Home / بەشی مێژووی كورد / هـۆكـارەكـانـی روخـانی میـرنـشیـنە كـوردیـەكـان

هـۆكـارەكـانـی روخـانی میـرنـشیـنە كـوردیـەكـان

ث copy

هـۆكـارەكـانـی روخـانی میـرنـشیـنە كـوردیـەكـان

زریان أحمدهادی

پێشەكی

بسم اللەسەرەتادەسپێكی هەمووكارێكی خێرەئێمەش دەمانەوێ دەست بەكارێكی خێربكەین بۆیەبەبسم اللەدەست پێ‌ دەكەم هەرلەمێژووی كۆنەوەڕووخانی هەروڵات ومیرنشینێك بەندەبەچەندهۆكارێك ئەم هۆكارانەش بەڕوون وئاشكرایی لەمیرنشینەكوردیەكان بەرچاودەكەوێت وەلەمێژووی نوێدائەوەدەگوتریت ئەوەدەگوترێت بۆچی كورددەوڵەتێكی بۆخۆی دروست نەكردوەیان ئەومیرنشینانەبۆچی ڕووخان دوایی ئەوەی خاوەن قەوارەیەكی سەربەخۆیی خۆیان بوون بۆیەمن لەم ڕاپۆرتەمدادەمەوێ‌ باسی هۆكاری ڕووخانی میرنشینەئیسلامیەكان بكەم بەڵام لەهەمان كاتیشداڕەبتم كردوەبەسەدەی نۆزدەوبیست كەچۆن بەهەمان شێوەمیرنشینەكان ڕووخان ونەیان توانی دەوڵەتێك بۆكورددروست بكەن هیوادارم بتوانم سودێك بەكتێبخانەی كوردی ببەخشم لەبەراوردكردنەكەش سەركەوتوبم وەهیوادارم بەدڵی مامۆستاوقوتابیان بێت ولێی بەهرەمەندبن وەبەگەورەیی خۆتان لەهەرهەڵەیەك بمان بورن كەلەوڕاپۆرتەدێتەبەرچاوتان.

*هۆكەرەكانی ورخانی میرنشینە كوردیەكان*

لە راستیدا ئەو بەها و نەریتە و جوانانەی كە توێژەران تێبنیان كردووە لە كۆمەلگای كوردیدا, تا ئێستاش لای زۆرینەی كورد زیندوون , بەلام ئەم رەوشە نالەبەر و مالوێرانییەی كە سەردەمێكی زۆر بەسەر كوردا سەپێنراوە, بەشێكی تیكدا, زیاترین لە سەر كورد وەرگیراوە(بەتایبەتی زانا و بیر مەنداو سیایەكانی)بە دێریژایی مێژوو پڕ لە وێرانی و كارەسات و تێكشانیان,چوار شتە كە بریتین لە:

