Home / بەشی مێژووی كورد / كاروان نجات عمر: كورد له‌ده‌قى كتێبه‌ ئاسمانيه‌كاندا (به‌شى 1-2) كورد له‌ده‌قه‌كانى قورئاندا

كاروان نجات عمر: كورد له‌ده‌قى كتێبه‌ ئاسمانيه‌كاندا (به‌شى 1-2) كورد له‌ده‌قه‌كانى قورئاندا

 

 

Musha

 

مێژووی کوردی

كورد له‌ده‌قى كتێبه‌ ئاسمانيه‌كاندا (به‌شى يه‌كه‌م) كورد له‌ده‌قه‌كانى قورئاندا

كاروان نجات عمر

 

 

خواى په‌روه‌ردگار خاوه‌ن كه‌ره‌م و هه‌موو بون له‌قورئاندا زۆر به‌ ڕونى ئه‌وه‌ى يه‌كلاكردۆته‌وه‌ كه‌ كافرو موسلمان و بۆنه‌وه‌ر به‌گشتى دان به‌هه‌بونى زاتى خوادا ئه‌نێن ئه‌و اعترافه‌ش له‌ڕێگه‌ى عه‌قڵ و فيتره‌ته‌وه‌يه‌ كه‌ خوا به‌وشێوه‌يه‌ مرۆڤى دروست كردووه‌ ، كه‌واته‌ كورديش مرۆڤه‌ ده‌سكردى خوايه‌ پێويستى به‌دين و ژين هه‌يه‌ ،  خواى مه‌زن له‌سه‌ر پێنج قاعيده‌ى شه‌رعى بونيادى ئه‌م دينه‌ى ناوه‌ ، يه‌كه‌م قاعيده‌ باوه‌ڕبونه‌ به‌زاتى خوا ، يگومان مرۆڤى خواناس و ژير ده‌زانێ كه‌لامى خوا وه‌حيه‌ تاكه‌ ڕێگه‌ش بۆ ئه‌وه‌ى ئێمه‌ خواى پێبناسين ته‌نها وه‌حيه ئنجا ئه‌قل چونكه‌ عه‌قل سنورداره‌ په‌ى به‌هه‌موو شتێ نابا، ئێستاش بزانين حالى كوردو پێگه‌ى له‌ قورئان كه‌وه‌حى خواييه‌ چۆنه‌.

خواى په‌روه‌ردگار لةقورئاندا به‌م شێوه‌يه‌ باسى ميللةتى كورد دةكات.

دةفةرميت:-

 

قُلْ لِلْمُخَلَّفِينَ مِنَ الْأَعْرَابِ سَتُدْعَوْنَ إِلَىٰ قَوْمٍ أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ تُقَاتِلُونَهُمْ أَوْ يُسْلِمُونَ ۖ فَإِنْ تُطِيعُوا يُؤْتِكُمُ اللَّهُ أَجْرًا حَسَنًا ۖ وَإِنْ تَتَوَلَّوْا كَمَا تَوَلَّيْتُمْ مِنْ قَبْلُ يُعَذِّبْكُمْ عَذَابًا أَلِيمًا

16 الفتح

—————————–

واتة: ئةى محمد (صلى الله عليه وسلم) بلى بة عربة دةشتة كيةكان ئيوة لةداهاتودا بانك دةكرين بو جيهادكردن لةكةل ميللةتيك كة زور ئازاو جةنكاوةرن ئةوسالةكةليان دةجةنكن يان خويان (لةئةنجامي بيركردنةوة) بة بى جةنك دةبنة موسلمان ،جائةكةر فرمان بةردار بن خواباداشتى جاكتان دةداتةوة بةلام ئةكةر بشت هةلكةن و خوتان بشارنةوة و سةربيجىبكةن سزايةكى بة ئيشتان بوبيش ديت.

—————————–

مةبةستى ئيمة لةم جوملةيةى ناو ئايةتةكةية

كةخوا بةرزو بيهاوتا دةفةرمى ( إِلَىٰ قَوْمٍ أُولِي بَأْسٍ شَدِيد ) واتة ميللةتيك زور ئازاو جةنكاوةرن بةهيزن..بزانين ئةم ميلةتة كيية كة خواى كةورة بة ئازاو بة جوامير وةسفيان دةكات ئةو ميللةتة خوا باسى ئةكات بةو شيوة ميلةتى كورده واته خومان ئيمةى كورد. ئه‌مه‌ش ده‌لاله‌ته‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى ئێمه‌ى كورد استعدادمان تيايه‌ بۆ وه‌رگرتن و جێبه‌جێكردنى په‌يامى خواى مه‌زن و دين و ژينى كورد خوا وافه‌راهه‌مو له‌باريكردوه‌ جێگه‌ى ئاينى ئه‌وى لێبێته‌وه‌.

