمی له‌ عێراق دوای 6 ساڵ بوونیان ل باشوری عێراق.
2014: سه‌ره‌ك وه‌زیرانی فه‌ره‌نسه‌ جان مارك ئیرولت ده‌ستی له‌ پۆسته‌كه‌ی كێشایه‌وه‌ دوای پاشه‌كشه‌یه‌كی گه‌وره‌ی حیزبی سۆشیالیستی حوكمڕان له‌ هه‌لچبژاردنه‌كانی شاره‌وانیدا له‌به‌رده‌م حیزبه‌ راسته‌كان و به‌ناوبانگترینیان (یه‌كیه‌تی له‌ پێناوی بزاڤی میللی) و دانانی وه‌زیری ناوخۆ مانوال فالس به‌ سه‌ره‌ك وه‌زیران.
2014: وه‌فاتی نزیكه‌ی 70 كه‌س له‌ بلاوبوونه‌وه‌ی په‌تای (ئیبولا) له‌ خۆرئاوای ئه‌فریقیا.

له‌دایكبوون:
1519: مه‌لیك هنری دووه‌م، مه‌لیكی فه‌ره‌نسه‌.
1596: رینیه‌ دیكارت، فه‌یله‌سوفی فه‌ره‌نسی.
1732: جوزیف هایدن، مۆسیقاری نه‌مساوی.
1819: ئه‌میر شلودفیگ، راوێژكاری ئه‌ڵمانی.
1841: ئه‌حمه‌د عه‌رابی، سه‌ركرده‌ی میسری.
1872: ئه‌لكساندرو كولونتای، سیاسه‌تمه‌داری سۆڤیه‌تی.
1893: محمد ێبری ڕبو علم، پارێزه‌ر و سیاسه‌تمه‌داری میسری.
1890: ویلیه‌م لورنس براگ، زانای فیزیای یابانی و وه‌رگری خه‌لاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1915ز.
1906: شینیچیرۆ توموناگا، زانای فیزیای یابانی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1965ز.
1914: ئه‌كتافیو باس، ئه‌دیبی مه‌كسیكی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی مه‌كسیكی ساڵی 1990ز.
1927: فلادیمیر ئیلیوشن، فڕۆكه‌وانی تاقیكاری روسی.
1931: عومه‌ر حه‌جۆ، ئه‌كته‌ری سوری.
1934: كارلو روبیا، زانای فیزیای ئیتالی و وه‌رگری خه‌لاتی نۆبڵی فیزیای ساڵی 1984ز.
1939: زفیاد جامساخوردیا، یه‌كه‌مین سه‌رۆكی جۆرجیا.
1941: لویس ئیگنار، ده‌رمانسازی ئه‌مریكی و وه‌رگری خه‌ڵاتی بۆڵی پزیشكی ساڵی 1998ز.
1943: كریستۆفه‌ر واكن، ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.
1948: ئال جور، جێگری سه‌رۆكی ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتووه‌كان له‌ ساڵی 1993ز بۆ 2001ز، و وه‌رگری خه‌لاتی نۆبڵی ئاشتی ساڵی 2007ز.
1963: عزه‌ البحیره‌، ژنه‌ ئه‌كته‌ری سوری.
1969: نیامكو سابونی، سیاسه‌تمه‌داری سویدی.
1971: ئیوان مكریگور، ئه‌كته‌ری ئوسكوتله‌ندی.
1977: محمد القس، ئه‌كته‌ری سوری.
1982: تال بن حاییم، یاریزانی تۆپی پێی ئیسرائیلی.
1982: فیلیپ مه‌كسیس، یاریزانی تۆپی پێی فه‌ره‌نسی.
1988: هوگان ئیبراهیم، یاریزانی تۆپی پێی ئینگلیزی.
1989: شه‌یماْ  جوناحی، ژنه‌ ئه‌كته‌ری به‌حره‌ینی.

وه‌فات:
1547: مه‌لیك فرانسوای یه‌كه‌م، مه‌لیكی فه‌ره‌نسه‌.
1567: فیلیپی یه‌كه‌م، لاندگراف هسن، رائیدی چاكسازی برۆتستانتی.
1727: ئیسحاق نیوتن، زانای بیركاری و فیزیای ئینگلیزی و دۆزه‌ره‌وه‌ی هێزی راكێشان.
1837: جون كونستابل، نیگاركێشی ئینگلیزی.
1917: ئیمیل فون بهرنگ، پزیشكی ئه‌ڵمانی و وه‌رگری خه‌لاتی نۆبڵی پزیشكی ساڵی 1901ز.
1945: هانس فیشه‌ر، زانای كیمیای ئه‌ندامی ئه‌ڵمانی و وه‌رگری خه‌ڵاتی نۆبڵی كیمیای ساڵی 1930ز.
1974: كارل هوهمان، یاریزان و راهێنه‌ری تۆپی پیێی ئه‌ڵمانی.
1978: چارلز بست، زانای پزیشكی كه‌نه‌دی و به‌شدار له‌ دۆزینه‌وه‌ی هۆرمۆنی ئه‌نسۆلین.
1986: جیری پاریس، ئه‌كته‌ری ئه‌مریكی.
1995: سیلینا، ژنه‌ گۆرانیبێی مه‌كسیكی/ئه‌مریكی.
2001: كلیفورد شال، زانای فیزیای ئه‌مریكی و وه‌رگری خه‌لاتی نۆبڵی كیمیای ساڵی 1994ز.
2009: سلگان الشاعر، ئه‌كته‌ری و شاعیری ئیماراتی.
2012: سید عبدالكریم، ئه‌كته‌ری میسری.

جه‌ژن و بۆنه‌كان:
رۆژی ئازادی له‌ ماڵته‌.
رۆژی یادی مه‌لیك رامای سێیه‌م له‌ تایله‌ند.
رۆژی جیۆلۆجیه‌كان له‌ یه‌كیه‌تی سۆڤیه‌ت.
رۆژی گواستنه‌وه‌ له‌ دورگه‌كانی عه‌زرای ئه‌مریكی.

PUKmedia ئا/ حسێن هه‌ڵه‌بجه‌یی

About دیدار عثمان

Check Also

خوێنده‌وه‌یه‌كی نوێ بۆ په‌یماننامه‌ی هاوكاری و دۆستایه‌تی تاشناقی ئه‌رمه‌نی و پارتی خۆییبوون له‌ 1927 – 1930

گۆڤاری مێژووناسی گۆڤارێكی مێژوویی وەرزییە —————————— ژمارە (1) به‌هاری 2022، ساڵی یەكەم خاوەنی ئیمتیاز/ پ.د. …