1/خۆ لە بیر كردن(نكران الزات):
زیادەرەوی كورد لە خزمەتكردنی خەلك بەئەندازەیەك كە خۆی و چارەنوس و گەلەكەی و پاشە رۆژی فەرامۆش دەكات گومانی تێدا نیە خۆلەبیركردن هەلسوكەوتێكی مرۆڤانەیە , بەلام گەر نەنگی بدات بە دەرون دڵ غەمبار بكات و گیلانە بێت ئایا راستە ؟ هەندێك كورد سلیان لەوە نەكردۆتەوە ڕۆڵەی نەتەوەكەیان لە ناوبەرن, بۆ رازی كردنی ئەو دەسەڵاتدارانەی حوكمی ئەو ناوچانەیان كردووە . بەلگەش بۆ ئەمە (سلێمان نەزیفە) وەكو لە پێشتر باسمان كرد , بە یەكێ‌ لە شاعیرە بەرزەكان و نوسەرە دیارو بەرزەكانی تورك دەست نیشان دەكرێت , لە ساڵی 1868ز لە دایك و باوكێكی كورد لە . (دیاربكر)دایك بووە , بەڵام دەست بەرداری ناوی كورد بوو.دوایی ئەوەی بوو بە ئەندامێكی بە پەرۆش و چالاكی كۆمەڵەی (ئیتحادو تەرەقی) ,ئەمە لە دوای كرا بە والی موصل و بەغد هاوكاتی ئەوە بوو كە ئیتحادیەكان زۆر بە توندی كەوتبونە دژایەتی كردنی شەریف پاشا وە بۆ ئەوە كەسایەتی لە كردار بكەن لە ساڵی 1910ز سلیمان نەزیفیان راسپارد ,ئەویش لە پەرتوكێكی لە ژێر ناوی (بەرامبەر هیچ و پوچ) دەركرد لە لێوان لێبوو لە سوكایەتی و تۆمەت و تەشهیر كردن بە شەریف پاشا. وە لە كاتی والیەتی موصل دا هێرشی سەر بازی بۆ سەر ناوچەی(بارزان) رێكخست و شێخ عبدالسلامی دەستگیركردوو بە پەلە لە سالی 1913ز لە سێدارەی دا بێ‌ ئەوەی چاوەرێی گەیشتنی فەرمانی ئەستەمبولی پایتەخت بكات.
نمونەیەكی تر كە بیر خوێنەرانی دەهێنمەوە كە ئەویش (زیا ْ كوك ئەلب)ە كە ناوی محمد (زیا ْ)ە , لە ساڵی 1876ز لە دیاربكر لە دایك بووە , لە كوردی زازایە,بەلام بە تەواوی ماناوە ببو بەكورد وازی لە ناو رەچەڵەكی خۆی هێنا ناوێكی توركی بۆخۆی هەلبژارد (كوك ئەلب) رقی لە كۆمەڵگایی كوردی لادێ‌ نشین دەبۆوە . هەڵبژیر درا بە ئەندامی لیژنەی باڵایی ئیتحادوو تەرەقی , بیۆركەی لە بارەی (بان-تۆرانی)لە پەرتوكی سەرەتاكانی تورك (مبادی ْ التركیە) لە ساڵی 1920ز خستەروو ووتی:((پاشگەز نیم لەوەی من توركم , تا ئەگەر بشدۆزرێتەوە با پیرم بە رەسەن كورد یان عەرەبە , بە وەی لە ئەنجامی توێژینەوە كۆمەڵایەتیكانمدا گەیشتومە بەوەی بناغەی نەتەوە یەك شتە كە پەروەردەو پێگەیشتنە)).
2/تاكگەرایی و خیلەكی:-ل 126
لایەنگری توندی كورد بۆ تەكگەرایی و خێڵەكی و سەرقاڵی بە ململانێ‌ ناو خۆییەكان و رازی نەبوون بە كۆبونەوە لە ژێر ئاڵایی كوردێكی تردا , چەند شۆرشی كوردی كۆن و نۆێ‌ كۆتایی بە شكست هاتووە بە هۆی دوو تەرەفی و خێڵەكی جیاواز.
ئەو زیانانەی كە كورد بەهۆی تاكگەرایی و خێلەكی پێی گەیشت بەسە بۆ ئەم بەلگە, لە كاتەی شەریف پاشا (ئەفسەرو دبلۆماتی گەورە ) لە دوایی شەری جیهانی یەكەم هولی دەدا بۆ رازی كردنی ناوەندە سیاسیەكانی ئینگلیز و فەرەنسی بۆ ئەوەی كوردستانی سەر بەخۆ دامەزرێنن زۆربەی گەورەكانی كورد بەرقیان دەنارد بۆ ئەم ناوەندانە و هەوڵەكانی شەریف پاشایان ڕەت دەكردەوە و ئەوەیان راگەیاند كە ئەوان پاپەندن بە مانەوە لەگەڵ برا دینیەكانیان واتە (تورك)كە ئەتاتورك و كۆمەلە رەگەز پەرستەكەیان رابەرایەتیان دەكرد,لە راستیدا ئاواتی گەورەی كورد ببو بە قوربانی بیری عەشایری و خێڵگەرایی.