 

ڕاڤه‌كارانى و شاره‌زايانى قورئان به‌م شێوه‌يه‌ له‌م ئايه‌ته‌ دوواون

 

1- ابي هريرة لةتةفسيرى ئايةتةكةدا دةلى ( إِلَىٰ قَوْمٍ أُولِي بَأْسٍ شَدِيد ) يعنى هم (البارزون ) البارز يعنى الاكراد. بروانة تفسير ابن ابى حاتم/ج12/ص230 .

2- ابن كثير لة تفسير (قرءان العظيم) لة /ج 4/ص190.دةلى هم البارزون يعنى الاكراد

3- جلالدين السيوطى لة (الدرالمنثور ج26/ص519.هةمان شت دةلى.

4-امام شوكاني (فتح القدير /ج5/ص69 هةمان شت دةلى.

5- تفسيرى ئالوسي،لة ابى هريرةوة دةكيريتةوة دةلى ئةو ميللةتة ئازاو بةجةركة كوردةكانن. بروانة تفسيرى رامان سورةتى الفتح ئيةتى 16.

6- بيغه مبةر (صله الله عليه وسلم) دةفةرميت( لاتقوم الساعة…..تقاتلون قوما نعالهم الشعر). واتە: قيامةت ناية تاك و لەگەڵ هۆزێكا دەجەنگێن كەپێ لا وو نەعلەكانیان لەمووە. ئةمةش ئاشكراية تةنها كوردة كة كةراشى بةروين لةبي دةكات كةلةموو دروست دةكريت. بروانة فتح الباری: 6/104. موسلیم: 4/2233.

 

جةند مةسةلةيةكى كرينك لةم ئايةتةدا كة ئةم حوكمانةى لى وةر دةكيريت:-

 

1-ميلةتى كورد موسلمانةو بة ئاشتى و ئارةزوى خوى اسلامى وةركرتوة نةك بةزور وةك وهةنديك كةس دةلين كورد بة زوربوة بةاسلام.. بوزياتر شارةزاييت بروانة كتيبى (كورد لةبةردةم فتوحاتى اسلامدا).

2- ميلةتى خواى مةزن و خاوةن دةسةلات بة ئازاو بةجةرك و جوامير باسى بكات ،عرةبةكان لةئازايى و جاونةترسى ئةو مللةتة ئاكةدار بكاتةوة بةسة بوئيمة تاك و سوباسى خواى لةسةربكةين كة ئاوا سةرفرازو بةعيزةتين.

3-ئةوةى لي وةردةكيرى كةئيمةى كورد نة عرةب و نة تورك و نة اوروبى ونة تيرورست ونةهيج كروب و ريكخراويك ناتوانى هةولى لةناو بردنمان بدات جونكة خواى كةورة بوخوى باسى ازايةتيمان دةكا.

4-ئةوةى لي وةردةكيرى كةئيمةى كورد دلسوزين بو ديفاعكردن لة خاك و شةرف و عيزةتمان.

5-بةراستى جيكاى شانازية بو كورد كة خواى بةرزو بةسوز لة قورئاندا وة بيغةمبةر (صلى الله عليه وسلم)لة حديثدا باسى ئةم ميللةتة كوردة مةزلومةى كردوة .

6- كه‌واتىه‌سه‌لماندمان به‌ وه‌حى خوايى كورد ميله‌تێكه‌ اسلاميان ده‌وێت ، به‌ئاشتى نه‌ك به‌شه‌ر ته‌سليمى ئه‌م دينه‌ بون خوا شاهيدى ئه‌مه‌ ئه‌دات له‌ قورئاندا ، هه‌رگيز كورد به‌كوته‌ك و زۆردارى نه‌بوه‌ به‌اسلام وه‌تاكه‌ به‌رنامه‌ش پێوه‌ى پابه‌ند بێت و قازانجى دين و ژينى تيابێ اسلامه‌ نه‌ك ڕيچكه‌و ڕێبازى گومان و گريمانه‌و تيۆرى نه‌زۆك .

سه‌رچاوه‌كان

1- القرءان الكريم

2-  بروانة تفسير ابن ابى حاتم/ج12/ص230 .

3- ابن كثير لة تفسير (قرءان العظيم) لة /ج 4/ص190.

4- جلالدين السيوطى لة (الدرالمنثور ج26/ص519.