كۆمەڵگەی كوردی پیكهاتەیەكی خێڵایەتی هەیەوسەرجەم میرنشینەكوردیەكان لەسەربنەمای خێڵایەتی بەنیاتنراون وەكوباسمان كردبەڵام شیكردنەوەوسەرنجدان بۆخەسڵەت وپێكهاتەی واقعی خێڵ كەپێكهاتەیەكی بەرتەسك وسنورداری هەیەلەچوارچێوەی عەقڵیەتی خێڵایەتیكەپڕەلەخۆویستی وقبووڵ نەكردنی خێڵی بەرامبەرلەگەڵ ئەوەی لەڕوی نەتەوەیی وهاونیشتیمانی ویەكدەگرنەوە,بەڵام دژایەتی ودوژمنایەتی یەكتردەكەن لەسەربنەمای خۆسەپاندن وفراوان خوازی وبەرفراوانكردنی سنوری جوگرافی.
3/خۆشباوەڕی:-ل133
خۆشباوەری كورد لە مامەڵەی لەگەڵ خەڵكانی تر و گومانی باش پێیان دەگاتە ئەندازەی ساویلكەیی , نەیانتوانیوە هەتا زۆرێك لە سەركردە سیاسیەكانیشیان خۆیان لەم نەریتە رزگار بكەن , زۆرجار ژیان و چارەنوسی گەلەكەشیان لە ئەنجامی ئەمەدا بەخشیوە, پێم وایە(ئەمە ڕای دكتۆر ئەحمەد محمود)ە , ئەم نەریتە ئەم ووتە بەناوبانگەی بەرهەم هێناوە . كە لە زۆربەی ووڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەراست بڵاوە كە دەڵێت :(ئایا دەمكەیت بە كورد ؟!), لە برادەرە عەرەباكانمەوە لە سوریا و فەلەستین و میسر گوێم لەم دەستەواژە بووە , ئەوەش بە واتایی ئەوەیە : ئایا وا دەزانیت ئەوەندە ساویلكەوە بیر كورت و گێلم وەكو كورد؟!.
كاتێك كورد توانی جیاوازییەكی ورد بكات لە نێوان خۆشباوەری و ساویلكەیی , ئاسان نیە یاری پێبكرێت و بخرێتە خزمەتی خەلكانی تر , لەسەر حیسابی چارەنووسی خۆی نەتەوەكەی . پێم سەركەوتنی سەلاح دینی ئەیوبی لە دامەزراندنی دەوڵەتێكی گەورە لە دەرەوەی كوردستان و لە شەڕە جیهانییەكەی دژی فرەنج(ئەوروپا), لە ئەنجامی توانایەوە بووە بۆ جیاكاری لە نێوان خۆشباوەری و ساویلكەیی گێلیدا.لە راستیدا ئێمە وەكو كورد كەم دەتوانین پەند لە مێژوو وەرگرین سادەترین پێناسە بۆ مرۆڤی سادە(عەوام) ئەوەیە كە عەقڵێكی ئەرشیفی نیە واتە ئاخیر وەرەقە دەخوێنێتەوە , نا توانێت رووداوەكان تیكهەڵكێش بكات و بەراورد لە نێوانیان بكات , با خوینەر لە گەڵم سەرنج دات لەوەتەی مەینەتی كورد وەكو وە كێشەی نەتەوە سەریهەڵداوە لە دەیان وێتگەی مێژووی ئێكجار گرینگ و هەستیار بە لێنی سەربەخۆی مافی خۆ بەریوە بردنمان پێ دراوە , كۆتایی میژووی زۆربەی سەركردەسیاسیەكانمان لە یەكتر ئەچێت !ئەلیت هەمو یەك سیناریۆكار نوسیویەتەوە.سەرنج بدە كۆتایی میژووی میر محمد و بەردخان پاشاو عزدەین شێر و سمكۆی شكاك و قازی محمد لە یەك فۆرم دووبارە دەبێتەوە.
لەمێژووی میرنشینی هەزبانیدامیر(ابوالهیجا ْ)خزمەتی خەلافەتی عەباسی كردو وكاروباری هەولێرومیرنشینەكەی بەهەردووكوڕەكەی (فچل وابوعلی)سپارد,بەڵام ئەم كردارەكاردانەوەی لێكەوتەوەلەساڵی517ك/1123ز دالەلایەن برازای میر(بابكركوڕی میكائیل)لەئامادەنەبوونی (ابوالهیجا ْ)سودی وەرگرت وبەدەرفەتی زانی بۆماوەیەك دەستی بەسەرهەولێردگرت ,شوێنەوارێكی خراپی بەجێ‌ هێشت لەسەرپێگەی سیاسی میرنشینەكەوبەرەوناجێگیری برد.

4/ڕاستگۆیی و ئاشكرایی لە رادەبەدەر:-ل119
نەرێتیكی تر كە كورد گیرۆدەی بووە , كورد لە مامەڵە لەگەڵ بەرامبەر پێچ و پەناو تاكتیك نازانێت , وەك ئەوەی بەرامبەر دراوسێكانی لە فارس و تورك عەرەب دەیكات , ئەمە جگە لەو كاردانەوە توندانەی دەری دەبرێت و ئەو موغامەرانەی بە هەموو شێوازێك ئەنجامی دەدات لە كاتی هەلچوون و تورەییدا و نەبوونی توانای بۆ شاردنەوەی ئەوەی لە ناخی دایە و پابەندبوونی بە مەردایەتیلە هەندێك هەلوێست كە سودی تیادا نیە جگە لە خولانەوە و پێچ و پەنا , لە رووبە روبونەوەی خەلكدا میكافیلیانە و پراكماتیانە رەفتاردەكات .
ئەگەرسەرنج بدەین لەمیرنشینی عەنازیداكاتێك(المهلهل)هێرشی دەكرێتەسەرلەلایەن(ابوالشوك)ی برای پەنادەباتەبەر(علاوالدولەكوڕی كاكویە)داوای كۆمەكی لێدەكات ناوبراوبەخۆشحاڵیەوەڕازی دەبێت وهێرشی بردەسەرابوشوك ودەستی بەسەرشارەكانی دینەوەروشارەزوورداگرت ولەگەڵ خەڵكەكەڕەفتاری خراپ بووزوڵم وستەمی زۆری لێكردن.بەهەمان شێوە(سرخاب كوڕی محمد)هاوپەیمانی لەگەڵ (ابوالفتح كوڕی ورام)ی گاوانی بەست بەمەبەستی هێرش كردنەسەرناوچەكانی ژێردەسەڵاتی(ابوشوك)بۆیەئەویش داوای یارمەتی لە(جلال الدولە)ی بوەهی دەكات تاكۆمەكی بكات ویارمەتی بدات لەدژایەتی كردنی برایەكانی ناوبراوسوپایەكی ناردبۆهاوكاری كردنی.
لەمێژووی میرنشینی عەنازیدائەوەندەی دژایەتی وشەڕوململانێان ئەنجامداوەئەوەندەدۆست وتەباوهاوكارنەبوونەلەكاتێك(المهلهل)دەبێتەفەرمانڕەوای ئەم میرنشینە(سەعدی)برازای خۆی دایەپاڵ(ئیبراهیم یەناڵ)ی برای(تغرل بەگ)ی سوڵتانی سەلجوقی بۆئەوەی پاڵپشتی بكات ووڵات لەژێردەسەڵاتی مامی دەربهێنێت.
لەمیرنشینی مەروانیشداهاوشێوەی ئەوانی تركاتێك كەكێشەلەلەنێوان دووبراسەریهەڵدابەهۆی گیرۆدەبوونیان بەدەسەڵات خوازی(سەعدی)لەدژی(نچام الدین)ی برای پەنادەباتەبەرسەپای تورك داوالەسوڵتان (توغرل بەگ)دەكات بۆئەوەپاڵپشتی بكات ویارمەتی بدات.سەرئەنجام لەشكری تورك دەهێنێتەسەروڵاتی مەروانی.ئەوەی جێگەی لێوردبوونەوەیەهەركاتێك سەركردەیەكی كوردداوای كۆمەكی لەهێزێكی بێگانەكردبێت یەكسەرئامادەیی خۆی نیشانداوەبۆلێدانی نەیارێكی ناوەخۆیی بێگومان ئەوەش بێ‌ بەرامبەرنەبووە,جگەلەوەلاوازی میرنشینەكوردیەكان ڕاستەوخۆبەهێزی ئەوای دەگەیاند.
هۆكارێكی تركەكاریگەری لەسەرهەرەسهێنانی لەسەرمیرنشینی مەروانی هەبووەپشت بەستن وبەكارهێنانی هەندێك كەسایەتی(دیان)بوولەكۆكردنەوەی(باج وخراج)لەدانیشتوان,ڕەنگەئەمەش ناڕەزایی لەلایەخەڵكەوەدژبەدەسەڵاتی مەروانی دروست كردبێ جگەلەوەش بەكارهێنانیان لەپلەوپایەی سیاسی وئیداریەكان بەگوێرەی وتەی(فارقی)پێدان وبەخشینی پلەی وزیربە(ابوسالم)ی پزیشك لەشوێنی وەزیرێكی موسڵمان سیستەمی دەوڵەتی بەرەولەناوچوون برد.