5-امام شوكاني (فتح القدير /ج5/ص69 .

6- تفسيرى ئالوسي،  سورةتى الفتح ئيةتى 16.

7- . بروانة فتح الباری: 6/104. موسلیم: 4/2233.

 

كورد له‌ده‌قی كتێبه‌ ئاسمانیه‌كاندا (به‌شی دوه‌م) كورد له‌ده‌قه‌كانی قورئاند

كاروان نجات عمر

بۆبه‌شی دووه‌م له‌باس و خواسی میلله‌تی كورد و ناوی كوردستان ده‌چینه‌ خزمه‌تی قورئانی پیرۆز وه‌ك ئاخر كتێبی ئاسمانی كه‌بۆ مرۆڤایه‌تی دابه‌زیوه‌ ، بزانین چۆن خوا باسی پاك و موباره‌كی ئه‌م خاكه‌ی كوردستان ده‌كان ، له‌گه‌ڵمبن.

خوای مه‌زن له‌سوره‌تی (هود) و سوره‌تی(مۆمنون) باس له‌چۆنیه‌تی هه‌ڵسانی لافاوه‌كه‌ی (نوح) ده‌كات ، دواتردێته‌ سه‌ر چۆنیه‌تی بارودۆخی كه‌شتیه‌كه‌ له‌ناو ده‌ریا ، دوای ئه‌وه‌ی لافاوه‌كه‌ ته‌واو دونیا داده‌گرێ ، نوح دوعاده‌كا ، دواترخوای مه‌زن به‌م شێوه‌یه‌ باسی نیشتنه‌وه‌ی كه‌شتیه‌ده‌كات و ده‌فه‌رمێ :

(وقیل یا أرچُ ابڵعی ما‌وكِ ویا سما‌وُ اقلِعی. وغِیچَ الما‌وُ وقُچی اڵامرُ واستَوتْ علی الجُودِیّ، وقیڵ بُعداً للقوم الڤالمین) . (هود / اڵایات 40 ).

ۆاته‌: ( فرمانمان كرد به‌زه‌وی بائاوه‌كه‌ت ڕۆبچێت ، به‌ناخی زه‌ویدا، وتما ئه‌ی ئاسمان ، به‌سه‌ ئیتر باران مه‌بارێنه‌، ئیتر ئاوه‌كه‌ ڕۆچوو، فرمانیش به‌ڕێك و ته‌واوی ئه‌نجامدرا ، كه‌شتیه‌كه‌ش له‌سه‌ر كێوی جودی (له‌كوردستانی باكور) وه‌ستاو له‌نگه‌ری گرت ،وترا دوری له‌به‌زیی خوا بۆ سته‌مكاران.

له‌ئایه‌تێكی تردا خوای په‌روه‌دگار له‌سوره‌تی (المۆمنون) باس له‌وه‌ ده‌كات ، كه‌ (نوح) (علیه‌ سلام) دوو دوعای زۆر كایگه‌ری كرد له‌ناو كه‌شتیه‌كه‌كه‌ئه‌مانه‌ن

1- وتی: الحمد لله الژی نجانا من القوم الڤالمین.

واته‌( سوپاس بۆ خوا ئێمه‌ی نه‌جاتدا له‌ده‌ستی قه‌ومێكی سته‌مكار)

2-وتی : وقل ربی أنزلنی منزلا مباركا وأنت خیر المنزلین.

واته‌( بڵێ ئه‌ی په‌روه‌دگار له‌شوێنێكی پیرۆزو موباره‌ ك دامبه‌زێنه‌، چونكه‌ تۆچاكترین زاتی بۆئه‌وه‌ی له‌شۆێنێكی موباره‌ك و پیرۆز دامبه‌زێنی،ئیتر كه‌شتیه‌كه‌ له‌سه‌ر كێوه‌ تور له‌كوردستانی باشور له‌نگه‌ری گرت.

ئێستاش باشیكارێكی وردی ئایه‌ته‌كان بكه‌ین و هه‌ڵسه‌نگاندنێكی باشیان بۆكه‌ین ، بزانین حوكمیان چیه‌و بۆچی خۆا مه‌زن ئه‌و كه‌شتیه‌ی له‌كوردستان گیرسانده‌وه‌.

به‌پێچه‌وانی زۆربه‌ی ڕاڤه‌كارانی قورئان كه‌شه‌رحی ئه‌م ئایه‌ته‌ ده‌كه‌ن و حیكمه‌تی گیرسانه‌وه‌ی كه‌شتیه‌كه‌ له‌سه‌ر كێوی جودی باس ناكه‌ن ، به‌ڵامن پێم وایه‌ چه‌ند هۆكارێك و حیكمه‌تێكی تایبه‌ت هه‌یه‌ له‌و كاره‌ كه‌ئێستا باسیان ده‌كه‌م ئه‌مانه‌ن.