5/دەردە كورد: -ل114
ئەمە ناونشانی ئەو تەوەرەیە كە دكتۆر كەمال مەزهەر لە پەرتوكی (چەند لاپەرەیەك لە مێژووی كورد )ئاماژەی پێكردووە پیم وایە ئەمە دەرفەتەتێكە لیرەدا ئاماژەی پێكەین دووبارە بیخەینەوە سەر پەڕەی مێژوو چەند وەرگرتەیەكی وەكو خۆی لێ وەرگرین, نوسەر لە سەرەتا زۆر داخ بۆ ئەم دەردە كوشندەیە دەبڕێت كە سەردەمانێكی زۆرە توشی كورد هاتووە ,بەرووداوێك ئاماژە بەم دەردە كوردە دەكات ,سەرەتا بە چێرۆكیك دەست پێدەكات و دەڵێ‌:بیرم دێ‌ سەرەتایی حەفتاكان , رۆژێكیان لە كۆری زانیاری كورد كورد لەگەڵ كاك محود زامداری رۆژنامە نوس دا لەم بابەتە (واتە دووبارەكی رق و كینەی ناوخۆ)دواین ئەو خۆی ئاسایی بە توانجێكی رەوا ئەم دیاردەی ناو نا (دەردە كورد)كە بڕبە پیستیەتی , زاراوەی دەردە كورد لەو رۆژە لە مێشكەا گیری خوادو تێكەڵ بەقسەی رۆژانە بوو.
(دەردە كورد) پیسترین و ناشرینترین و كوشندەترین دەردی كۆمەڵگای كوردەواریە . دەستكردی كوردەكە خۆیەتی و هەر ئەشبێ‌ خۆی چارەیەكی بۆ بدۆزێتەوە تا بە تەواوی لەشی دانەوەشاندووە بوونی هەلنەتەكاندوەو كاری بە یەكجاری سەرەو لیژ نەكردوە.خاتوو بیل یەكیكە لەو كەسانەی بە تەوسێكی زۆرەوە باسی (دەردە كوردی) كردوە . قسەو هەلسەنگاندنی خاتوو بێل شایانی بیر لێ‌ كردنەوەیە.كە لە ساڵانی 1909و1918و 1923 سەردانی كوردستانی كردووە . لە كۆتایی نامەیەكی كە بۆ پەرلەمانی بەریتانیای ناردووە دەربارەی كورد دنووسێت:گەورەو سەردارانی كورد وەك بڵێ‌ پیاوی ئاینی و نیمچە خوێنەوار و نیمچە برسی دڕندەن , هەریەكەیان چەند رقی لە شەیتانە هێندەش رقی لەوانی ترە .

دوای ئەوە خاتوو بێل دەپرسێ‌(( جا چۆن دەتوانین دەوڵەتی كوردی دامەزرێنین!!!؟؟)).
بۆیە دەنوسێت: زۆر بەداخەوە دووبەرەكی و نا كۆكی و خۆخۆری و خۆپەرستی جێگەو جێ‌ پەنجەی رەشیان لە تۆماری مێژووی گەلی كوردا گەلێك دیارە . راستە ئەوانە ئەوانە هەمووی نیشانەی دواكەوتوویین و زۆر گەلی دواكەوتووی تر دووچاری هاتوون, بەڵام پێم وایە هیچ گەلێك بەرادەی گەلی كورد گیرۆدەیان نەبووە و وەزۆر بە دەستیانەوە نەیناڵاندووە . ئەوانە هەمیشە داردەستەی بێ‌ ئەرك و مفت بوون بە دەست دوژمنەوە بۆ لێدانی گەلی كورد سەركوت كردنی. تۆماری عوسمانی صەفەوی پڕییە لە بەڵگەی ئەم بۆ چوونە.
هەموانیش هەریەكەی بە رادەی خۆی , بزیشكی ئەو ئاگرە یان بەر كەوتووە . یەزدان شێر كە بووە پورزاو دژی بەدرخانی گەورە وەستا سوڵتانی عوسمانی و دەروازەی باڵا و سەرجەمی دوژمنانی كورد پڕ بە دڵ چەپڵەیان بۆ لێداو ئافەرینیان.لەبنەماڵەی شەدادیشداكەفەرمانڕەوای میرنشینێكی كوردبوون(مرزبان كوڕی محمد)دوابەدوای ئەوەی كەدەسەڵاتی وەرگرت لەلایەن(فچلون)ی برایەوەڕووبەڕووی بەرهەڵستی بۆوەتالەدەرفەتێكداناوبراوتوانی(مرزبان)ی برای بكوژێت وخۆی بووبەفەرمانڕەوا,هیچ گومانی تێدانیەكاتێك دەسەڵاتێك لەناوەخۆی ململانێی هەبێت ناتوانێ‌ بەگوێرەی پێویست بەربەست لەبەردەم مەترسیەدەرەكیەكاندابنێت.