یه‌كه‌م: هۆكاری پێغه‌مبه‌رایه‌تی:كه‌خۆی له‌م خاڵانه‌ی خواره‌وه‌ ده‌بینێته‌وه‌.

1- خوای په‌روه‌دگار دوعای پێغه‌مبه‌ران ڕه‌ت ناكاته‌وه‌ .

2- پێغه‌مبه‌ر نوح ( علیه‌ سلام) 1000 ساڵ ته‌مه‌نی بوو 950 ساڵ پێغه‌مبه‌رایه‌تی كرد، هه‌ندێك له‌ڕاڤه‌كارانی قورئان ده‌ڵێن 72 كه‌س باوه‌ڕی پێهێنا ، ئه‌وه‌نده‌ میلله‌تێكی نه‌فاموو بێئه‌قڵ بون بۆیه‌ خوای مه‌زن ویستویه‌تی تۆویان وشك بكات، بێگومان ئازادی بڵاوكردنه‌وه‌ی دینی خوا له‌ناو ئه‌و قه‌ومه‌ نه‌بووه‌ یان زۆر كه‌م بووه‌ .

3- پێغه‌مبه‌ر نوح بۆیه‌ ئه‌ودوعایه‌ ده‌كات ، بۆئه‌وه‌ی خوای مه‌زن له‌شوێنێك دای به‌زێنێ كه‌زۆر ئازادی و خۆشی و ئاوه‌دانی تیابێ.

دووه‌م : هۆكاری هه‌ڵبژاردنی كوردستان بۆ نیشتنه‌وه‌ی كه‌شتیه‌كه‌ی نوح.

1- ویستی خوای له‌سه‌ربوه‌ كه‌ئه‌و كه‌شتێه‌ له‌كوردستانی باكور له‌كێوی جودی بنیشێته‌وه‌، بۆیه‌ كوردستان به‌لانكه‌ی دوه‌می شارستانی مرۆڤایه‌تی داده‌نرێت

دوای هندستان به‌ئیتفاقی هه‌موو مێژونوسان.

2- ئه‌وڕاستیه‌ ده‌رده‌خات كه‌كوردستان شوێنێكی پیرۆزه‌ به‌لای خواوه‌ ، چونكه‌ ئه‌گه‌ر سه‌یری سیاغی ئایه‌ته‌كه‌ بكه‌ین خوا خۆی فرمان به‌نوح ده‌كات ئه‌و دوعایه‌ بكات.

3- به‌پیتی خاكی كوردستان و ئاووهه‌واكه‌ی شاهێدی ئه‌م ڕاستیه‌یه‌ ، كه‌چه‌ند به‌نه‌وت و غازوو زێڕ ده‌وڵه‌مه‌نده‌.

سێیه‌م : حیكمه‌تی نیشتنه‌وه‌ی كه‌شتیه‌كه‌ له‌كوردستان .

1- كورد وه‌ك و میلله‌ت و كوردستان وه‌ك و خاك ، شوێنێكی له‌باره‌ بۆئه‌وه‌ی پیاده‌ی شه‌رعی خوای لێبكرێت ، چونكه‌ خه‌ڵكێی دڵسۆزو به‌سۆزن بۆخۆیان و خه‌ڵك و خاك و خوا.

2-كوردستان و عراق هه‌رله‌سه‌ره‌تاوه‌ شوێنی پێغه‌مبه‌ران بووه‌ وه‌ك و (یونس- ابراهیم_نوح_ ….)

……………………………………………………………………

سه‌رچاوه‌كان

1-  القر‌وان الكریم ، ته‌فسیری ئاسان بۆتێگه‌یشتنی قورئان

2-الجودی الجبل الژی استقرت علیه سفینە نوح فی القرێ‌ن الكریم والكتب المقدسە وكتب التاریخ، لباحپ السوری : مختار فوزی النعال.

3-http://vb.tafsir.net/tafsir3421/#.VGnDXDTF9e8

4-بعچ المصادر الاخری فی الانترنی

About دیدار عثمان

Check Also

ڕاپه‌ڕینی دەرسیم

ئامادەكردنی:بەلقیس سلێمان زانكۆی سۆران -فاكەلتی ئاداببەشی مێژوو قوناغی چوار ئەو راپەرینە بۆ كە لە ساڵی …