بەهەمان شێوەمیرنشینی رەوادیش لەم كێشەناوخۆیەبەدەرنەبوووەكونووسەری كتابی(الباب والابواب)ئاماژەی پێدەكات لەكاتێكدا(ابوالهیجا ْ محمدكوڕی حسین)رەوادی دوای باوكی دەسەڵات وەردەگرێت وپێگەی فەرمانڕەوای فراوان دەبێت ناوچەیەكی زۆردەخاتەژێردەسەڵاتی بەڵام براكەی بەناوی(مرزبان)دژایەتی لەگەڵ دەكات,بۆیە(ابوالهیجا ْ)ڕووبەڕووی دەبێتەوەبەسەری زاڵ دەبێت ودەستگیری دەكات.
بێگومان ئەگەرئەم كوشتن وكوشتارەناوخۆیەی نێوان براكان نەبوایەلەسەرفەرمانڕەوایی دەسەڵاتی میرنشینەكان بەهێزتروپتەوتردەبوو,بەڵام ئەودیاردەیەهۆكارێكی كاریگەربووبۆبێ‌ هێزی ولاوازی میرەكان ودواجاربەرەوڕووخانی برد.
6/لاوازی كەسایەتی میری میرنشینەكان:ل129
یەكێك لەدەردەكوشندەكانی كەتوشی میرنشینەكوردیەكان بووئەویش سیستەمی پشتاوپشتی بووكەلەئەنجامی ئەم سیستەمەلەكۆتایی تەمەنی میرنشینەكانكۆمەلێك میری لاوازهاتنەسەردەسەڵات كەهەرسەركردەیەكاتێك بەئەركەكانی خۆی هەڵناستێ‌ وبەرژەوەندی خۆی دەخاتەسەرووی بەرژەوەندی میللەتەكەی هەندێك كرداروڕەفتارئەنجام دەدا,كەدەرئەنجامەكەی بێهێزی ولاوازی میرنشینەكەی لێدەكەوێتەوە,دەبینین هەندێ‌ لەمیرەكوردەكان خۆیان بەكاری لاوەكیەوەسەرقاڵ كردووە وكاروباری بەرَیوەبردنی میرنشینەكەیان فەرامۆش كردووە.
لەدیارترین فاكتەرەكانی لاوازی میرنشینی عەنازی لاوازی كەسایەتی میرەكانی دواییەئەمەش وای كردبووكەبەبیرێكی تەسكەوەبڕواننەمیرنشینەكەئەمەش وەكودیاردەیەك دەبینرالەمیرنشینەكەداوناكۆكیەكانیش لەگەڵ یەكترداماوەیەكی خایاند،وەكودەبینین كەلەدوای مردنی میر(بەدر)كوڕەكەی بەناوی(سورخان)دەسەڵات دەكرێتەدەست كەكەسایەتیەكی دەوڵەمەندبووتوانیبووی ناوچەكانی(شارەزوور)ودەورووبەری بەتەواوی كۆنتڕۆڵبكات بەڵام مەژغول بون بەخۆی ولاوازی كەسایەتیەكەی وجگەلەمەش جەختی بەردەوامی سەلجوقیەكان دەسەڵاتەكەی زۆربەرتەسك كردبۆوە،چونكەمیرنشینی عەنازی هەرلەكەڵ دیاركەوتنیسەلجوقیەكان ڕووبەڕووی بارێكی خراپی ناوەخۆدەبێت چونكەدەسەڵاتدارانی ئەوان بەردەوام دەستیان لەكاروباری ناوەخۆی ئەم میرنشینەوەردەداوهەوڵیاندەداسیاسەتێكی ناوەندی توندپەیڕەوبكەن لەوناوچانەی كەسەربەدەسەڵاتیانە.
لاوازی دیبلۆماسیەتی(سورخان)بەوەدیاردەكەوێت كەزۆربەئاسانی پشتیوانی خۆی وەردەگرێت لەكەسایەتیەكی سەلجوقی بۆئەوی تروناتوانێت ململانێی ناوەخۆیبنەماڵەی سەلجوقی بقۆزێتەوەكاتێك لەساڵی492ك/1098ز متمانەبە(محمدی كوڕی مەلیك شا)دەكات ودواتریش متمانەوپشتیوانی خۆی دەدات بەدوژمنی ئەممیرە سەلجوقیە بەناوی(بەركیارۆك كوڕی مەلیك شا)بەم بۆنەیەوەناوچەوقەڵایەكی زۆرلەدەست دەدات وتاساڵی 500ك/1101زكۆچی دواییدەكات ئەم ناوچەكەمەی كەمابویەوەكەوتەدەست(میرمەنسوری عەنازی)لەسەرفەرمانڕەوایەتی مایەوەتاڕووخانی میرنشینەكەكەنزیكەی سەدوسێ‌ ساڵی خایاند.
لەمیرنشینی شەدادی هاتنی هەندێ‌ میری بێ‌ تواناوەك(مرزبان كوڕی محمد)كاریگەری خراپی لەسەرڕەوتی سیاسی سەردەمەكەی هەبووەلەوئاستەنەبووكەبەكارامەیی كاروبارەكانی بەڕێوەببات,هەروەهایەكێك لەمیرەكانی تربەناوی(فچلونی سێیەم)كەكاروباری میرنشینەكەی بەجێ‌ هێشت ووازی لەدەسەڵت هێناچووەسەرئاینی مەسیحی,ڕووی كردەیەكێك لەكلێساكانی شاری ئانی,ئەمەش كاریگەری لەسەرڕەوتنی مێژووی ئەم میرنشینەهەبووبەرەوئاقاری بێهێزی ئاڕاستەی كرد.

About گۆران حكيم

https://www.facebook.com/goran.hakem.5

Check Also

شۆڕشی دوەمی بارزان ١٩٤٣_١٩٤٥

بێگەرد عەلیبەشی مێژوو-زانكۆی سۆران شۆڕشی دووەمی بارزان بەسەرۆکایەتی مەلا مستەفای بارزان یەکێکە لەو شۆڕشە نیشتیمانیانەی …